روزنامه جهان صنعت
1396/06/01
اژدهای خفته اقتصاد ایران
اژدهای خفته اقتصاد ایرانبیتا شایگانی*-از آغاز هفته آینده نرخ سود بانکی بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری به جد کاهش خواهد یافت. بر این اساس نرخ سود بانکی حساب‌های کوتاه‌مدت 10 درصد و برای حساب‌های بلند‌مدت 15 درصد خواهد بود اما چنین تصمیمی تبعاتی را نیز در پی خواهد داشت. از این جهت که نرخ سود بانکی پایین آمده است، باید در انتظار تبعات بسیاری باشیم. البته این نرخ‌ها مصوب سال قبل است با این تفاوت که هیچ بانکی زیر بار اجرای قانون مصوب نرفت.
همچنین برای بررسی این موضوع باید دید فعالان بازار مالی چه تیپ سرمایه‌دارانی هستند؟ به هر روی گروهی سرمایه‌های اندک در بانک‌ها سپرده کرده و با بازارهای دیگر سرمایه‌گذاری آشنایی ندارند. اما این گروه به دلیل سرمایه اندک حداکثر 50 تا 60 میلیون تومانی خود که حتی معیشت زندگی‌شان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد، جایگاه مطمئن دیگری مگر بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری در اختیار ندارند.
هرچند در این میان شاهد سودجویان دلال‌مسلکی نیز هستیم که افزایش سود بانکی منفعت آنها را خارج از بازار منطقی فراهم می‌کند و این کاهش برای آنها نگران‌کننده است. اما گروه سوم فعالان اقتصادی اکتیو هستند که به دلیل میزان ریسک پایین سرمایه‌گذاری در بانک ترجیح می‌دهند در بانک‌ها سرمایه‌گذاری کنند هرچند سرمایه‌های کلان در اختیار دارند.
این گروه از آنجا که ارزش بازدهی مالی‌شان بیشتر از مقدار ریسک مالی در دیگر روش‌های سرمایه‌گذاری است، این روش را ترجیح داده‌اند. حال اگر تصور کنیم بازارهای مالی دیگر ریسکی برابر با ریسک بانک دارند، باید این موضوع را مورد بررسی قرار داد که آیا بازده مالی یکسان یا بیشتری دارند؟برای مثال اگر این سرمایه‌های مالی خارج‌شده از بانک‌ها وارد بورس شوند، چه نتیجه‌ای در پی خواهد داشت؟ بورس هم اگر تصور کنیم میزان امنیت یکسانی دارد اما در تامین مالی برای بخش صنعت نمی‌تواند خیلی خوب عمل کند. همچنین فراهم شدن زمینه‌های سرمایه‌گذاری باید در بورس به طور برنامه‌ریزی‌شده‌ای فراهم شود.بازار طلا و ارز نیز از دیگر بازارهای مالی است که امکان حرکت سرمایه‌های انباشت در بانک به آنها قابل پیش‌بینی است. اما این بازارها نیاز به توجه بیشتر و شفاف‌سازی خیلی ویژه دارد. به هر روی به طور موازی و همزمان با کاهش نرخ سود بانکی باید زمینه‌های سرمایه‌گذاری در دیگر بازارها را هم به طور شفاف و همراه با تشویق فراهم کنیم.با آغاز چنین تغییر اقتصادی و کاهش نرخ سود بانک‌ها اگر به همه مسایل مثبت بنگریم و برنامه‌ریزی‌ها یک به یک مثبت و رو به جلو باشند، می‌تواند در بلند‌مدت مثبت و امیدوارکننده پیش رود.همچنین این نکته مهم را باید مورد توجه قرار داد که اگر همه پیش‌بینی‌ها هم مثبت پیش رود، در کوتاه‌مدت فشارهای مالی زیاد میشود و خروج این سرمایه‌ها از بانک‌ها به هر روی موجب تورم خواهد شد. همچنین از آنجا که بازار طلا و ارز به همان اندازه که جذاب است، امنیت خیلی بالایی ندارد، امکان بالا رفتن ریسک خروج سرمایه از کشور را افزایش خواهد داد.
پیش از این نیز شاهد این موضوع بودیم که بحران عدم امنیت مالی، سرمایه‌های بسیاری را از کشور خارج کرد که چنین رفتار مالی در گروه سرمایه‌داران فعال شکل می‌گیرد. اما اقتصاد کشور در شرایط کنونی نیازمند یک جراحی جدی است. این جراحی هرچند دردناک هم باشد اما برای درمان ضروری و در نهایت ضروری است.
در این بین کوچک‌ترین بی‌احتیاطی درباره این جراحی اقتصادی مهم امکان صدمه به بدنه اقتصاد و از سویی دیگر ایجاد مشکلات در کل بدنه اقتصادی را افزایش می‌دهد. بی‌احتیاطی در این جراحی مهم یا موجب افزایش نقدینگی در جامعه و تورم خواهد شد یا رکود فعلی را تشدید می‌کند هرچند نکته خطرناک‌تر شکل‌گیری هر دو معضل به طور همزمان برای اقتصاد کشور خواهد بود.دولت باید این توانمندی را داشته باشد که با ترغیب فعالان اقتصادی این جریان را به گونه‌ای مثبت مدیریت کند. این روند مثبت در شرایطی پیش خواهد آمد که از دخالت دلالان اقتصادی کم شود و بی‌تعارف و با انضباط مالی جدی برخورد کند. برنامه‌ریزی‌های مالی دولت باید به سمتی باشد که زمینه‌های سرمایه‌گذاری داخلی و امکان ورود سرمایه‌های خارجی هم به زودی فراهم شود.
به هر روی آن سرمایه‌گذاری برای صاحب سرمایه منطقی است که با ریسک ثابت امکان به دست آوردن بیشترین بازدهی ممکن را داشته باشد یا به گونه‌ای کمترین ریسک به همراه بیشترین سود باشد. اگر شرایط به همین روند پیش رود، آسیب اقتصادی ما افزایش پیدا خواهد کرد. نتیجه افزایش این آسیب‌ها نیز افزایش هزینه‌های بازرسی و حسابرسی است. بی‌احتیاطی‌های اقتصادی در وضعیت کنونی موجب خواهد شد تا سرمایه‌ها به خارج از کشور رود و شاهد پولشویی و بی‌انضباطی مالی باشیم.
حال آنکه اگر زمینه‌های سرمایه‌گذاری به طور سالم و جدی فراهم نشود، سرمایه‌های خارج‌شده از بانک‌ها مانند اژدهایی خفته به نقاطی از اقتصاد کشور رسوخ خواهد کرد که مشکلات بسیار عمیق را ایجاد می‌کند. این مشکلات عمیقی نیازمند پایش‌های اقتصادی و مالی است که خود هزینه‌ای سنگین بر دوش دولت خواهد گذاشت. از سویی دیگر اگر توانمندی پایش عمیق در مسایل مالی کشور وجود داشت تا امروز شاهد تشکیل تعداد زیادی از دادگاه‌های قضایی جرائم مالی کلان نبودیم.
* کارشناس اقتصادی
bitashaygan@yahoo.com
سایر اخبار این روزنامه
روحانی مصوبه شورای عالی اداری را ابلاغ کرد؛
تشدید حضور نظامی آمریکا
کاهش صادرات محصولات کشاورزی کار دست تجارت داد؛
بحران آب، چالش جدی دولت دوازدهم؛
افتتاح بیست‌و‌هشتمین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی؛
به فکر وصول معوقات بانکی از دانه‌درشت‌ها باشیم؛
فروشندگان کامپیوتر و لپ تاپ از رشد خرید و فروش در فضای مجازی نگران هستند؛
بلومبرگ: ایران با دلارهای تجاری خود مقابل ترامپ می‌ایستد
ماریوی قارچ‌خور و نادر گلابی‌خور!
اطاعت بانک ها زیر فشار دولت
در گفت‌و‌گو با دکتر قانعی‌راد مشخصه‌های وزیر علوم مناسب مطرح شد؛
استدلال حقوقی برای حل مشکل
گزارش «جهان‌صنعت» از مغایرت احداث پلاسکوی 15 طبقه‌ای با طرح تفصیلی تهران؛
تکلیف حصر را روشن کنید
گشت و گذاری در خاطرات طهران قدیم:
حمله مرگبار به بخشداری پیشین در سیستان‌وبلوچستان
بلومبرگ: ایران با دلارهای تجاری خود مقابل ترامپ می‌ایستد
عدم انتخاب سرپرست برای شهرداری تهران
اژدهای خفته اقتصاد ایران
