روزنامه ابتکار

همه قصه‌های دنیا از هفت داستان ریشه گرفته‌اند ایرانی ها پای قصه های جهان

گروه فرهنگ و ادب ـ الهام عدیمی: جشنواره قصه‌گویی از روز گذشته کار خود را در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در خیابان حجاب آغاز کرد. قصه‌گوهای زیادی از سراسر ایران و دیگر کشورها به ایران آمده‌اند تا قصه‌هایی از کشور خود را برای بزرگ و کوچک بگویند. داستان‌هایی که به گفته یکی از قصه‌گوهای خارجی همه برآمده از هفت قصه اصلی هستند و بقیه آنها بازآفرینی محسوب می‌شوند. قصه‌گوهای این دوره از جشنواره از آرژانتین، اسپانیا، استرالیا، تاجیکستان، تانزانیا، فرانسوی مقیم آلمان، کاستاریکا، کره جنوبی، کلمبیا، کوبا و هند هستند و رقابتی دیدنی و شنیدنی در جریان است.
الویا پرز ناپولس، مدیر جشنواره قصه‌گویی کوبا است که به کشورهای زیادی رفته، از آرژانتین، اروگوئه،‌ مکزیک، کلمبیا، شیلی، بزریل و پاراگوئه در آمریکای جنوبی گرفته تا کانادا، آمریکا و اسپانیا؛ حالا هم به ایران آمده است و می‌گوید: خوشحالم که به ایران آمدم چون رویایم به تحقق رسید و بالاخره توانستم این کشور بزرگ و با قدمت را ببینم و دوست دارم قصه‌های ایرانی را بشنوم. پرز از قصه‌های ایرانی فقط «هزار و یک شب» را خوانده است و معتقد است ریشه همه قصه‌های دنیا هفت قصه بیشتر نیست. او که به اسپانیایی صحبت می‌کند به همراه مترجمش سید امیرعباس موسوی به سوالات جواب می‌دهد و درباره نزدیکی بین قصه‌های ایرانی و کوبایی به «ابتکار» می‌گوید: براساس نسخه‌های قدیم قصه‌گویی که اصل و پایه هستند، هفت قصه در دنیا بیشتر نیست و دیگر قصه‌ها براساس همین قصه‌ها ساخته شده‌اند. داستان‌هایی که نقالی می‌شوند و از یک محل به محل دیگر می‌روند، در دنیا می‌چرخد و هر ملتی ممکن است بگوید این داستان مال ماست. به همین دلیل شباهت‌های زیادی بین داستان‌ها و تاریخ‌های دورتادور دنیا وجود دارد. اشخاصی مثل مارکوپولو که دور دنیا سفر کرده‌اند، داستان‌ها را نقل کردند و نویسنده یا قصه‌نویس با نگاه، تاریخچه و زمینه‌ای که در ذهن دارد، روایت می‌کند. این سنتی جهانی است. همچنین بیشتر افراد وقتی از قصه می‌نویسند که این احساسات انسانی بین مردم جهان مشترک است و فکر می‌کنم درباره کشورها بخواهم بگویم هر دو بعد از انقلابی متولد شدند که بین دو کشور مشترک است.
سیندرلا، چینی است
این عضو انجمن نویسندگان و هنرمندان کوبا درباره این هفت قصه توضیح می‌دهد: اگر بخواهم دقیق بگویم، سخت است اما به طور مثال قصه سیندرلا بسیار قدیمی و مربوط به کتاب‌های چینی بوده است. نگاه که می‌کنیم در فرهنگ ملت‌های مختلف افرادی بودند که با شرایط یا سرنوشتی که سیندرلا داشته، شباهت دارند؛ اشخاصی پیدا می‌شوند و این داستان‌ها دوباره بازآفرینی می‌شوند. دختری فقیر که مردی ثروتمند با او آشنا می‌شود و داستان شکل می‌گیرد. یا داستان لاک‌پشت و گوزن که داستانی است که در کشورهای مختلف به نوعی گفته شده است؛ در حقیقت داستان دو حیوان است که برخی ارزش‌های انسانی را دارند. می‌توانند حریص، عاقل، احمق یا زرنگ باشند که تضادی بین آنهاست. در کشورهای مختلف این حیوان‌ها تغییر می‌کنند و به طور مثال در ایران روباه و کلاغ می‌شوند، اما پیام همه این داستان‌ها، یکی است.


این شاعر کوبایی حضور قصه‌گوهای مختلف از کشورهای مختلف در جشنواره قصه‌گویی تهران را باعث غنای روحیه انسان‌ها می‌داند و بیان می‌کند: به جز ارزش انسانی که برای همه مشترک است تاریخ و شخصی که قصه را بیان می‌کند و شکلی که قصه روایت می‌شود، اهمیت دارد و وجود نسخه‌های مختلف یک داستان در کشورهای مختلف باعث غنای روحیه انسان‌هاست. هنر قصه‌گویی به نوعی دفاع از هویت هر کشور است. در دنیایی که همه جوامع در حال جهانی شدن هستند، قصه‌گوها و داستان‌سراها می‌توانند جامعه خود را از یکی شدن نجات دهند و حفظ کنند. قصه‌گویی راهی می‌سازد برای تبلیغ یا به نمایش گذاشتن یک فرهنگ به ملل دیگر از طریق کلمه‌ها و عبارات؛ این خود به خود باعث می‌شود که ما به تفاهم جمعی برسیم، همدیگر را بهتر بشناسیم و بهتر حرف هم را بفهمیم قصه باعث می‌شود تا بتوانیم خانه‌مان را روی زمین خراب نکنیم، بلکه بسازیم. به گفته پرز، قصه برای همه مردم است. هر کسی برای آرامش روح خود و شناخت دیگران نیاز به قصه دارد. امروز در دنیا اتفاقاتی می‌افتد که دلیل آنها این است که ما حرف دیگران را نمی‌فهمیم و نمی‌شنویم و تنها به حرف درون خودمان گوش می‌دهیم. همین شنوایی حرف از دیگران باعث می‌شود ما سر عقل بیاییم و عاقلانه‌تر و عقلانی‌تر برخورد کنیم و به خودمان و دیگران احترام بگذاریم.
قصه‌های مردم کوبا از کجا آمده‌اند؟
این عضو سابق یونسکو درباره شکل‌گیری سنت قصه‌گویی در کوبا هم می‌گوید: کوبا کشوری واحد نیست و جریان‌های مهاجرتی از سراسر دنیا در قرون مختلف به این کشور آمده‌اند. اولین قصه‌هایی که ما شنیدیم و وجود دارند از آنِ مردم بومی کوبایی هستند که قبل از کشف قاره آمریکا و استعمار اسپانیا است. بعد از آمدن اسپانیایی‌ها و حضور خانواده‌های آنها در کوبا، جادوگرانی را هم از جزایر قناری آوردند که داستان‌هایشان را با خودشان آوردند که بخشی از آنها باقی مانده‌اند. پس از آن هم بردگان آفریقایی آمدند و غنای فرهنگی بسیار زیادی به لحاظ موسیقی و داستان برای ما به همراه خود آوردند. او ادامه می‌دهد: داستان‌های بردگان سیاه بسیار با مسائل فرهنگی و اعتقادات دینی‌شان پیوند داشت همین مساله باعث شد تا مدت زمان زیادی انتشار داستان‌ها و قصه‌ها منع شود و فقط بین خودشان و اقلیتی که بودند قصه‌ها نشر پیدا می‌کرد. تا این‌که در اوایل قرن بیستم محققانی آمدند و قصه‌های جوامع سیاه‌پوستان کوبایی را بیرون کشیدند، نوشتند و نشر دادند. امروز این قصه‌ها بیشتر هستند. گروه‌های دیگری هم بودند مثل مهاجرانی از هاییتی، جاماییکا، مناطق مختلف چین، عربستان، سوریه، لبنان، آلمان، فرانسه، انگلیس، آمریکا و ژاپن آمدند و هر کدام داستان‌هایی به جا گذاشته‌اند که شاید مثل آن سه گروه خیلی قوت و تاثیرگذاری نداشته باشند اما در جاهای مختلف کوبا داستان‌هایی از این ملل دیده می‌شود. به لحاظ داستانی و قصه‌گویی موجودی است مثل گوییسی که کوبایی‌های اصیل و بومی آن را مالک کوبا می‌دانند و تمام دارایی کوبا مال اوست و نقشی در داستان‌های کوبایی اصلی ایفا می‌کند. برای مثال مساله بومی و سنتی کشورشان است.
به من گفتند مادر قصه‌گویی
این مادر قصه‌گویی کوبا به خاطره‌ای اشاره می‌کند که باعث شد لقب مادر قصه‌گویی را به او بدهند و می‌گوید: موسیقی زبان جهانی است و در هر کشوری کار می‌کنم از آن برای قصه‌گویی استفاده می‌کنم، برای مثال در اروگوئه از موسیقی استفاده کردم و ریتمی داشت که بچه‌ها خوششان آمد و از آنجا به بعد من را مادر قصه‌گویی خطاب می‌کنند. لفظ مادر یا خواهر برای راهبه‌ها استفاده می‌شودو تقدس خاصی دارد و این‌که چنین لقبی به من داده‌اند، برایم جالب است. مورد دیگر مربوط به سال 2001 شیلی است که در آنجا پسری آمد و درباره کارم صحبت کردیم. سال 2009 که به آرژانتین رفتم و آن پسر، دبیر جشنواره و قصه‌گویی حرفه‌ای شده بود به من گفت بعد از 8 سال دوباره شما را دیدم و مادر قصه‌گویی من هستی و صحبت‌های آن روز با شما باعث شد من تصمیم بگیرم که قصه‌گو شوم.
عبور از مشکلات با قصه
آسیه صادقی، مادربزرگ قصه‌گوی 66 ساله است که 6 فرزند و 13 نوه دارد. اهل دم‌شهر، روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان میناب در استان هرمزگان و بیش از 40 سال است که برای اهالی روستا چه کوچک و چه بزرگ قصه می‌گوید. یاسمن عباسی، یکی از دخترانش خود از مربیان فرهنگی کانون واحد میناب است. او می‌گوید: از کودکی مادرم همیشه ما خواهرها و برادرها را به‌ویژه در شب‌های بلند زمستان دور هم جمع می‌کرد و برای‌مان قصه می‌گفت. محفل گرمی که همیشه با قصه‌گویی مادرم در خانه ما برقرار بود و هنوز هم است. صادقی درباره تجربه و محفل‌های قصه‌گویی‌اش توضیح می‌دهد: یک گروه قدیمی از اهالی روستا از 60 تا 100 ساله هستیم. هفت خانم و پنج آقا که از گذشته تا امروز هر دو یا سه شب یک‌بار دور هم جمع می‌شویم. از خاطره‌های قدیمی و قصه‌های بومی می‌گوییم. همین محفل و با دوستان بودن باعث شده است که هرگز علی‌رغم اصرار بچه‌ها از روستا به شهر نروم و همیشه همین‌جا بمانم. او درباره منبع بیشتر قصه‌هایی که می‌گوید، بیان می‌کند: اغلب قصه‌ها، قصه‌های عامیانه و شفاهی هستند که دوران کودکی و جوانی از قدیمی‌ها و پدر و مادرم شنیده‌ام. موضوع بیشترشان روایت‌های دینی، داستان ائمه و پیامبران و قصه‌های بومی و شفاهی منطقه میناب است. این مادربزرگ قصه‌گو معتقد است دور هم جمع شدن به بهانه قصه شنیدن یا قصه گفتن طول عمر آدم‌ها را زیاد می‌کند. هرچه قصه‌های بیشتری بشنویم کمتر دل‌مان از دیگران جدا می‌شود. صادقی درباره تاثیر سنت قصه‌گویی در زندگی افرادی که ساکن شهرهای بزرگ هستند و به دلیل مشکلات روزمره از چنین محفل‌هایی دور افتاده‌اند، توضیح می‌دهد: قصه گفتن و قصه شنیدن باعث می‌شود آدم‌ها از دغدغه‌ها و مشکلات روزمره‌شان دور شوند. حتی اگر پنج تا 10 دقیقه را به این کار اختصاص دهیم خیلی راحت‌تر از مشکلات‌مان عبور می‌کنیم. قصه دنیایی پر از عاطفه و صمیمیت است. یکی از ارزشمندترین زمان‌های زندگی انسان وقتی است که قصه می‌گوید یا قصه می‌شنود؛ چراکه قصه تنها دنیایی است که ارزش دارد وارد آن بشویم. دنیایی که به انسان صمیمیت و آرامش می‌دهد. همین نکته بزرگ‌ترین کارکرد قصه است.
به هر حال نوزدهمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان تا اول اسفند ماه در مرکز آفرینش‌های فرهنگی هنری خیابان حجاب در حال برگزاری است و همه بدون در نظر گرفتن سن و سال می‌توانند به آنجا بروند و به قصه‌های مادربزرگ‌ها و قصه‌گوهای خارجی گوش بدهند و تجربه‌ای متفاوت داشته باشند.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) جنگ رسانه‌ای در فضای موشکی (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
«ابتکار» در گفت‌وگو با نمایندگان از تبیین اهداف طرح «تامین امنیت مراسم رسمی» گزارش می‌دهد حسن روحانی به دعوت سران عمان و کویت راهی این کشورها شد فصل نو در روابط ایران و همسایگان عرب رضا دهکی درد خوزستان، درد ایران هزاران ایرانی ساکن سیستان وبلوچستان همچنان به دنبال هویت خود هستند استان بی شناسنامه ها تحقق رشد اقتصادی 8 درصد تابع چه شرایطی است؟ منازعات سیاسی علیه اقتصاد «ابتکار» روند هفتگی قیمت طلا و ارز را بررسی کرد کلاف سردرگم بازار طلایی چاه‌های عمیق قم ۹برابر شد بحرانی خطرناک‌تر از خشکی ارومیه همه قصه‌های دنیا از هفت داستان ریشه گرفته‌اند ایرانی ها پای قصه های جهان مسئله خوزستان از اولویت‌های کشور است بیانات رهبر انقلاب درباره موضوع «آشتی ملی» مگر مردم با هم قهر هستند؟ عارف با اشاره به مخالفت فراکسیون امید با استیضاح آخوندی: وزیر راه و شهرسازی با رای قابل‌قبول به کار خود ادامه می‌دهد رئیس هیات بازرسی انتخابات کشور: با هر اقدام خلاف قانون در انتخابات ۹۶ مقابله می‌کنیم قائم‌مقام معاون قضایی قوه قضاییه: تصرفات اراضی از سوی افراد نفوذمند اتفاق می‌افتد