روزنامه خراسان

ساز و کارهای سند « 2030» برای آموزش جنسی

  گروه اندیشه info@khorasannews.com این مقاله، گزیده ای از متن سخنرانی دکتر سیدمجید صابری فتحی، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی است که به تازگی در «کارگروه تربیت جنسی و عفاف گرایی» گروه تعلیم و تربیت اسلامی پژوهشکده مطالعات اسلامی این دانشگاه ایراد شده است. برای رعایت اختصار، پی نوشت ها و منابع مقاله از متن پیش رو حذف شد، اما خوانندگان علاقه مند می توانند برای مطالعه مقاله به همراه پی نوشت ها و منابع، به سایت روزنامه خراسان به آدرس «www.khorasannews.com» مراجعه کنند. با مطرح شدن موضوع «سند 2030» وبا توجه  به واکنش های به وجود آمده، این سؤال مطرح می شود که چرا سند 2030 حساسیت برانگیز شده است؟ در این مقاله به روشی علمی و بدون داوری، این سند مورد کاوش و بررسی قرار خواهد گرفت تا به این سؤال تاحدودی پاسخ داده شود. سند 2030 یا اعلامیه اینچون در کره جنوبی در سال  2015 ،دارای پیشینه ای از حدود سال 1990 میلادی در یونسکو و مراکز سازمان ملل است که در نتیجه، آن را دارای پیچیدگی زیادی کرده است. پیچیدگی در این اعلامیه، با اشاره ها و ارجاع های زنجیره‌ای به سندهای متعددی ایجاد شده است که صفحات آن ها بالغ بر هزاران می شود. در بند 2 این سند به اجلاسیه های قبلی اشاره شده است، مانند اجلاسیه های برگزار شده برای آموزش در داکار  (2000م) و جومتین تایلند (1990م)، و به کلیه اجلاسیه‌های منطقه ای و بین المللی برای حقوق، آموزش و ارتباط آن ها با حقوق بشر. دلالت های الزام آور و تحفظ ناپذیر برخی عبارات در متن این اعلامیه، ارجاعات با لغت «reaffirm» از «affirm» به معنای «به طور قوی حمایت و دفاع کردن»؛ «بیان چیزی به صورت یک واقعیت» است. در این جا «واقعیت» (ترجمه واژه fact)، به معنی امری است که دلیل تجربی دارد و قابل انکار نیست؛ مانند واقعیت «آتش می سوزاند» که اگر کسی بگوید باور ندارم، انتظار می‌رود واهمه‌ای از بابت بردن دست خود درون آتش شمع یا شعله اجاق گاز نداشته باشد. بنابراین، بار معنایی کلمه «reaffirm» مفهومی بسیار قوی‌تر از ترجمه تحت اللفظی آن، یعنی «تأیید مجدد» یا «تعهد مجدد»، در ذهن کسی که زبان مادری او انگلیسی است، ایجاد می کند.واژه دیگری که در این متن مکرراً استفاده شده، «commit» و «commitment» است که آن گونه که در فرهنگ وبستر آورده شده، به معنای مُقیّد یا متعهد کردن به برخی چیزهاست. به عنوان مثال، هنگامی که قاضی حکمی مانند زندان می دهد با استفاده از فعل «commit» حکم را انشا می کند، برای مثال «committed to prison».یکی دیگر از واژه هایی که در بند 5 این متن استفاده شده «holistic» است که به معنای کلی گرایانه است. کلی گرایی در علوم و فلسفه به معنای کلیت و یکپارچگی است که قابل تفکیک به اجزا نمی باشد. معنای جمله ای که این واژه در آن به کار رفته، این است: «ما با احساس نیازی فوری به وجود یک برنامه آموزشی یگانه و احیا شده که کلی گرایانه، بلند پروازانه و غایت طلبانه است و همگان را در بر می گیرد متعهد می شویم. این نگاه جدید کاملاً از پیشنهاد SDG 4 [هدف چهارم توسعه پایدار] «اطمینان از یک آموزش جامع و منصفانه و ارتقای فرصت های یادگیری مادام العمر برای همه» و اهداف متناظر آن گرفته شده است. این [برنامه] منعطف و جهانی است و در آن به «کار ناتمام» برنامه EFA [«آموزش جهانی برای همه»] و اهداف مرتبط به آموزش(MDGs) [«اهداف توسعه هزاره»] توجه می شود و با چالش های آموزش جهانی و ملی رویارو می شود.» به عبارت دیگر، مطابق اذعان امضاکنندگان این سند، برنامه آموزشی مورد بحث غیرقابل تجزیه به اجزاست و باید به طور یکپارچه اجرا شود. همچنین در این جا به چند سند دیگر با ذکر نام و بدون ذکر نام ارجاع شده است که در ادامه به توضیح آن ها خواهیم پرداخت. ارجاعات به سندهای مختلف برای مثال از ارجاعات به سندهای گوناگون در اعلامیه اینچون، در بندهای 3 تا 5 این اعلامیه می‌توان به ارجاعات به این سندها اشاره کرد: توافقنامه مسقط «آموزش جهانی برای همه»(EFA) ، اهداف آموزشیِ باز گروه کاری بر روی  «اهداف توسعه پایدار» (SDGs) ، گزارش گروه مراقبت جهانی آموزش (GEM) سال 2015 و گزارش سنتز منطقه ای آن ،اهداف توسعه هزاره (MDGs) و چارچوب عمل .هر کدام از این سندها دارای پیشینه هستند و اهداف و راهبردهایی را تعیین کرده اند. به عنوان مثال، در پیشگفتار گزارش مراقبت جهانی آموزش (GEM) آورده شده است که در اعلامیه اینچون کره‌جنوبی - که با شرکت 1600 نفر از 160 کشور جهان تأیید شده است - رهبری، هماهنگ کنندگی و مراقبت برنامه آموزشی 2030 به یونسکو واگذار شده است (اشاره به بند 17 اعلامیه اینچون). همچنین، در ادامه آمده است که اعلامیه اینچون از گروه مراقبت جهانی آموزش می خواهد تا مراقبت و گزارش مستقلی از هدف4 توسعه پایدار (SDG 4) و دیگر اهداف توسعه پایدار  در 15 سال آینده فراهم آورد. این پیشگفتار به امضای ایرنا بوکوا مدیر عمومی یونسکو است. درخور ذکر است در اکثر جداول «گزارش مراقبت جهانی آموزش» ، آماری از ایران وجود دارد که به معنای مورد مراقبت قرار گرفتن ایران است. در پاراگراف اول صفحه مشخصات نشر اثر (صفحه قبل از پیشگفتار) آمده است: این گزارش «از تلاش دسته جمعی اعضای گروه گزارش، سایر افراد، نمایندگی ها (آژانس ها)، مؤسسات و دولت ها حاصل شده است». همچنین اذعان شده که گروه گزارش مسئولیت محتوای متن را به عهده دارد که الزاماً وابسته به یونسکو و متعهد به آن نیست. در صفحه 291 گزارش مراقبت جهانی آموزش آورده شده است: «سلامت جنسی، تساوی جنسیتی و حقوق بشر به همدیگر مرتبط هستند. «کنفرانس بین المللی جمعیت و توسعه»، «برنامه عمل 1994» و دیگر توافقنامه های بین المللی مانند «منشور اوتاوا برای ارتقای سلامت» منعکس کننده این رابطه هستند و روشن کرده اند که آموزش جنسیتی باید در این حوزه ها ادغام شود (Haberland and Rogow, 2015). »همان گونه که ملاحظه می شود در جمله آخر این متن به مقاله (Haberland and Rogow, 2015) ارجاع داده شده است که در ادامه مورد بررسی قرار خواهد گرفت. اما قبل از آن لازم است پاراگراف بعدی گزارش را مرور کنیم. در این پاراگراف عنوان می شود که:«قوانین، سیاست ها، استراتژی ها، برنامه ها و مواد آموزشی در 28 کشور در آسیا و اقیانوسیه مرور شده است که تغییرات قابل ملاحظه ای در  مشکلات جنسیتی و تولید مثل را نشان می دهد. برخی کشورها شامل کامبوج، اندونزی، مالزی، تایلند و ویتنام «آموزش جامع جنسیت» را در دوره دبستان و متوسطه اجرا کرده اند، در حالی که برخی کشورها (برونئی، پاکستان و جمهوری اسلامی ایران) اجرا نکرده اند یا به‌گونه ای بسیار محدود اجرا کرده اند. «آموزش جامع جنسیت» در دبیرستان در 22 کشور از 28 کشور وارد شده است و 12 کشور در دبستان نیز آن را وارد کرده اند. » این عبارت نشان می دهد که ایران یکی از 28 کشور مورد بررسی مطابق سند «آموزش جامع جنسیت» است.در این جا همان گونه که در سطور قبل عنوان کردیم، مقاله (Haberland and Rogow, 2015) را که در «گزارش مراقبت جهانی آموزش» به آن ارجاع شده است، مرور می‌کنیم. عنوان این مقاله «آموزش جنسیت: گرایش های در حال ظهور در شواهد و تجارب» است. چکیده این مقاله این گونه آغاز می شود: «کنفرانس بین المللی جمعیت و توسعه»، برنامه عمل و قطعنامه های مرتبط مکرراً از دولت ها خواسته اند که برای نوجوانان و جوانان «آموزش جامع جنسیت» را فراهم آورند». در این مقاله بیان می شود که یک رویکرد توانمندساز از «آموزش جامع جنسیت» نوید توانمندشدن جوانان در محافظت از سلامت خود را می دهد. بنابراین، معلوم می شود که «آموزش جامع جنسیت» متنی است که در آن اهداف و راهبردهای آموزش جنسیتی توسط گروه های کاری یونسکو تدوین شده و در اختیار کشورها برای اجرا قرار گرفته است. تجویز خودارضایی و همجنس گرایی در این مقاله، به مقالات و سندهای متعددی از یونسکو، یونیسف، سازمان ملل و غیره ارجاع داده شده است که خوانندگان علاقه مند برای کسب اطلاعات بیشتر می توانند به اصل مقاله مراجعه کنند. در این مقاله ارجاعات متعددی به «راهنمای تکنیکی آموزش جنسیت: راهنمای مدارس و معلمان»  داده شده است که توسط یونسکو، سازمان بهداشت جهانی و یونیسف منتشر شده است. در بخش آنالیز وضعیت آموزش جنسیت این مقاله به نقل از جلد دوم «راهنمای تکنیکی آموزش جنسیتی: راهنمای مدارس و معلمان»  آمده است: «نکته اساسی که پیشنهاد شده است که کودکان 5 تا 8 سال در آموزش جنسیتی فراگیرند این است که «برخی بیماری ها می توانند از فردی به فرد دیگری منتقل شوند». برای سنین 12-9 سال نکته مشابه این است که «قسمت عمده انتقال عفونت HIV از طریق دخول محافظت نشده در رابطه جنسی با یک شریک جنسی مبتلا به آن است».جلد دوم «راهنمای تکنیکی آموزش جنسیتی: راهنمای مدارس و معلمان»  پر از مطالبی این چنین است. همچنین در نسخه «راهنمای تکنیکی آموزش جنسیتی:  ارتباط جنسی مؤثر» ، برای کودکان 5 تا 8 سال به عنوان «مفاهیم کلیدی در ارتباط جنسی، جنسیت و دوره زندگی جنسی» توصیه‌هایی شده است. در این جا به عنوان مثالی از محتوای این سند، برخی از موارد آن که در قسمت دوم، صفحه 48 آورده شده است، ذکر می شود:«وقتی بدن ها لمس می شوند می توانند حس خوبی داشته باشند.لمس و مالش عضو تناسلی توسط خود فرد استمناء نامیده می شود.استمناء زیان آور نیست، اما باید به طور خصوصی انجام شود.»خلاصه ای از مطالب قسمت دوم «راهنمای تکنیکی آموزش جنسیتی: راهنمای مدارس و معلمان» در پنج صفحه با دادن ارجاع توسط سازمان بین‌المللی دیده بان خانواده با عنوان «راهنمای بین المللی در آموزش جنسیتی: معرفی آموزش جامع جنسیت» نیز آورده شده است. بنابراین، مشخص می شود دو مرجع متون «آموزش جامع جنسیت» هستند.در یادداشت ابتدای این متن به نقل از  دیده بان خانواده عنوان می شود که انتشارات سازمان ملل، یونسکو، یونیسف، بهداشت جهانی و غیره اذعان دارند که «کودکان دارای حق آموزش لذت جنسی، استمناء و همجنس گرایی، در میان چیزهای دیگر هستند». تا این بخش از مقاله تا حدودی با محتویات «آموزش جامع جنسیت» مورد نظر در اعلامیه اینچون 2015 آشنا شدیم. همچنین دانستیم که جمهوری اسلامی ایران جزو 28 کشور در آسیا و حاشیه اقیانوس آرام است که توسط گروه مراقبت جهانی آموزش (GEM) سند 2030 در مورد اجرای برنامه «آموزش جامع جنسیت» مورد داوری قرار گرفته اند. اما در مورد این که آیا «آموزش جامع جنسیت» توسط ایران اجرا شده یا نشده است - همان گونه که در سطور گذشته ملاحظه شد - متن گزارش گروه مراقبت جهانی آموزش (GEM) در مورد اجرا نشدن یا بسیار محدود اجرا شدن آن ابهام دارد و متون دیگر فقط اذعان به مورد بررسی و داوری قرار گرفتن ایران دارند که دلیلی بر اجرا شدن برنامه «آموزش جامع جنسیت» در ایران نیست. از این رو نیاز به شواهد و مدارک بیشتری در این زمینه هست که در ادامه به آن ها اشاره خواهد شد.در صفحه 3 مقاله (Haberland and Rogow, 2015) [3] که پیشتر از آن سخن به میان آمد، بررسی هایی مرتبط با این 28 کشور دارد و آن ها را به نتایج مطالعه ای تحت عنوان «مرور سیاست ها و استراتژی‌های اجرایی و افزایشی آموزش جنسیتی در آسیا و اقیانوسیه» - که توسط یونسکوی بانکوک چاپ شده است – ارجاع داده است. همان گونه که ذکر شد یکی از این کشورها ایران است. این گزارش در هفت فصل و 102 صفحه تنظیم شده است. تمرکز این گزارش بر آموزش جنسیتی در موضوعات HIV، سلامت جنسی و سلامت تولید مثل در سطح ملی، مدارس و جوانان است. متن این گزارش می تواند میزان دقیق همکاری و برنامه ها، سیاست ها و راهبردهای ایران در قالب «آموزش جامع جنسیت» یونسکو را به تصویر بکشد که مطالعه آن به کارشناسان مربوطه و علاقه مندان توصیه می شود. در این جا لازم است برای آشنایی خواننده ،برخی از مطالب ارائه شده در این گزارش  ذکر شود:در صفحه 44، «پیوست 1: تعداد و لیست اسناد مرور شده» ، جدولی وجود دارد که در مقابل نام هر کدام از این 28 کشور تعداد اسناد استفاده شده و تعداد اسناد شناسایی شده آورده شده است که این تعداد برای ایران به ترتیب 4 و 6 است. در ادامه این پیوست عنوان و مشخصات اسناد مرور شده برای هر کشور به تفکیک آورده شده است. متأسفانه عنوان و اطلاعات مربوط به اسناد مرور شده ایران آورده نشده است! در حالی که مشخصات کامل تمام اسناد مرور شده 27 کشور دیگر موجود است. البته در بخش «تشکر» این مرجع از یک نفر در یونسکوی ایران برای تشکر نام برده شده است. در صفحه 10 این گزارش از ایران به عنوان یکی از بیست کشوری نام برده شده است که از نظر HIV توسط یونسکو مورد بررسی قرار گرفته است. همچنین در گزارش مراسم «نشست عالی‌رتبه مشورتی در زمینه آموزش ۲۰۳۰ در ایران»  به مناسبت رونمایی از سند ملّی آموزش ۲۰۳۰  ( ۲۰ آذرماه ۱۳۹۵) که در سایت یونسکو نمایندگی ایران وجود داشته و هم‌اکنون آن گزارش از روی این سایت حذف شده است به نقل از خانم ماکی هایاشی‌کاوا، هماهنگ‌کننده آموزش ۲۰۳۰ در منطقه آسیا و اقیانوسیه آمده است: «جمهوری اسلامی ایران، اولین کشور در منطقه آسیا و اقیانوسیه است که سند ملی آموزش ۲۰۳۰ را تهیه کرده است و اولین کشوری است که در طرح پیمایشی آموزش ۲۰۳۰ یونسکو [GEM] شرکت کرده است و این امر بسیار قابل تقدیر است.»در سایت یونسکو نیز گزارش مختصری از این جلسه وجود دارد که در آن خانم ماکی هایاشی‌کاوا به عنوان رئیس بخش کیفیت آموزش یونسکو در بانکوک – محل چاپ گزارش  – معرفی شده و «بررسی مختصری از اجرای هدف چهارم توسعه (SDG 4) در آسیا و اقیانوسیه ارائه داده است. همچنین، او در مورد چگونگی حمایت یونسکو به دولت های عضو در عملیسازی برنامه آموزش 2030 صحبت کرده است».در صفحه 59، «پیوست 5: آنالیز محتوای استراتژی ها و برنامه های ملی HIV»  جدولی هست که در آن بیان می‌شود هدف ایران وارد کردن برنامه مربوط به HIV برای جوانان در مدارس، در محتوای رسمی برنامه درسی، حساس کردن سیاست گذاران و افراد دیگر، همچنین پیوستن به بخش‌ها و عاملین دیگر است.در صفحه 61، «پیوست 7: آنالیز محتوای درسی»  جدولی هست که در آن بیان می شود ایران خارج از محتوای رسمی برنامه درسی و به صورت فوق برنامه و در برخی مناطق آموزش هایی در مورد سلامت جنسی و تولید مثل داشته است.در مقابل نام ایران در جدول صفحه 83که مربوط به استراتژی ها و برنامه ها درباره HIV است، در مورد «محتوای مرتبط با آموزش جنسیت» آورده شده است: «راهبرد و برنامه ملی، محدودیت های اجتماعی و فرهنگی در آموزش و ارتباطات جنسی امن تر را برجسته می کند. راهبرد تأکید دارد بر این که «سیاست گذاران، برنامه ریزان، گروه های کلیدی دیگر و عامه مردم باید در نگاه به این [موضوع] حساس شوند و پشتیبانی آن ها باید به ویژه در تعلیم مهارت های زندگی به جوانان و عامه مردم و همچنین امنیت روابط جنسی در گروه های پرخطر را ارتقا دهد». هدف 5 از راهبرد یک، وزارت آموزش و پرورش را در آموزش پیشگیری از HIV مسئول قرار داده است.اسناد یونسکو و سازمان ملل در این زمینه زیادند که در این جا به طور جزئی تعداد کمی از آن ها مورد بررسی محتوایی قرار گرفت. امید است که این مختصر توانسته باشد برخی ابهامات خوانندگان را در مورد سند 2030 برطرف کند. منابع
 [1] Incheon Declaration Education 2030, http://en.unesco.org/world-education-forum-2015/incheon-declaration
[2] UN Educational, Scientific and Cultural Organisation (UNESCO), Global Education Monitoring Report Education For People And Planet: Creating Sustainable Futures For All, 2016, http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002460/246045e.pdf
[3] Nicole Haberland, Deborah Rogow, 2015, Sexuality Education: Emerging Trends in Evidence and Practice, Journal of Adolescent Health, Volume 56, Issue 1, Pages S15-S21


[4] UN Educational, Scientific and Cultural Organisation (UNESCO), International technical guidance on sexuality education, Volumes 1 and 2. Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, 2009, unesdoc.unesco.org/images/0018/001832/183281e.pdf
[5] UN Educational, Scientific and Cultural Organisation (UNESCO), International Guidelines on Sexuality Education: An evidence informed approach to effective sex, relationships and HIV/STI education, June 2009, ED-2009/WS/36 (CLD 1983.9), available at: http://www.refworld.org/docid/4a69b8902.html [accessed 5 July 2017]
[6] Family Watch International, The International Guidelines on Sexuality Education: Comprehensive Sexuality Education Defined, http://www.familywatchinternational.org/fwi/documents/fwipolicybriefunesco2ndREVISION.pdf
[7] UNESCO Bangkok. Review of policies and strategies to implement and scale up sexuality education in Asia and the Pacific, Available at: http://unesdoc.unesco.org/images/0021/002150/215091e.pdf. Accessed January 15, 2013.
[8] سند سازمان ملل، دگرگون­ساختن جهان ما: دتسور کار 2030 برای توسعه پایدار A/RES/70/1، مترجم مهرناز پیروزنیک، https://www.un.org.ir/images/Documents/20170529sdg.pdf
[9] Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015, A/RES/70/1, Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development, http://www.un.org/ga/search/viewm_doc.asp?symbol=A/RES/70/1
[10] سازمان پژوهش و برنامه­ریزی آموزشی،  21/05/1394، آموزش و پرورش با کیفیت (بیانیه اینچون) http://www.oerp.ir/print/1517
 
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اسراييل‌ضربه راهبردي خورده است (اعتماد) افتتاح ابرپروژه سد و نیروگاه ایرانی در سریلانکا (جوان) اخبار ویژه (کيهان) عیارسنجی طرح مالیات بر عایدی سرمایه (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
ایران، زیر سایه خورشید لغو افتتاحیه شاهنامه خوانی های شهرام ناظری در قوچان با دستور دادستانی 22 گزینه برای تصدی شهرداری مشهد سناریوی جدید آمریکا علیه برجام دور جدید بازی «مقصرسازی» آمریکا ساز و کارهای سند « 2030» برای آموزش جنسی رد شایعه انتخا ب کابینه با نظر رهبر انقلا ب روحانی: افزایش توانمندی کشور، موجب اقتدار و عزت ایران اسلامی است انتقاد صریح آیت ا... علم الهدی از ریل گذاری دولت و مجلس برای دشمن لاریجانی: آمریکا به دنبال عصبانی کردن ایران است زمزمه های گرانی گمانه زنی های یارانه ای آتش در کمین 40 برج مشهد تراژدی مرگ «بنیتا» کاهش صادرات 9 درصد رشد واردات 24 درصد