مهارت؛ چالش اصلی بازار کار ایران

تفاهم- گروه گزارش: نشست نخستین کارگاه بین المللی بازار کار با حضور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و رییس موسسه عالی آموزش  و  پژوهش مدیریت و برنامه ریزی در مجموعه تلاش برگزار شد. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در این نشست، گفت: مهارت، چالش اصلی بازار کار ایران است. علی ربیعی افزود: نرخ بیکاری زنان از 4 درصد در سال 1375 به حدود 20 درصد در سال 1395 افزایش یافته، ضمن آنکه این نرخ در بین زنان دانش آموخته، بسیار بالاتر و به بیش از 31 درصد رسیده است. وی اظهار کرد: خوشبختانه با همت مسئولان در حوزه خارجی و اجرای منویات مقام معظم رهبری، بخشی از تحریم  های ناعادلانه بین المللی از سر کشور برداشته شد و فضای بیشتری برای افزایش تعاملات برای بهره  مندی و استفاده از دانش و تجارب بین المللی و تبادلات علمی در مواجهه با مسائل حوزه های بازار کار و اشتغال، رفاه و غیره فراهم شد. وی اظهار کرد: در حال حاضر و در سال های پیش  رو، دوران طلایی به وجود آمده از منظر پنجره جمعیتی در ایران، زمینه مناسبی را برای سرعت بخشیدن به رشد اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری به وجود آورده است. وی ادامه داد: مشروط به اینکه بتوانیم از این فرصت استفاده کرده و فشار جمعیت در حوزه بازار کار را به نعمت جمعیتی تبدیل کنیم. در این زمینه تجربیات بین  المللی نشان داده است کشورهایی نظیر ژاپن، چین و کره جنوبی در حوزه شرق و جنوب شرق آسیا از این دوران به نحوه مناسبی استفاده کرده و تهدیدهای ناشی از این رشد جمعیتی در کشور خود را به فرصتی برای شکوفایی اقتصاد و رشد تولید تبدیل کرده اند. ربیعی گفت: بنابراین چنانچه فرصت به وجود آمده به درستی مدیریت شود، علاوه بر رفع دغدغه و معضل بیکاری حال حاضر کشور، از طریق ایجاد اشتغال و افزایش رشد اقتصادی، مسائل آینده کشور را در حوزه رفاه و بازنشستگی تضمین خواهد کرد. ربیعی ادامه داد: نرخ بیکاری زنان با اختلاف فاحشی بالاتر از نرخ بیکاری مردان است. این اختلاف نیز متاسفانه در10 سال گذشته افزایش یافته و از نامساعدتر بودن نسبی بازار کار کشور برای زنان حکایت دارد .وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: لذا در این زمینه نیاز به فکر بیشتر و تنظیم راهکارهای سیاستی مناسب داریم. نکته قابل توجه این است که چارچوب های فکری برای ایجاد اشتغال زنان با نگاه متعارف و رویه های جاری متفاوت است و در این راستا، نیازمند اصلاح قوانین و مقررات برای مشارکت اجتماعی و اقتصادی زنان در توسعه کشور مبتنی بر هنجارهای فرهنگی و اجتماعی خود هستیم.  وی اضافه کرد: از دیگر چالش های بازار کار کشور، فاصله نرخ بیکاری (حداقل و حداکثر) در برخی استان های کشور است که به بیش از 10 تا 12 درصد می رسد و بدین لحاظ شاهد نبود تعادل در بین مناطق کشور هستیم. ربیعی گفت: مساله دیگر بحث تحول ساختاری و گذار اشتغال به بخش خدمات است. در سال های اخیر برخی فعالیت های اقتصادی در بخش خدمات، رشد قابل توجهی را در ایجاد اشتغال داشته اند و همانند اکثر کشورها بنا به تغییرات ماهوی اقتصاد، بخش خدمات بیشترین پتانسیل را در جذب نیروی انسانی داشته و سهم اشتغال این بخش از بخش های صنعت و کشاورزی بیشتر شده است. اما هنوز ظرفیت خدمات مولد مانند گردشگری و فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایجاد اشتغال در جایگاه واقعی و متناسب با اقتصاد کشور نیست. وی با اشاره به ضرورت بازآرایی و مدیریت بازار کار گفت: انتظار بر این است که چنین کارگاه ها و همایش های علمی در این حوزه ورود پیدا کنند. نظام تدبیر در بازار کار کشورهای در حال توسعه با مشکلات عدیده ای مواجه است و نقش دولت به عنوان تسهیل کننده بازار کار یا کم رنگ بوده و یا گاهی اوقات بازدارنده است. ربیعی افزود: بنابراین مساله شناسی مدیریت بازار کار یکی از محورهای کلیدی مطالعات بازار کار قلمداد می شود. در اقتصاد ایران هر چند مدیریت بر بازار کار به طور عمده از طریق نهاد شورای عالی اشتغال صورت می گیرد و این شورا مطابق قانون، نقش هماهنگی بین دستگاهی را ایفا می کند ولیکن توجه و همراهی بیشتر همه ارکان نظام در رفع بیکاری را می طلبد که امیدواریم بتوانیم بر چالش های پیش رو به نحو مناسبی فائق آییم .
در ادامه این مراسم مسعود نیلی- رییس موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه  ریزی، سه ویژگی بازار کار ایران در آینده را «جوانی، دانش آموختگی و حضور زنان» دانست و گفت: در سه سال اخیر با ورود بیشتر زنان به بازار کار نسبت به مردان مواجه ایم. وی افزود: اگر بخواهیم به ازای هر یک درصد رشد ١٠٠ هزار شغل استفاده کنیم، باید به رشد بالا و با کیفیت برسیم. وی یادآورشد: از سال ٢٠١٣ شاهد تحولات در بازار کار بودیم؛ اکنون ورود به بازار کار افزایش یافته در حالی که سهم دانشجویان در دانشگاه ها رو به کاهش است. نیلی با بیان اینکه اکنون بسیاری از جوانان تمایلی به رفتن به دانشگاه ندارند، ادامه داد: بررسی وضعیت اشتغال در سال های ٢٠٠٦ تا ٢٠١٣ نشان می دهد تعداد مطلق اشتغال زنان کاهش و اشتغال مردان افزایش یافته بود. وی ادامه داد: با وجود اینکه نرخ مشارکت زنان در سال های اخیر به حدود ١٧  درصد رسیده اما ورودی بازار کار زنان بالاتر از ٥٠ درصد است. نیلی، شکاف جنسیتی را ویژگی بازار کار ایران دانست و گفت: با توجه به سرمایه گذاری آموزش عالی، زنان در سال های آینده نقش مهمی در بازار کار ایران خواهند داشت.