روزنامه جهان صنعت
1396/05/02
افزایش تحمیل هزینه های متقابل
ملیحه اسناوندی، سبا محسنی نژاد- این روزها رفتار و اقدام ترامپ علیه جمهوری اسلامی ایران بعد جدیدتری به خود گرفته و از شعار و حرف جلوتر رفته است و شاید به‌طور صریح‌تری بتوان گفت که رییس‌جمهور این کشور در قبال ایران پا را از وادی خط‌ونشان فراتر برده است. رییس‌جمهور آمریکا به‌تازگی گروهی ویژه از افراد معتمد خود را در کاخ سفید تعیین کرده تا عدم پایبندی ایران به برجام در 90 روز آینده را بررسی کنند. دونالد ترامپ گزارش اخیر پایبندی ایران به برجام را با اکراه امضا کرده و حالا در پی این است که در ۹۰ روز آینده عدم پایبندی ایران به مفاد برجام را بررسی کند و با یافتن راه فراری از تایید دوباره این توافق بینالمللی سر باز زند.از طرفی این اواخر دونالد ترامپ و دولت آمریکا به تلاش‌های خود برای بازگشت شهروندان آمریکا شدت بخشیده‌اند. وی با انتشار بیانیه‌ای به جمهوری اسلامی ایران هشدار داد که اگر ایران شهروندان آمریکایی زندانی در ایران را آزاد نکند و به کشورشان بازنگرداند، این کشور با نتایج سنگینی روبه‌رو خواهد شد. رییس‌جمهور آمریکا در بیانیه‌اش خواستار آزادی رابرت لووینسون، عضو پیشین پلیس فدرال آمریکا شده که در سال ٢۰۰٧ در جزیره کیش مفقود شد.
علاوه بر اینها بحث لایحه مربوط به تحریم‌های ایران و روسیه نیز روی جدی‌تری به خود گرفته است. این لایحه حدود یک ماه پیش در سنا به تصویب رسیده اما تصویب این لایحه در مجلس نمایندگان پس‌از آنکه جمهوریخواهان پیشنهاد اضافه کردن کره شمالی به این لایحه را مطرح کردند، به تعویق افتاده بود. اکنون با تغییراتی که در لایحه جدید اعمال‌شده، انتظار می‌رود سنای آمریکا هر دو این لایحه را به تصویب برساند.این اوضاع شرایط پیش‌بینی آینده رابطه ایران و آمریکا را سخت‌تر می‌کند. موضوع برقراری روابط دوجانبه هنوز در بوروکراسی و ساختار قدرت دو کشور به نقطه تعادل نرسیده و دوطرف هر روز بی‌اعتمادی‌شان نسبت به هم زیاد میشود. همین وضعیت سبب میشود نیروهای سیاسی داخلی دو کشور همچنان بر وضعیت تهدید متقابل در روابط با یکدیگر تاکید کنند.اما آنچه مورد بحث است، واکنش متقابل ایران به اقدام‌های آمریکاست. البته تهدیدهای آمریکا همیشه بوده و مواضع آنان تغییر نکرده است اما هدف این کشور این است که ایران را در یک ابهام قرار دهد و تعادل روانی کشور را به هم بریزد تا نهایتا مقامات ایرانی را از ادامه تعهد به برجام خسته کند. با این حال سیاست‌های ایران در مقابل آمریکا تندتر شده و حتی به نظر می‌رسد اگر آمریکا ترمز اقدام‌های ماجراجویانه خود را نکشد، تنش‌ها میان تهران و واشنگتن به درگیری در منطقه بینجامد. توجه به این نکته حائز اهمیت است که تا پیش از این و در زمان ریاست‌جمهوری اوباما که دموکرات‌های آمریکایی انحصار قدرت را در دست داشتند، آمریکا سیاست‌های ضدایرانی خود را در خفا و پنهانی پیش می‌برد و ایران در عرصه بین‌الملل در مقابل سیاست‌های پنهان آمریکایی نمی‌توانست واکنش عیان و آشکاری نشان دهد چراکه دموکرات‌ها اجازه رسانه‌ای شدن آن را نمی‌دادند. آنها به‌صورت پنهانی با تهدید سرمایه‌گذارهای خارجی مانع از فعالیت آنها در ایران می‌شدند اما اکنون با قدرت‌گیری بیشتر جمهوریخواهان در آمریکا، آنها سیاست‌های ضدایرانی خود را بی‌پرده در عرصه بینالمللی بیان می‌کنند. این مساله تا جایی پیش رفته که آنها به‌راحتی از دخالت در سیاست‌های داخلی ایران و تغییر رژیم سخن می‌گویند. در چنین شرایطی است که ایران فرصت یافته در مقابل سیاست‌های آمریکا واکنش‌های صریح‌تری از خود نشان دهد. نمونه واکنش‌های جدید ایران را می‌توان در بازبینی رفتارهای مقامات ایرانی دید. هنگامی‌که برخی از اتباع ایرانی از سوی آمریکایی‌ها بازداشت می‌شوند، قوه قضاییه نیز خبر از بازداشت یک تبعه چینی- آمریکایی در ایران می‌دهد. این رفتار نشان می‌دهد که ایران قصد دارد در عرصه بینالمللی همچون آمریکا بازی کند و با حرکت‌های ایذایی آمریکایی‌ها را خسته کند تا آنها واکنش هیجانی در برابر ایران نشان دهند. در این شرایط این سوال مطرح است که ایران چگونه و تا کجا میتواند هزینه رفتارهای ماجراجویانه آمریکا را در عرصه بینالمللی افزایش دهد و آیا این هزینه‌ها تا جایی پیش خواهد رفت که ترامپ برجام را یکطرفه نقض کند؟
لزوم مطالبه گری قانونی از آمریکا
علیرضا رحیمی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به سوال «جهان صنعت» درخصوص اینکه ایران چگونه میتواند هزینه رفتارهای ماجراجویانه آمریکا را افزایش دهد، گفت: در وهله اول باید اشاره کنیم که توافقنامه برجام حاصل یک اعتمادسازی عمیق و اساسی بود که ایران در سطح بین‌الملل به ویژه نسبت به 1+5 ایجاد کرد و این اعتمادسازی فضاسازی خالی نبود بلکه پشتوانه آن راستی‌آزمایی بسیار وسیع و فنی بود که از طرف 1+5 و آژانس بینالمللی اتمی انجام و نهایتا منجر به توافق برجام شد. وی ادامه داد: آن اعتمادی که در فضای بینالمللی ایران توانست با 24 مذاکره موثر به دست بیاورد فضای اعتماد را پایدار کرد و در نتیجه همان اعتمادهای ناشی از توافقنامه برجام، فضای ایران‌هراسی تبدیل به ایران‌گرایی شد و الان در 1+5 می‌بینیم که فقط آمریکایی هستند که نگاهشان با اتحادیه اروپا متفاوت است و به سمت برهم زدن توافق و محروم کردن ایران از بهره‌مندی از منافع برجام حرکت می‌کند.
نماینده اصلاح‌طلب مجلس تصریح کرد: نگاه ما این است که آمریکایی‌ها سناریویی تدارک دیدند و آن بازگشت ایران‌هراسی بر سطح جهان است و در این راستا ایران میتواند به سمت خنثی کردن این سناریو و در جهت روشنگری در جهت برقراری فضای اعتماد و امنیتی حرکت کند. آمریکایی‌ها سناریوی ایران هراسی را در غیاب ایران انجام می‌دهند لذا حضور ایران در وسط تحولات میتواند خنثی‌گر این تحولات و فضاسازی باشد. یکی از راه‌های موثری که هزینه آمریکایی‌ها را در تصمیمات و اقداماتشان بالا می‌برد و آمریکایی‌ها را در محدودیت اقدام قرار می‌دهد تقویت حضور ایران از طریق افزایش مناسبات در مجامع بینالمللی و مناسبات دوجانبه و چندجانبه با کشورها است به تعبیر دیگر تقویت حضور بینالمللی ایران در جهت خنثی کردن سناریوی ایران‌هراسی میتواند موثر باشد. وی تاکید کرد: منظور از حضور بینالمللی نیز صرف حضور نیست بلکه حضور هوشمندانه و مقتدرانه اثر‌بخش خواهد بود؛ همچنان که صرف مذاکره، گشایشی را برای بحث هسته‌ای کشور ایجاد نکرد بلکه مذاکره مدبرانه و حرفه‌ای توانست در فضای بینالمللی برای ایران راهگشا باشد و منجر به توافقنامه برجام شود.رحیمی افزود: ایران باید هوشمندانه از همه ظرفیت‌های دیپلماسی به ویژه دیپلماسی عمومی بهره بگیرد و در مسیر ایجاد یک روشنگری بینالمللی نسبت به مواضع ایران در جهت خنثی‌سازی سناریوی ایران‌هراسی اقدام کند. به هرحال گام بزرگی که آمریکایی‌ها برداشته بودند و توانسته فضا را بر علیه ایران در بیاورند فضاسازی کاذب بود و به معنای واقعی کلمه آنها توانسته بودند ایران‌هراسی را ترویج کنند و نقطه مقابل هم مذاکرات موثر و توافق هسته‌ای برجام و حضور موثر ایران در مجامع بینالمللی بود. نمونه آن همین قرارداد توتال بود که فضای امنیت سرمایه‌گذاری ما را به دنیا مخابره کرد. لذا حضور در فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری در حوزه بینالمللی و جلب سرمایه‌گذار خارجی میتواند در راستای همان استفاده از ظرفیت‌های دیپلماسی باشد و این پیام روشنی را به دنیا می‌دهد.
رحیمی ادامه داد: در ماه‌های آینده، ایران باید بتواند بهره‌گیری کاملی از ظرفیت‌های اروپایی و آسیایی در دو حوزه سیاست و اقتصاد داشته باشد به هرحال اینکه آمریکایی‌ها خودشان را قدرت مسلط دنیا می‌دادند و از این طرف بسیاری از کشورها از ظرفیت‌ها و فرصت‌های اقتصادی بنا به دلایل سیاسی محروم می‌مانند، ایران باید در این شرایط مسیری را انتخاب کند که از ظرفیت‌های کشورهای اروپایی بهره‌مند شود.عضو کمیسیون امنیت ملی گفت: یکی از راه‌های موثری که میتواند هزینه آمریکایی‌ها را بالا ببرد مطالبه‌گری قانونی نسبت به آمریکا و موارد نقض حقوق و قواعد بینالمللی است که این مطالبه‌گری اگر با همگرایی سایر کشورها اتفاق بیفتد قطعا وزن و تاثیر بیشتری خواهد داشت و حتی اگر ایران به تنهایی مطالبه‌گری کند اثر بسیار زیادی در بالابردن هزینه آمریکایی‌ها در تصمیمات و اقداماتشان دارد همچنین در استیفای حقوق ایران میتواند موثر باشد.رحیمی در پایان خاطر‌نشان کرد: در خیلی موارد آمریکایی‌ها سناریوی ایجاد تنش می‌چینند و وقتی به صورت متقابل ایران پروندههایی را از آمریکایی‌ها مطرح کرده ما در نتیجه دیدیم که فضای رسانه خنثی بوده است. در خصوص اقدامات قانونی نیز متناسب با پروندههایی که وجود دارد ایران میتواند مطالبه‌گر مسلط و پیشرو باشد. مهم این است که برای هر تصمیم و هر عملی برنامه‌ای وجود داشته باشد و کشورمان نیز تبعات بعدی اقدام را ارزیابی کند.
آیا ترامپ برجام را نقض می‌کند
یوسف مولایی، کارشناس حقوق بین‌الملل درباره رفتار آمریکا به‌ویژه ترامپ در قبال خروج از برجام به روزنامه «جهان صنعت» گفت: «کشورها می‌توانند هرمعامله‌ای را بشکنند و فقط باید هزینه آن را در عرصه بینالمللی محاسبه کنند که توانایی پرداخت آن را دارند یا نه. پرداخت این هزینه هم بر اساس نظام سیاسی هر کشوری محاسبه میشود.
از نظر حقوقی هم آمریکا میتواند از این معاهده خارج شود اگرچه برای آمریکا هزینه دارد و هزینه آن‌هم این است که خلاف حقوق بین‌الملل عمل کرده است اما در حقوق بین‌الملل این هزینه به‌ویژه برای کشورهای قدرتمندی همچون آمریکا زیاد نیست.» وی درباره اینکه آمریکا چگونه میتواند از این معاهده خارج شود، گفت: «مکانیسم اجرایی خروج از برجام در خود آن تنظیم شده است و آمریکا بر اساس شیوه حل اختلافی که در برجام وجود دارد نهایتا مشکل خود را در شورای امنیت مطرح می‌کند و اگر ایران را مقصر معرفی کند راه خروج برایش باز است بدون آنکه هزینه پرداخت کند. اما در غیراینصورت هزینه این خروج هم برای آمریکا مستقیما و بلافاصله محاسبه نمی‌شود چراکه ایران نمی‌تواند بلافاصله آمریکا را جریمه یا تحریم کند، شاید بتواند تحریم‌ها را روی کاغذ اعمال کند اما تحریم موثری نخواهد بود.» وی درباره میزان هزینه‌هایی که آمریکا پرداخت خواهد کرد گفت:« آمریکا کشوری است که خودش جزو امضاکنندگان این سند بینالمللی است و اگر بدون دلیل قانونی از آن خارج شود شکافی بین خود و پنج کشور دیگر این معاهده ایجاد می‌کند. کشورهایی مثل روسیه و چین هم از این اقدام آمریکا حمایت نمی‌کنند و در این موضوع منزوی باقی می‌ماند ولی اینکه آثار اقتصادی این خروج برای آمریکا چیست نمی‌توان به درستی آن را تخمین زد. اما این نکته مهم است که در کنار برجام، قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل هم وجود دارد و چون شورای امنیت حامی آن است ضمانت اجرای آن در سازمان ملل هست. با این حال اگر آمریکا از برجام خارج شود یکسری از محدودیت‌هایی که به‌صورت یک‌جانبه علیه ایران تحمیل کرده دوباره فعال میشود و آمریکایی‌ها دیگر مایل به سرمایه‌گذاری و انجام فعالیت‌های اقتصادی نخواهند بود و اروپایی‌ها را قطعا تهدید خواهد کرد و این مساله اروپایی را دلسرد خواهد کرد و این مساله به ضرر ما خواهد بود. اما اینکه دامنه این ضرر چقدر خواهد بود بستگی به رفتار اروپایی‌ها، روسیه و چین دارد.»
ترامپ می‌خواهد برجام را زمین گیر کند
علی خرم، کارشناس مسایل بین‌الملل در گفتوگو با «جهان صنعت» گفت: «برجام یک قرارداد چندجانبه است که شش کشور به اضافه اتحادیه اروپا بر سر آن توافق کرده‌اند و پشتوانه آن هم قطعنامه 2231 شورای امنیت ملی است که چارچوب کاری این توافق را تعیین می‌کند. اگر آمریکا تصمیم بگیرد یکطرفه از این توافق خارج شود بیشتر از آنکه برای ما دردسر درست کند برای خودش دردسر درست می‌کند چراکه در توافق هسته‌ای دو بازیگر، ایران و آمریکا هستند.
اگر آمریکا از این توافق بیرون برود دیگر نمی‌تواند ادعایی علیه ایران داشته باشد.
بقیه اعضا هم این توافق را با ایران ادامه می‌دهند و آژانس بینالمللی انرژی هسته‌ای هم تعهد ایران را به برجام آزمایش و اعلام می‌کند در نتیجه این آمریکاست که ضرر می‌کند زیرا با خروج از این توافق، اهرم خودش را برای کنترل ایران از دست می‌دهد. بنابراین به نظر می‌رسد کارشناسان آمریکایی خروج از توافق هسته‌ای را به ترامپ توصیه نمی‌کنند و بیشتر قصد دارند توافق هسته‌ای را زمین‌گیر کنند، حتی آن 30 نفر کارشناس هم کاری در زمینه بازنگری برای برجام انجام نمی‌دهند.» وی افزود: «ترامپ چون قول داده توافق هسته‌ای را ابطال کند و اکنون احساس می‌کند که نمی‌تواند این کار را انجام دهد بنابراین می‌خواهد روی به راهی بیاورد که هم این قول خودش را عملی کرده باشد و هم با توافق هسته‌ای بازی نکرده و آن را نقض نکند. بنابراین فعلا مجبور است آن را بپذیرد تا برای خودش بدهکاری به وجود نیاورد.»
سایر اخبار این روزنامه
رویکردهای تجزیه‌طلبانه بستری برای طمع‌ورزی دشمنان عراق
گفتوگو با ایرج رودگرکیا، پژوهشگر تاریخ
رشد بورس ظاهری است
جنگ از پیش باخته
تغییر «الگوی متراژی» در واحدهای مسکونی کشور در دهه اخیر؛
تعرفه اینترنت نامحدود تصویب شد
سناریوهای پیش روی وزرا در نشست تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک؛
عضو هیات‌مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان ایران هشدار داد؛
آقازاده‌ها گروهی حمله می‌کنند!
ژن خوب، ژن بد!
تصادف خطرناک تهران- واشنگتن
پیشنهاد پارلمان بخش‌خصوصی برای چیدمان کابینه دوازدهم؛
افزایش تحمیل هزینه های متقابل
گذر 60 درصد ایرانیان
سمت‌وسوی سفر اردوغان به خلیج‌فارس
تصادف خطرناک تهران- واشنگتن
پیشنهاد پارلمان بخش‌خصوصی برای چیدمان کابینه دوازدهم؛
گذر 60 درصد ایرانیان
بررسی تاثیر نوسانات نرخ ارز بر شاخص های اقتصاد ایران در چند دهه اخیر از نگاه کارشناسان؛
