اهمیت حضور موگرینی در تحلیف

دکتر صلاح‌الدین هرسنی* - اگرچه مراسم تحلیف حسن روحانی به لحاظ حضور کمی و کیفی مقامات خارجی بی‌سابقه‌ترین در نوع خود در تاریخ ایران به‌شمار می‌آید اما کمی ساده‌انگاری است که بخواهیم اهمیت حضور مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را با اهمیت حضور سایر مهمانان یکسان بدانیم. اهمیت حضور موگرینی در مراسم تحلیف بیشتر از این‌رو است که او نماینده عالی اتحادیه اروپاست و همین عنوان و مقام، اهمیت و وزن سیاسی او را در قبال نمایندگان سایر کشور‌ها حتی نمایندگان 1+5 مشخص می‌کند که در سطح معاون رییس‌جمهور، وزیر مشاور در امور خارجه، معاون وزیر خارجه و معاون نخست وزیر در این مراسم حضور یافتند.اهمیت حضور موگرینی در مراسم تحلیف به دو دلیل سیاسی و اقتصادی درخور توجه است؛ علت سیاسی بیشتر سمت‌وسو‌های برجامی و پسابرجامی دارد. در این ارتباط مهم‌ترین پیامی که با حضور موگرینی در مراسم تحلیف مصادره می‌شود، قبل از هر چیز متوجه آمریکاست. بنابراین این حضور ابتدا بیانگر عزم اتحادیه اروپا در حفظ و تقویت مناسبات برجامی و فرابرجامی بین ایران و اتحادیه اروپاست و سپس با توجه به فضاسازی سیاسی آمریکا علیه ایران و تشدید آن در ماه‌های اخیر مسیر اتحادیه اروپا را از آمریکا در قبال برجام و حفظ آن تغییر می‌دهد و جدا می‌کند. به واقع این رفتار اتحادیه اروپا با توجه به اهمیت روابطش با تهران نشان می‌دهد نباید در زمینی که آمریکا طراحی کرده است، بازی کرد بلکه برعکس باید برپایه اعتماد متقابل از همه فرصت‌ها برای تقویت روابط استفاده کرد. از طرف دیگر حضور موگرینی در مراسم تحلیف متوجه پیامی برای جریان مخالف و دلواپسان در داخل است که از همان ابتدا برجام را در اساس بدفرجام و آن را همچون ترکمنچای معاهده‌ای خائنانه دانسته که قرار است فصل تازه‌ای از مناسبات شوم را به روی کشور باز کند. نظر به آنکه الگوی پیشنهادی همین جریان مخالف خروج از برجام است، بنابراین نزدیکی اتحادیه اروپا به ایران و فاصله‌گیری آن از آمریکا انگیزه تهران را برای حفظ برجام افزایش می‌دهد. به واقع موگرینی علت واسط و شرط لازم این انگیزه و غایت است و برخلاف سایر جریان‌های سیاسی داخل ایران تضمین‌کننده این همکاری است. از سوی دیگر نظر به آنکه اتحادیه اروپا نقش واسط ایران با آمریکا را بازی می‌کند، ایران می‌تواند با نزدیکی بیشتر به اتحادیه اروپا و فشار بر آن، آمریکا را بر ضرورت پایبندی به توافق و لزوم تجدیدنظر در مواضع خود نسبت به برجام متقاعد کند. در همین ارتباط همکاری‌های سازنده اتحادیه اروپا موجب حل نگرانی‌های اتحادیه در موضوعاتی چون حقوق بشر نیز خواهد شد.اما انگیزه اقتصادی اهمیت دیگر حضور موگرینی در تحلیف است که بیشتر برای پسابرجام تدارک و طراحی شده است. به واقع بعد از اجرایی شدن برجام، اتحادیه اروپا در مسیر بهبود روابط با ایران گام برداشت و نتیجه‌اش برای ایران عقد قراردادها و تفاهمنامه‌هایی بود که یکی‌یکی در حالی اجرایی‌شدن است.
* مدرس علوم سیاسی و روابط بین‌الملل
S.Harsani.k@gmail.com