روزنامه تفاهم

پنج روش بسیار ساده برای کشت برنج ارگانیک

 حکیمه داوودی*
سرانه مصرف «برنج» در ایران 37 کیلوگرم است و به دلیل سهم قابل توجهی که این محصول در سبد غذایی ما دارد، از آن به عنوان یک محصول استراتژیک یاد می شود. کشاورزی ارگانیک راه نجات بشر برای دستیابی به غذای سالم و پاسخی کهن به مشکلات امروز کشاورزی نوین است؛ کشاورزی ارگانیک، مدیریت تولید مناسب است که باعث تقویت و توسعه سلامت اکوسیستم‌های زیستی، چرخه های زیستی و فعالیت های بیولوژیکی سیستم کشت می شود.امروزه مساله وجود مواد زیان آور و بقایای آفت کش ها در مواد غذایی و آلودگی های زیست محیطی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است و بروز نگرانی های ناشی از آن موجب شده که نظام های کشاورزی بوم سازگار از جایگاه ویژه ای برخوردار شوند.کشاورزی ارگانیک به صورتی کارآمد، تلاش می‌کند تا با اجتناب از استفاده فناوری هایی مانند آفت کش ها، علف کش ها،کودهای ازته مصنوعی و آنتی بیوتیک های دامپزشکی، که به طور بالقوه زیان آور هستند، مخاطرات زیست محیطی را کاهش دهد.
این شکل از کشاورزی بویژه برای روستاییان و کشاورزان خرد، بسیار مقرون به صرفه است؛ کشاورزی ارگانیک از طریق استفاده از نظام‌های مشارکتی پرورش بذر، عوامل طبیعی کنترل بیولوژیک، مدیریت حاصلخیزی خاک از طریق بازیافت و استفاده از کود سبز و مدیریت زیستگاه‌ها به منظور کنترل آفات، بیماری ها و علف های هرز، کشاورزان را از قید تدارک نهاده های گران قیمت رها می سازد.با توجه به تقاضای روز افزون برای مصرف محصولات کشاورزی ارگانیک، بازار صادراتی این محصولات نیز در سال های اخیر افزایش یافته و هم اکنون ارزش اقتصادی محصولات ارگانیک در دنیا نسبت به محصولات معمولی 1.7 تا 4 برابر افزایش یافته است.
برنج یکی از مهمترین گیاهان زراعی و از اساسی‌ترین منابع تغذیه در کشورهای در حال توسعه است؛ حدود 90 درصد از برنج تولید شده در دنیا متعلق به آسیا است و استان های مازندران و گیلان با تولید حدود 78 درصد برنج کشور، بزرگترین تولید کنندگان این محصول هستند.سرانه مصرف برنج در ایران 37 کیلوگرم است و به دلیل سهم قابل توجهی که این محصول در سبد غذایی ما دارد، از آن به عنوان یک محصول استراتژیک یاد می شود و با توجه به سهم قابل توجه برنج در سبد خانوارها، ضروری است که توجهی ویژه به سلامت کشت آن داشته باشیم.


در این ارتباط و در راستای کشاورزی ارگانیک، پنج روش بسیار ساده برای کشت برنج عاری از هرگونه مواد شیمیایی پیشنهاد می شود:
** کشاورزی برنج - اردک
با استفاده از اردک ها در مزارع برنج، آفت ها و علف های هرز کنترل می شوند؛ همچنین حرکت اردک ها در آب موجب رسیدن اکسیژن بیشتر به بوته های برنج شده و فضولات آن ها به عنوان کود، منبعی عالی از مواد غذایی است که شامل همان علف های هرزی که مصرف کرده اند می شود.
سیستم کشت برنج همراه با پرورش اردک درکشورهای چین، ژاپن، ویتنام، تایلند، فیلیپین و کره جنوبی رواج دارد.بهره وری از شالیزار در کشت تلفیقی اردک - برنج، در مقایسه با انواع دیگر کشت محصول برنج به طور چشم گیری افزایش می یابد؛ برای سیستم برنج و اردک، تعداد 250 تا 300 قطعه جوجه اردک در هر هکتار با سن 7 تا 10 روزه و برنج رقم دیر رس توصیه می شود.
تغذیه جوجه اردک در این سیستم بخاطر فراهم بودن غذای اردک در شالیزار در مقایسه با روش مرسوم به یک دوم کاهش پیدا می کند؛ استفاده اقتصادی و بهینه و 2 منظوره از شالیزار، دسترسی بیشتر روستاییان به پروتئین سالم و مفید، ایجاد درآمد جانبی برای خانوارهای روستایی، ایجاد اشتغال درسطح روستاها (بویژه برای زنان روستایی)، اقتصادی تر کردن هزینه برنج کاری و بالا بردن توان اقتصادی روستاییان، کاهش آلوگی محیط زیست به دنبال کاهش مصرف سموم و کودهای شیمیایی و مبارزه بیولوژیک با آفات وعلف های هرز مزرعه از جمله مزایای این سیستم است.بنابر این، اختصاص 10 درصد از شالیزارهای استان‌های گیلان و مازندران به این سیستم ، منجر به افزایش درآمد قابل توجه کشاورزان و اقتصاد استان‌های شمال کشور خواهد شد.
** کشاورزی برنج- ماهی: بر اساس آمار منتشر شده سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد (FAO)، با پرورش همزمان ماهی در شالیزارها، بطور متوسط 68 درصد آفت کش های شیمیایی و 24 درصد کودهای شیمیایی نسبت به سیستم تک کشتی برنج کم تر مصرف می شود.کشت توام برنج و ماهی از جمله روش هایی است که می توان از مزارع شالیزاری استفاده دو منظوره و بهینه به عمل آورد و کشاورزان قادرند به صورت همزمان در مزارع خود 2 محصول تولید کنند؛ سیستم کشت توام، بهره‌وری بومی و اقتصادی را ارتقاء می دهد و همچنین با استفاده از این روش، منابع آب و خاک حفظ و بهره‌برداری بهینه صورت می پذیرد. کشت توام ماهی و برنج، می تواند ضمن فراهم کردن غذا و درآمد اضافی، تجربه ای با سرمایه کوچک و حداکثر استفاده از منابع موجود باشد.
**سیستم چند کشتی: در سیستم چند کشتی، کشاورزان می‌توانند پس از برداشت برنج به کشت محصولاتی مانند شبدر، جو، انواع سبزیجات برگی و غده‌ای، صیفی‌جات، نخود فرنگی، هویج، کلم، کاهو، باقلا و دانه‌های روغنی به ویژه کلزا بپردازند.
این سیستم باعث استفاده حداکثری از منابع محیطی، تقلیل خطرات محیطی، موازنه در امر تغذیه، حاصلخیزی خاک، افزایش تولید در واحد سطح، استفاده بهتر از منابع و عواملی مانند نور و آب، حفاظت از محیط زیست و کاهش استفاده از سموم و کودها می شود. تهیه و تامین بخشی از نیاز دامداری‌های از طریق محصولاتی مانند شبدر دیگر اثرات مثبت این کشت است. در کشت دوم، خاک بار دیگر شخم می‌خورد و آبیاری می‌شود، تراکم علف های هرز کاهش یافته و همچنین بخشی از جایگاه های زمستان گذرانی آفت ساقه خواربرنج از بین می‌رود.در این نوع سیستم کشت، علاوه بر تامین مایحتاج و افزایش درآمد، خاک مزرعه تقویت و در فصل زراعی، حاصلخیزتر می شود؛ برداشت محصول و باقیماندن کمپوست محصولات، باعث تقویت زمین و افزایش مواد آلی خاک می شود. در نتیجه این عملیات باعث کاهش مصرف کود شیمیایی می شود که از لحاظ اقتصادی و کاهش هزینه ها و سلامت محصول نیز به کشاورز کمک می کند.
** تله های نوری: یکی از روش های کنترل آفات به ویژه کرم ساقه خوار برنج در مرحله پروانه ای، استفاده از تله های نوری در مزارع است،سازوکار این تله ها به گونه ای است که در داخل آنها لامپی تعبیه می شود که نور تابیده شده توسط لامپ حشرات و پروانه ها را به سوی خود جذب کرده و در تله گرفتار می کند.این دستگاه های بسیار ساده برای مبارزه با زنجرک ها و ساقه خواران در برنج است که استفاده از آن ها موجب کنترل 30 درصدی ساقه خواران در شالیزارها شده است.
**مدیریت تلفیقی آفات: در این روش که حتی در دورافتاده ترین روستاهای چین نیز استفاده می شود، با تلفیق انواع روش ها همچون اردک، ماهی، تنوع زیستی، تله های نوری و غیره بطور متوسط 30 درصد از آفت کش ها را کاهش و 6 درصد عملکرد محصول را افزایش داده اند. ** دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اوضاع این رژیم حسابی بیخ پیدا کرده است (یادداشت روز) (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
اجرای 9.5 میلیون یورو پروژه مشترک با اتحادیه اروپا معاون دفتر برنامه ريزي کلان آب و آبفاي وزارت نيرو تشریح کرد سهم ٢٠درصدی قاچاق در تجارت کشور تغییر بازار قاچاق دارو از "ناصرخسرو" به "سایت‌های اینترنتی دارویاب" پول های تنبل زیر چرخ مالیات وزرای پیشنهادی کابینه دوازدهم به خط شدند واقعی‌سازی واگذاری‌ها باید ادامه یابد سرنوشت ارج همچنان در ابهام دولتی بودن از مشکلات اصلی اقتصاد ایران رشد صادرات غیرنفتی کشور در سال 1195 حمایت از صنایع کوچک فراتر از یک روز در سال پنج روش بسیار ساده برای کشت برنج ارگانیک