ابولفضل افروزی

با پیشرفت علم و فناوری هر روزه شاهد تکامل جرایم در کشور هستیم. مجرمان با استفاده از فناوری‌های روز، اعمال مجرمانه خود را به عرصه ظهور می‌گذارند به نحوی که دیگر همچون گذشته نیازی به تلاش و اتلاف وقت فراوان برای رسیدن به مقاصد خود ندارند از جمله این رفتارهای مجرمانه تکامل یافته می‌توان به تکدی‌گری در فضای مجازی اشاره کرد. این دست از مجرمان با توسل به رایانه و اینترنت در کوتاه‌ترین زمان بدون نیاز به ژنده‌پوشی و ایراد آسیب به خود برای اجرای سیاه‌بازی‌هایشان در راستای تحریک احساسات عمومی، از ارسال یک پیام در گروه‌های موجود در فضای مجازی بهره می‌گیرند. متکدیان الکترونیکی دیگر نیازی به حضور در خیابان‌ها و طی‌کردن چند صد متر در روز و قسم و آیه‌دادن عابران ندارند و بسته به حوادث روز جامعه از آب‌ گل‌آلود ماهی می‌گیرند. این روزها بازار کمپین‌ها در فضای مجازی سفره رنگینی برای این قبیل مجرمان است. برای نمونه می‌توان به کمپین‌های حمایت از حیوانات، حمایت از کودکان کار، محیط‌زیست، مبارزه با کودک‌آزاری و... اشاره کرد. متکدیان الکترونیکی با شناسایی گروه‌های مجازی اقدام به ارسال پیام در این گروه‌ها در ساعات اوج مراجعه اعضا به این گروه‌ها می‌کنند و با مددگرفتن از چند سیم‌کارت اعتباری و گوشی تلفن همراه، گدایی خود را آغاز می‌کنند. ابتدا با یک خط اقدام به ارسال چند تصویر از حیوانات ولگرد خیابانی که شرایط جسمانی مناسب ندارند به همراه متن‌هایی سوزدار از قبیل این حیوان مورد کم‌لطفی صاحبش قرار گرفته یا در اثر برخوردهای غیرانسانی مورد آزار قرار گرفته، می‌کنند و با سایر خطوط مجددا بازار گرمی و جملاتی پیرو حمایت از این حیوان و مبارزه با عاملان این برخورد را بیان می‌دارند. در زمان مناسب که فضا مطلوب شده با لحنی مادرانه بیان می‌دارند برای درمان و احیای این حیوان به شخصه توان مالی نداشته و نیاز به حمایت خیرین و حیوان دوستان دارد، لذا از فعالان و حامیان حیوانات درخواست می‌کند به شماره حسابی که در گروه قرار می‌دهد مبلغی ارسال دارند و به همین راحتی به نام کمپین و به کام خود تکدی‌گری می‌کنند. البته بسته به فصل هم گاها موضوعات را دسته‌بندی می‌کنند مثلا با نزدیک‌شدن به فصل پاییز و زمان بازگشایی مدارس این نقشه را در دستورکار خود قرار می‌دهند که علی کوچولو به‌خاطر فقر خانواده و عدم توانایی مالی از حق رفتن به مدرسه و تحصیل محروم شده و تصویر کودکی را هم که معصومانه به هم‌نسلان خود که در تکاپوی خرید اقلام تحصیل هستند را در محوریت با این موضوع برای مخاطبان ارسال می‌کنند. این دست از مجرمان برای دستیابی به مقاصد نامشروع خود از هر ترفندی بهره می‌برند و گاه تصویر دختربچه‌ای را روی تخت بیمارستان در شرایطی که مادرش گریان است سوژه خود قرار می‌دهند با عنوان اینکه مادر برای تهیه هزینه‌های درمان کودکش به هر ریسمانی چنگ‌زده، اما به دلیل بالابودن هزینه‌های درمان از پرداخت عاجز شده و همسرش هم که کارگری فصلی است و درآمد چندانی ندارد تا کفاف هزینه‌ها را کند و در صورت عدم پرداخت هزینه‌های درمان، این کودک جانش را از دست خواهد داد. حال آنکه این تصویر اصلا مصداق موضوع اعلامی نبوده و دختر خردسال به علتی همچون افتادن از تاب آسیب‌دیده و مادر اشک شوق به‌خاطر موفقیت‌آمیزبودن عمل و رفع خطر از سر کودکش، اشک شوق می‌ریزد.
هرچند تکدی‌گری به شکل سنتی همچنان در خیابان‌ها و چهارراه‌ها خودنمایی می‌کند و در قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات در مواد 712 و 713 جرم‌انگاری و تعیین مجازات شده است، اما متکدیان الکترونیکی که با توسل به رایانه و مخابرات اقدام به تکدی‌گری می‌کنند مصداق بارز ماده 13 قانون جرایم رایانه‌ای هستند، چراکه برای عملیاتی‌کردن نقشه خود از سیستم‌های رایانه‌ای و مخابراتی بهره‌ می‌برند. باید پذیرفت متکدیان از گذشته تا به امروز علی‌رغم تغییر شیوه، همچنان حول یک محور ارتزاق می‌کنند و آن چیزی جز نشانه رفتن حس نوع‌دوستی و تحریک احساسات افراد نیست. در مواردی که کم هم نیست افراد خیر که قصد یاری‌رسانی به همنوعانشان را دارند در دام این متکدیان گرفتار می‌شوند و پس از توهین به احساساتشان، عطای این عمل خداپسندانه را به لقایش می‌بخشند به نحوی که اگر انسان نیازمند واقعی هم به آنها رجوع کند یا برایش همچون مثال‌های فوق مشکلی پیشامد کرده باشد دیگر سخت می‌توانند خود را برای یاری‌رسانی قانع کنند.
از این رو نیاز است عموم جامعه هوشمندانه به این قبیل پیام‌ها واکنش نشان داده و صحت و سقم آنها را بررسی کنند و اگر قصد کمک به این دست کمپین‌ها را دارند از طریق موسسات خیریه معتبر که برای انجام این امور تاسیس شده و دارای شماره ثبت هستند، اقدام کند.