بررسی وضعیت ساخت‌و‌سازهای بی‌پایه منطقه 22 پایتخت؛

مهسا حسین- کمبود موقعیت‌های شغلی، امکانات رفاهی و حتی تفریحی در شهرستان‌ها از مهم‌ترین عواملی به شمار می‌روند که خیل عظیمی از جمعیت را به سمت مهاجرت به تهران سوق می‌دهند؛ مهاجرتی که در نهایت سبب اشباع این شهر از جمعیت خواهد شد.
در این بین به نظر می‌رسد راه‌حل مسوولان و بسیاری از سودجویان برای این مشکل نه بهبود شرایط زندگی در شهرستان‌ها که ساختن شهرک‌ها، مجتمع‌ها و خانه‌هایی است که بتواند چنین جمعیتی را در خود اسکان دهد؛ راه‌حلی که به ضرر مردم تمام خواهد شد و سود آن نیز تنها به جیب مسوولان و سازندگان این خانه‌ها خواهد رفت. نتیجه این امر در نهایت گسترش ابعاد شهر تا خارج از مرز‌های آن و افزایش حاشیه‌نشینی خواهد بود، خواه این حاشیه‌نشینی به صورت زندگی در حلبی‌آباد‌های اطراف شهر‌ها باشد یا زندگی در مجتمع‌های لوکس و نوسازی که به تازگی در حومه شهر ساخته شده است.
اگر از اتوبان کرج به سمت تهران بیایید، حتما ساختمان‌های سفید و بلند نوسازی توجه شما را به خود جلب می‌کند. این ساختمان‌ها تمام آنچه منطقه 22 تهران نامیده می‌شود را تشکیل می‌دهند.
زمانی که طرح منطقه 22 تهران تصویب شد، قرار بر این بود که این طرح تا 200 هزار نفر را در خود اسکان دهد و ساخت آن نیز 25 سال به طول بینجامد اگرچه تصویب این طرح حتی با این شرایط نیز کار صحیحی نبود اما در پایان حتی همان شرایط نیز رعایت نشد کمااینکه فرآیند ساخت این ساختمان‌ها با سرعت جنون‌آمیزی آغاز و تنها چند سال پس از شروع طرح به پایان خود نزدیک شد تا جایی که اکنون این منطقه برای ظرفیت بیش از 400 هزار نفر و به گفته برخی منابع حتی بیش از یک و نیم میلیون نفر جا دارد.


جلوگیری از بادهای غربی
شهر تهران چند سالی است که نسبت به گذشته گرم‌تر شده است به‌طوری که حتی در فصل زمستان نیز این تفاوت به چشم می‌آید. بخشی از این گرم شدن به علت استاندارد نبودن اتومبیل‌ها و سوخت‌های مصرفی است که موجبات گرم شدن کره زمین را به وجود می‌آورند اما آنچه مختص تهران است، ساختمان‌های بلندی هستند که در انتهای غربی این شهر واقع شده‌اند و از ورود بادهای غربی به تهران جلوگیری می‌کنند.
جلوگیری از بادها نخستین علت مخالفت بسیاری از کارشناسان با این طرح بود. با این وجود انگار این دلیل برای شهرداری در مقابل سودی که این منطقه داشت، چندان قانع‌کننده نبود و ساخت این منطقه بدون توجه به اینکه چه تغییراتی ممکن است در اقلیم پایتخت ایجاد کند، ادامه پیدا کرد.
نبود امکانات
شاید قابل مقایسه‌ترین مکان با منطقه 22 تهران، شهرک اکباتان باشد که از نظر جغرافیایی نیز به این منطقه نزدیک است. در حالی که هر دو از ساختمان‌های مشابه برخوردارند، یکی از آنها همچنان خالی از سکنه است یا بسیاری از ساکنانش در تلاش برای فروش خانه خود هستند و دیگری چندین سال است که از نقاط محبوب شهر محسوب می‌شود.
شاید بهتر باشد علت را در امکانات این دو شهرک جست‌و‌جو کرد. در حالی که امکاناتی نظیر زمین بازی، بیمارستان، مدرسه، چندین رستوران و... در شهرک اکباتان وجود دارد، به نظر می‌رسد تمام آنچه منطقه 22 را تشکیل می‌دهد، ساختمان‌های بلندش باشند تا جایی که برای ساکنان آن حتی مدرسه و بیمارستان نیز در نظر گرفته نشده است.
به عبارت دیگر در حالی برای اسکان بیش از 400 هزار نفر خانه‌های نسبتا گران‌قیمت در برج‌های بلند توسط شهرداری ساخته شده است تا آخرین منطقه شهر تهران را تشکیل دهند که برای نحوه زندگی این افراد، کوچک‌ترین راهکاری اندیشیده نشده است و از کمترین امکانات رفاهی که جزو حقوق پایه بشر محسوب می‌شوند نیز خبری نیست. در این صورت بسیاری از ساکنان ناچار هستند فرزندان خود را به مدرسه‌هایی بفرستند که در فاصله زیادی از خانه قرار دارد، هنگام بیماری و مشکل به بیمارستان‌ها و دکتر‌هایی که بسیار دورتر از محل زندگی آنها هستند، مراجعه کنند، برای تفریح چندین ساعت در ترافیک برانند یا خانه نوساز خود را بفروشند و به جای دیگری نقل مکان کنند.
حجم بالای واحد‌های خالی
هنگامی که این منطقه شروع به ساخت کرد، تقریبا همزمان شد با سونامی بازار مسکن. در این میان شایعه‌ای میان مردم مبنی بر رونق فراوان این منطقه پس از اتمام ساخت به راه افتاد. در نتیجه بسیاری از افرادی که سرمایه‌ای داشتند، اقدام به پیش‌فروش خانه‌های منطقه 22 کردند تا پس از اتمام کار بتوانند آن را با قیمت بالاتری به فروش برسانند.
با این وجود هنگامی که این ساختمان‌ها به پایان رسید، مسکن بهار خود را پشت سر گذاشته و وارد رکودی طولانی شده بود در نتیجه بسیاری از این واحد‌ها بدون آنکه کسی در آنها ساکن باشد، خالی ماندند و صاحبان آنها مدت‌هاست در انتظار رونق این منطقه هستند تا بتوانند مایملک خود را با قیمتی بالا به فروش برسانند.
آنچه گفته شد، تنها بخشی از معضلات منطقه 22 تهران را تشکیل می‌داد؛ طرحی که بدون کارشناسی دقیق، بسیار سریع و احتمالا بدون رعایت نکات ایمنی ضروری ساخته شد.
با تمام این تفاسیر نه‌تنها ساخت این طرح با ایرادات بسیار همراه بود که در فرآیند ساخت آن شهرداری حتی از قوانین خود نیز تخلف کرد. به‌عنوان نمونه در بند ٣٢٠ این ضوابط تاکید شده است که ساختمان مسکونی با تراکم کم باید تراکم خالص مسکونی ۴١٠ نفر در هکتار معادل حداکثر ١٠٠ واحد مسکونی در هر هکتار داشته باشد. در ساختمان مسکونی با تراکم متوسط صحبت از مجموعه مسکونی با تراکم انسانی ۵۵۴ نفر در هر هکتار برابر حداکثر ١٣۵ واحد مسکونی در هر هکتار و در مراکز مسکونی با تراکم زیاد هم تراکم مسکونی ٨٢٠ نفر در هکتار برابر حداکثر ٢٠٠ واحد مسکونی در هکتار را پیش‌بینی و مصوب کرده‌اند که این امر مهم با توجه به آنچه امروز در منطقه ٢٢ شاهد هستیم، آشکار است که در بخش‌های زیادی از منطقه رعایت نشده است.
همچنین در مصوبه ٣۵١ کمیسیون ماده «۵» تاکید شده است که درباره کاربری‌های خدماتی باید طبق جداول پیوست اعلام‌شده عمل شود و مهم‌تر این است که تعداد طبقات ساختمان‌ها مشروط به رعایت حقوق مجاوران است. آنچه امروز در برج‌های تو‌در‌توی منطقه ٢٢ به‌ویژه در حاشیه دریاچه خلیج‌فارس شاهد هستیم، خلاف این امر است و باید پرسید کدام‌یک از این مصوبات در دستور اجرایی بوده است.
افزایش ناگهانی حجم ساخت‌و‌ساز
در همین زمینه حسن محتشم، رییس کانون سراسری انبوه‌سازان تهران به «جهان‌صنعت» می‌گوید: برج‌ها و آپارتمان‌های منطقه 22 تهران براساس مجوزهایی ساخته شده‌اند که از شهرداری گرفته شده. بعضی از این واحد‌ها پیش‌فروش شده یا در حال فروش است اما در حال حاضر بازار راکد است.
وی می‌افزاید: آنچه واضح است، این است که شهرداری نباید این همه مجوز برای این منطقه صادر می‌کرد. این منطقه از پیش از انقلاب جزو مناطق خوش‌آب و هوا به شمار می‌رفت و اکثر خانه‌های آن ویلایی بودند، حال در مدت کوتاه حجم ساخت‌و‌ساز ناگهان افزایش یافت و تعداد ساختمان‌های این منطقه سر به فلک کشیدند.
محتشم ادامه می‌دهد: اصولا بادها از سمت غرب وارد تهران می‌شوند که اکنون مشاهده می‌کنیم با ساخت‌و‌سازهای منطقه 22 جلوی جریان بادها گرفته شده است و موجب شده دمای شهر نسبت به گذشته افزایش پیدا کند. وی در پایان می‌گوید: در حال حاضر بسیاری از واحد‌ها به دلیل راکد بودن بازار این خانه‌ها فروش نمی‌رود. در حالی که پیش‌بینی شده بود پنج هزار نفر طی 10 سال در این واحد‌ها مستقر شوند اما در عمل می‌بینیم طی سه سال این اتفاق افتاد و این منطقه نسبت به آنچه تعهد داده بودند، بسیار زودتر اشباع شد.
توضیحات قیمت (تومان) مدت ساخت متراژ
(متر مربع) منطقه
دارای آنتن و اینترنت مرکزی ۱٫۰۴۰٫۰۰۰٫۰۰۰ 5 سال 200 دریاچه چیتگر
آشپزخانه‌ها مبله،سالن ورزشی و روف گاردن ۱٫۰۴۴٫۰۰۰٫۰۰۰ نوساز 174 دریاچه چیتگر
دو پارکینگ و انباری بزرگ ۱٫۰۵۰٫۰۰۰٫۰۰۰ نوساز ۱۵۰ شهرک گلستان
4 خوابه ۹۳۰٫۰۰۰٫۰۰۰ 3 سال 224 دریاچه چیتگر