گردشگری؛ موتور محرک رشد اقتصادی کشور

 نسیم سوران
Nasims266@gmail.com
وابستگی کشورها به یک صنعت خاص و محدود و سرمایه گذاری بر روی آن، هر لحظه ممکن است اقتصاد کشور را با مخاطراتی جدی روبه رو سازد. در کشوری همچون ایران، وابستگی شدید به صنعت نفت و درآمدهای حاصل از آن، این احساس  را در همگان تلقین کرده است که هر آن  چه که از یک اقتصاد در حال رشد انتظار داریم را باید از این صنعت دریافت کنیم. با وجودی که صنعت نفت درآمدزا‌ترین صنعت در ایران محسوب می شود، اما این انتظار کشور را دچار معضلات فراوانی خواهد کرد چرا که وابستگی گسترده به درآمدهای نفتی، به دنبال شوک های نفتی و افت و خیزهای ناشی از آن می تواند به بی ثباتی اقتصاد کشور منجر شود. در سال های اخیر نیز جهش گسترده اقتصادی از بخش های کشاورزی و صنعتی به بخش خدمات، لزوم چاره اندیشی و سرمایه گذاری بر روی بخش های جدید اقتصادی را نوید
می دهد. رتبه سوم صنعت گردشگری بعد از صنایع نفت و خودروسازی مؤید نقش مهم و بارز این صنعت بر رشد و توسعه اقتصادی کشورها علی الخصوص کشورهای در حال توسعه ای چون ایران می باشد، صنعتی که قابلیت سرمایه گذاری مثبت در داخل کشور را دارد. حتی می توان از درآمدهای حاصل از معاملات نفتی برای سرمایه گذاری بر روی این صنعت استفاده کرد و زمینه گسترش آن را در داخل کشور فراهم کرد. از آنجا که این صنعت را


می توان پس از نفت، ارزآورترین صنعت در داخل کشور به حساب آورد، استفاده صحیح از ظرفیت های عظیم گردشگری می تواند سودی معادل دو برابر ذخایر نفتی را به داخل کشور سرازیر کند؛ از همین رو می توان اهمیت پیوند صنایع مختلف کشور برای رشد و توسعه هرچه بیشتر را نمایان ساخت.
از سوی دیگر، توسعه این صنعت نیازمند مشارکت گسترده دولت و بخش خصوصی است. حضور بخش خصوصی در کنار قوانین دولتی و سرمایه گذاری های گسترده از طریق آن
می تواند درآمد زیادی را عاید کشور کند. بنابراین لازم است برای متنوع سازی و توزیع منافع اقتصادی ناشی از آن تدابیری اندیشیده شود, تا زمینه جذب سرمایه گذار در این صنعت در داخل کشور فراهم شود. با توجه به درآمدزایی بالای این صنعت، می توان نقشه راهی برای گسترش توریسم در داخل کشور ترسیم کرد. اولین قدم در این مسیر، گسترش امکانات حمل و نقل و اقامتی است؛ به طوری که گردشگر بتواند در سریع ترین زمان ممکن و به راحتی به داخل کشور ورود پیدا کند. از لحظه ورود گردشگر به داخل کشور، فعل و انفعالات اقتصادی آغاز می شود که اولین نتیجه آن ارزآوری به داخل کشور و به دنبال آن، توسعه تراز پرداخت ها در داخل کشور می باشد. در پی آن، سایر بخش های اقتصادی نیز به تکاپو افتاده و باعث گستردگی هرچه بیشتر در بخش‌های دیگر اقتصادی همچون افزایش اشتغال و تولید می شوند.
از آنجا که در این صنعت افراد غیر ماهر و نیروی کار ساده و بدون تخصص می توانند ورود پیدا کنند تأثیر گسترده ای بر گسترش اشتغال خواهد داشت، چرا که تنها با
آموزش‌های کوتاه مدت و میان مدت می توان به راحتی زمینه ورود نیروی انسانی به بازار کار را فراهم کرد. از طرفی، خدماتی بودن این صنعت به افزایش تولید ناخالص داخلی کشور نیز کمک شایانی می کند، به این معنی که ارزش بازاری کل کالاها و خدمات تولید شده به وسیله اقتصاد را در یک دوره زمانی مشخص افزایش می دهد.  طبق پیش بینی سازمان تجارت جهانی (wto)، ایران تا سال 2020 با رکورد در این صنعت می تواند gdp کشور را به 3.8 درصد برساند. اما قضیه به اینجا ختم نمی شود. درآمدزایی این صنعت را می توان از کانال مالیات بندی نیز موجب شد. به این صورت که با بستن مالیات بر محصولات گردشگری، گردشگران و افرادی که از محصولات گردشگری استفاده می کنند درآمد زیادی را عاید کشور کرد. از طرفی تأثیرگذاری این صنعت بر متغیرهای کلان اقتصادی همچون اشتغال و تراز پرداخت ها را می توان راهی در جهت مبارزه با رکود اقتصادی دانست. رکود اقتصادی زمانی اتفاق می افتد که برای محصولی که در داخل عرضه می شود تقاضایی شکل نمی گیرد؛ همین مسئله خود به خود موجب می شود تولید آن محصول در جامعه کاهش پیدا کند که کاهش تولید افزایش بیکاری را به دنبال خود خواهد داشت، حال آنکه با گسترش صنعت توریسم و جذب گردشگر در داخل کشور به صورت مستقیم و غیر مستقیم تقاضا برای محصولات این صنعت افزایش می یابد و به دنبال خود افزایش تولید و اشتغال را موجب می شود و از رکود اقتصادی جلوگیری می کند. اما باید توجه داشت مشاغلی که در این صنعت ایجاد می شود موقتی هستند و درآمد بالایی نیز از آنها عاید نیروی کار نمی شود و این مهم ایجاب می کند, تمهیداتی برای بهبود جایگاه شاغلان در این صنعت اندیشیده شود, که تمایل به فعالیت در این صنعت گسترش یابد.  با توجه اینکه ویژگی های طبیعی و اقلیمی خاص کشور و ظرفیت های عظیم گردشگری موجود در آن، ایران را جزو ده کشور برتر جهان در حوزه جاذبه های گردشگری و قابلیت های تاریخی و طبیعی قرار داده است، لازم است چرخ این صنعت را در داخل کشور به حرکت درآوریم تا از آن به عنوان موتور محرک رشد اقتصادی در داخل کشور استفاده کنیم.