گزارش‌های ناراحت‌کننده

محمدصادق جنان‌صفت- هیچ روزنامه‌نگار دلسوز به این مرز و بوم را نمی‌شناسم که از گزارش‌های ناراحت‌کننده‌ای که از سوی نهادهای دولتی، نهادهای غیردولتی و نهادهای خارجی می‌خواند، و می‌شنود، راضی و خشنود باشد. روزنامه‌نگاران ایرانی به ویژه آنهایی که در بخش اقتصاد فعالیت دارند، شوربختانه هر روز یا هرازگاه اخبار، گزارش‌ها و نوشته‌های ناراحت‌کننده از روزگار ایران را می‌خوانند و با احتیاط بخش‌هایی از آنها را انعکاس می‌دهند.
نگارنده در همین دو روز تازه سپری شده دست‌کم سه گزارش از اوضاع اقتصاد ایران در بخش‌های گوناگون خواندم که بسیار نگران‌کننده است؛ یک گزارش از طرف یک مقام مسوول در وزارت راه است که نشان می‌دهد ایران همه توانایی‌ها و مزیت‌های حمل‌ونقل خود را به نفع همسایه‌ها از دست می‌دهد. چین و روسیه هر کدام با سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی از حمل‌ونقل ریلی و دریایی، ایران را تضعیف می‌کنند. بندر چابهار و راه ترانزیت ایران با سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری چین در پاکستان و روسیه در راهی که افغانستان را به راه اصلی ترانزیت کالا در جاده توانا می‌سازد، ایران را در شرایط دشوار قرار می‌دهند. یک گزارش منتشرشده از سوی مرکز تحقیقات استراتژیک ریاست‌جمهوری نشان می‌دهد ایران در منطقه خطر اکولوژیک قرار دارد و بدهی دارد. جنگل‌ها، مراتع، آب، خاک و هوای ایران در 50 سال اخیر تضعیف شده و ما این عرصه را فراموش کرده‌ایم.
در این گزارش تصریح شده است ایران دیگر مزیتی در آب و خاک و تنوع زیستی و... ندارد. گزارش ناراحت‌کننده سوم اما در همایش بازار کار از سوی متخصصان و اقتصاددانان مطرح شد. در این همایش که دیروز از طرف موسسه مالی آموزش و پژوهش در برنامه‌ریزی و مدیریت ارائه شد گزارش‌های دلهره‌آوری از نوع بیکاری ایرانیان، از کیفیت نامساعد آموزش مالی در ایران، از سردرگمی‌های بازار کار و تحصیل از سوی متخصصان ارائه شد. واقعیت‌های تلخ دیگری از روزگار اقتصاد ایران وجود دارد که شاید نوشتن درباره همه آنها در این نوشته کوتاه ناممکن است. گزارش‌های ارائه‌شده از سوی اقتصاددانان اما همه به یک نقطه می‌رسد: اقتصاد ایران باید پرش کند و کیک اقتصاد بزرگ شود. اقتصاد در اندازه فعلی نمی‌تواند ایران را نجات دهد. این اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه ایران با جهان رفتاری برپایه دادوستد داشته باشد. ایران اگر با دنیا تعامل نکند، اقتصادش در همین اندازه می‌ماند و دارایی‌های زیر زمین و روی زمین که طبیعت و جغرافیا به آن هدیه کرده است را می‌خورد و تمام می‌کند.