موانع و فرصت‌های توسعه کارآفرینی در ایران

کارآفرینی از جمله شاخصه های توسعه پایدار اقتصادی است که سبب شکوفایی در عرصه های گوناگون کشور می شود. در این میان کارآفرین می‌تواند با شناسایی فرصت ها به ایجاد ثروت در جامعه بپردازد و به پویایی اقتصاد یاری رساند و این گونه اقتصاد مقاومتی را به منصه ظهور برساند. ایران با دارا بودن منابع و ظرفیت های فراوان طبیعی و نیروی انسانی کارآمد، می تواند بستر مناسبی برای رشد و توسعه اقتصادی باشد که توجه به خلاقیت، نوآوری و ترویج تفکر کارآفرینی از ضرورت ها و شرایط این مهم به شمار می رود. از این رو با توجه به نقش تاثیرگذار کارآفرینی در آبادانی و پیشرفت جامعه، ششم مرداد را به عنوان روز کارآفرینی و آموزش های فنی و حرفه ای نامگذاری کرده اند، تا ضمن بیان اهمیت و جایگاه این مقوله مهم، راهکارهای موثر در دستیابی به یک اقتصاد پویا تبیین شود. ایرنا با توجه به امر مهم کارآفرینی و نهادینه سازی آموزش فنی و حرفه ای در جامعه به گفتگو با علی اصغر جهانگیری- عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، استاد دانشگاه تهران، چهره ماندگار، پدر کسب و کار ایران و کارآفرین نمونه کشور با بیش از 30 اثر در این زمینه پرداخت. جهانگیری با اشاره به شرایط اقتصادی کشور، توجه به کارآفرینی را ضروری دانست و گفت: در دوران تحریم، درآمدهای کاذب مانند بهره بانکی، تورم، فروش نفت، خرید ارز و سکه؛ منبع های درآمدی کشور محسوب می شدند با پایان تحریم ها، خرید و فروش سکه و ارز متوقف شد و با کاهش یافتن تورم از 40 به 9 درصد و پایین آمدن درآمدهای نفتی به حدود یک سوم، برای آینده جامعه تنها راهی که باقی ماند، خلاقیت و کارآفرینی بود. هر جامعه ای بدون کارآفرینی و خلاقیت باشد حاصلی جز نابودی ندارد .پدر کسب و کار ایران، وظیفه کارآفرین را ایجاد فرصت و ثروت و تبدیل زیان به سود دانست و اظهار داشت: کارآفرین و اشتغال آفرینی 2 مقوله جدا از یکدیگر است. برپایه سرعتی که جهان در این زمینه دارد تا پنج سال آینده 10 درصد، 10 سال دیگر 30 درصد و 15 سال آینده 70 درصد مشاغل جهان از میان می رود و با به وجود آمدن بازار هوش مصنوعی، کارهای عضلانی جای خود را به تکنولوژی خواهند داد. همچنین اینترنت مشاغل کشور را از میان خواهد برد. به همین دلیل دانشگاه ها و مرکزهای فنی و حرفه‌ای باید با هوشیاری و آگاهی نسبت به این موضوع که چه شغل های در دهه آینده از میان خواهند رفت در زمینه شغل های میرا(مشاغلی که در آینده ماهیت خود را از دست خواهند داد) سرمایه گذاری نکنند و به تربیت متخصصان این گونه شغل ها نپردازند. این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه، اینک زمان بازشناسایی منابع این سرزمین به مردم است، یادآور شد: مرکز فنی‌و حرفه ای و دانشگاه های کشور باید، ایده پردازی، خلاقیت و کارآفرینی را در اولویت اقدام های خویش قرار دهند و نگاه خود را به طرف منابع بی کران ایران همچون جنگل، کویر، دریا، بیابان، سنگ و کوه متمرکز کنند که با رایانه، اینترنت و هوش مصنوعی قابل تولید نیست. ایران با دارا بودن یک درصد جمعیت جهان، حدود 11 درصد منابع دنیا را در خود جای داده است و فرهیختگان، مسئولان و متولیان امر؛ این مهم را برای مردم روشن نکرده اند که چه منابع بیکرانی در ایران وجود دارد و اینها می تواند عامل ثروت و فرصت شود و این فرصت شغلی با تکنولوژی از میان نمی رود. در ارتباط با کارآفرینی، تنها نگاه به سرمایه صحیح نیست. ایرانیان سرمایه را تنها پول تصور می کنند در حالی که منابع طبیعی، دانش، تجربه و پول همه از مولفه‌های سرمایه هستند، پس سرمایه بی شماری وجود دارد که برای بهره وری از آنان نیاز به آموزش است.  کارآفرین نمونه کشور، وجود برنامه های تلویزیونی و رادیویی را برای ایجاد خلاقیت و کارآفرینی در کشور ضروری ارزیابی و تصریح کرد: با این وسیله مردم شهرها و روستاها می توانند با ثروت های موجود در کشور آشنا شوند. مدرسه ها و دانشگاه ها به منظور نهادینه کردن فرهنگ کارآفرینی باید در کنار درس یک کارگاه آموزشی بگذارند و مدرسان در رشته ای که به تدریس می پردازند، همزمان این موضوع را به دانش پژوهان بیاموزند که چگونه می توان از این رشته به خلاقیت، ایده پردازی و خلق ثروت دست یابند. جهانگیری در ارتباط با موانع موجود در ایجاد تفکر کارآفرینی در ایران، توضیح داد: نبود تعریف درست از کارآفرینی یکی از مشکل های بزرگ در این زمینه است و در ایران به غلط کارآفرینی با اشتغال آفرینی مترادف فرض می شود. وی روستاها را منابع بی نظیر ثروت هایی نهفته دانست و با تاکید بر لزوم آگاه سازی روستاییان نسبت به این مساله، گفت: بحران کمبود آب در کشور از ناآگاهی ها و نبود اطلاعات کافی در این ارتباط نشات می گیرد. در روستا تنها کشاورزی منبع تولید ثروت نیست بلکه منابع طبیعی، گیاهان دارویی، حشره ها، خزندگان، معماری، موسیقی، روایت های مستند و غذاها جزو ثروت های روستاها محسوب می شوند، اما متاسفانه شناسایی نشده اند.  این کارآفرین نمونه کشور با اشاره به پتانسیل بالای کشور در جذب گردشگر و ایجاد اشتغال از این راه، یادآور شد: برای توسعه صنعت گردشگری می بایست آیین، باورها، موسیقی، غذا، معماری، جاذبه طبیعی و فرهنگی موجود در کشور را به گردشگران شناساند. این استاد دانشگاه در پایان با اشاره به برخی از فرصت‌های کارآفرینی در ایران، گفت: کارآفرین وظیفه‌هایی همچون ایجاد فرصت و شناسایی فرصت‌های موجود در کشور را بر عهده دارد.