خطرهای ابقای رحمانی‌فضلی برای روحانی

ملیحه اسناوندی، سبا محسنی نژاد- منتقدان به وزارت کشور در طول چهار سال گذشته هربار که از عملکرد عبدالرضا رحمانی‌فضلی در جایگاه وزیر کشور انتقاد کردند پای اصولگرا بودن او را به این مساله کشانند حال‌آنکه به‌طور دقیق نمی‌توان گفت آیا حقیقتا گرایش سیاسی او عملکردش را در وزارت کشور با چالش روبه‌رو کرد یا آنکه رحمانی‌فضلی اساسا در مدیریت خود ضعیف عمل می‌کند؟ هرچند که برخی از کارشناسان سیاسی معتقدند رحمانی‌فضلی از آن دست مدیرانی است که برایش فرقی نمی‌کند که در یک دولت اصولگرا خدمت کند یا اصلاح‌طلب. بااین‌حال او خود در مصاحبه‌ای اعلام کرده بود: «من از نظر فکری و سوابق سیاسی قطعا گرایش و تمایلم به اصولگرایی است اما اصولگرایی نه به معنای عضویت در یک حزب سیاسی یا دار و دسته خاصی ولی تفکر و بینشم اصولگرایی است.»
با این‌حال دولت تصمیم گرفته تا کابینه متفاوتی را در دوره بعد بچیند و هنوز گمانه‌زنی‌ها دراین‌باره ادامه دارد اما سوال مهم این است که آیا رحمانی‌فضلی کارنامه درخشانی را در این وزارتخانه از خود به‌جای گذاشته است که بتواند در این سمت ابقا شود یا نه؟ باوجود آنکه روحانی در همه‌جا اعلام کرده است که کابینه را به دور از هرگونه توصیه و دستوری خواهد چید اما خبرها حاکی از آن است که رحمانی‌فضلی یکی از وزرایی است که توصیه شده تا در همین مسند باقی بماند. هرچند که مخالفان او در این راه کم نیستند.
مخالفان ابقای رحمانی‌فضلی
خیلی از اصلاح‌طلبان رحمانی‌فضلی را اصولگرایی می‌شناسند که گرایش‌های راستی او موجب شد تا عملکرد این وزارتخانه که یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌های دولت است با اشکالات زیادی مواجه شود. نارضایتی‌ها از عملکرد وی در دو محور مطرح می‌شود؛ یکی نحوه برگزاری انتخابات که حرف‌وحدیث‌های زیادی را برای دولت روحانی به همراه داشت و در نهایت موجب شد تا برخی از اصولگرایان اتهاماتی همچون تقلب را به دولت نسبت دهند که نتیجه عملکرد ضعیف رحمانی‌فضلی در برگزاری انتخابات بود و نکته دوم شیوه برخورد رحمانی‌فضلی در انتخاب فرمانداران و استاندارانی بود که همسو نبودن آنها با دولت، کار تفکر سیاسی اصلاح‌طلب در شهرهای مختلف ایران را با دشواری همراه کرد تا جایی که بسیاری از سخنرانی‌ها، همایش‌ها و برنامه‌های گروه‌های اصلاح‌طلب یا لغو شد یا آنکه هرگز مجوزی برای برگزاری دریافت نکرد.رحمانی‌فضلی در روند برگزاری انتخابات به طور کامل تلاش کرد تا نظر شورای نگهبان را در اولویت نگه دارد بدون آنکه در این زمینه برای تحقق خواست و نگاه دولت تلاشی انجام دهد. علاوه بر بحث کمبود تعرفه و مشکلاتی که در این زمینه پیش آمد وی تلاشی برای افزایش ساعات رای‌گیری بعد از 12 شب انجام نداد. علاوه بر آن مباحث و درگیری‌های لفظی که بعد از ماجرای انتخابات با روحانی پیش آمد دلیلی دیگری بود که نشان می‌داد دولت به یک وزیر کشور نیاز دارد که در برابر هجمه‌ها به آسانی کوتاه نیاید.


لابی دولت و مجلس برای رای اعتماد
با این‌حال وزارت کشور مهم‌ترین وزارتخانه‌ای بود که در دولت یازدهم به دست یک اصولگرا سپرده شد و در همان زمان هم این شایعه وجود داشت که حضور او در این جایگاه با خواست رییس مجلس دهم صورت گرفته است و روحانی نیز به این خواسته تن داده تا بتواند راحت‌تر از مجلس برای دیگر وزرای خود رای اعتماد بگیرد. یک لابی که البته به مذاق بسیاری از اصلاح‌طلبان خوش نیامد. بااین‌حال شنیده‌ها حاکی از آن است که او دوباره از سوی روحانی به مجلس پیشنهاد می‌شود.
این خبرها موجی از نارضایتی را به همراه داشته است تا جایی که صدای علی مطهری، نایب‌رییس دوم مجلس را هم درآورده است. علی مطهری در جدیدترین اظهارات خود با ضعیف خواندن عملکرد وزیر کشور، نسبت به تکرار مسایلی که در مجلس قبل منجر به انتخاب این وزیر شد، هشدار داده است. مطهری با تاکید بر اینکه ما اصلا گزینه معرفی کردن برای کابینه را درست نمی‌دانیم و اگر از ما مشورتی خواسته شود، فقط پیشنهاد می‌دهیم بدون آنکه بر آن مورد اصرار داشته باشیم، تصریح کرد: نکته مهمی که معتقدم در این میان نباید مغفول بماند، این است که برخی اتفاقات ناخوشایندی که در تشکیل دولت یازدهم به وقوع پیوست، این بار نباید تکرار شود.
وی در توضیح این نکته گفت: در دوره قبل به نوعی معامله صورت گرفت و به رییس‌جمهور گفته شد که فلان فرد را به عنوان وزیر معرفی کند تا کمک کنیم آن سه وزیر موردنظر شما هم رای بیاورند و در همین راستا وزیر کشوری معرفی شد که واقعا از عملکردش راضی نیستیم.مطهری البته در این سخنان علت نارضایتی خود را چنین توضیح داده است: ما نیاز به آدم‌هایی با شخصیت استوار داریم. اگر یک وزیر کشور قوی داشتیم اعتبارنامه خانم خالقی را امضا می‌کرد و به مجلس می‌فرستاد یا در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری اجازه نمی‌داد به بهانه عبور از ساعت ۲۴ سه تا چهار میلیون نفر رای ندهند. اگر وزیر کشور قوی داشتیم استانداران قوی انتخاب می‌کرد و حوادثی مثل حادثه شیراز یا مشهد که استانداران تسلیم فشار شدند و برخلاف قانون عمل کردند، پیش نمی‌آمد.
تیم دولت در استان‌ها قوی نبود
نجفی خوشرودی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی هم در گفت‌وگو با روزنامه «جهان‌صنعت» درباره وزیر کشور گفت: «بحثی درباره دولت روحانی مطرح بوده که تیم دولت در برخی استان‌ها تیمی قوی و چابک نبوده است و وزارت کشور مسوولیت داشت به این مسایل رسیدگی کند هرچند باید این را هم مدنظر قرار داد که پیچیدگی مسایل داخلی هم کم نیست و از این جهت وزارت کشور هم ملاحظاتی در طول این دولت داشته اما از هر سو امیدوارم شرایط برای جوان‌تر شدن تیم دولت چه در استان‌ها و چه در سطح کشور و مرکز فراهم شود و فضا را برای استفاده موثر از جوان‌ها باز کنیم.» وی با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی جوان‌های تحصیل‌کرده و انقلابی زیادی را در خود پرورش داده و این افراد می‌توانند جایگزین نیروهای فعلی در وزارت کشور شوند، افزود: «چهار دهه از انقلاب اسلامی می‌گذرد، این همه دانشجو و استاد در دانشگاه‌های کشور فعالیت کردند و این همه نیروی انسانی تربیت شدند. الان افراد کارکشته و جوان در کشور کم نداریم، باید زمینه فراهم و از اینها استفاده شود و مدیران چابک‌تر و جوان‌تر سرکار بیایند. با توجه به اینکه مسوولیت فرمانداری‌ها و استانداری‌ها مستقیما زیر نظر وزارت کشور است بنابراین امیدواریم این اتفاق در دولت دوم روحانی بیفتد.»
همسو نبودن با برنامه‌های روحانی
هادی قابل، فعال سیاسی اصلاح‌طلب درباره چینش کابینه و وزیر کشور در گفت‌وگو با روزنامه «جهان‌صنعت» گفت: هر رییس‌جمهور در تشکیل کابینه باید مجموعه‌ای از افراد را انتخاب کند که با اهداف و برنامه‌های او همسو هستند. وزرا به عنوان ابزار اجرایی و عملی اهداف و برنامه ریاست‌جمهوری در حوزه‌های گوناگون در جامعه مطرح هستند بنابراین بعد از انتخابات رییس‌جمهور باید بر اساس معاهده‌ای که در دوران انتخابات با مردم بسته، برنامه‌های خود را محقق کند. متاسفانه در دوره قبل بخشی از این برنامه اجرایی نشد که شاید یکی از دلایل آن عدم همسویی مجلس گذشته با اهداف رییس‌جمهور بود. طبیعی بود در این صورت رییس‌جمهور دستش بسته بود. از آن‌طرف هم برخی لابی‌ها موثر بود چراکه در مجلس می‌خواستند رای جمع کنند و آنجا ناگزیر شدند بعضی از وزرا را که همسو با دولت نبودند، انتخاب کنند.وی افزود: «وزیر کشور روحانی یا اهداف و برنامه‌های دولت را باور نداشت یا در مدیریت ضعیف بود. با این حال شاهد هستیم که بسیاری از استاندارها، فرماندارها یا بخشدارها در سطح کشور از مدیران دولت احمدی‌نژاد بودند که هیچ اعتقادی به برنامه‌ها، شعارها و اهداف روحانی نداشتند و مشکلاتی را هم در سطح استان‌ها به وجود آوردند که در طول چهار سال گذشته یاس و ناامیدی حامیان روحانی را به همراه داشت.»وی با اشاره به اینکه نیروهای اصلاح‌طلب امیدوار هستند روحانی وزیری قوی‌تر را برای وزارت کشور پیشنهاد کند، اظهار داشت: «نیروی‌های اصلاح‌طلب و اعتدالی باوجود ناامیدی مجبور بودند برای انتخابات پا در میدان رقابت بگذارند و اجازه ندهند رقیبی که به هیچ‌چیز پایبند نیست در صحنه مدیریت کشور ظاهر شود. آنها این دور با این شرط آمده‌اند که روحانی ان‌شاءالله وزیری بسیار قوی و کارآمد در وزارت کشور گزینش کند. این دوره هم دولت با مجلس مشکلی ندارند و با هم همسو هستند. اگر در وزارت کشور تغییر و تحولی صورت گیرد، می‌تواند در عرصه مدیریت داخلی کشور موثر باشد و نیروهای داخلی هم برای سازمان‌دهی بیشتر برای کارهای سیاسی در این چهار سال و در دوره‌های بعدی ریاست‌جمهوری برنامه‌ریزی می‌کنند.»وی با اشاره به ضعف‌های رحمانی‌فضلی گفت: «استانداران و فرماندارانی با دولت همسو نبودند و طبیعی بود که حضور این افراد در انتخابات مختلف تاثیرگذار بود. بازرسان و هیات‌های اجرایی که در انتخابات از سوی فرمانداران و استانداران در شهرها و روستاها چینش می‌شدند نقش بسیار موثری در تایید و ردصلاحیت نیرو داشتند. نمونه دیگر این بود که رقیب در همه مراحل در انتخابات شورا، مجلس و ریاست‌جمهور به راحتی از امکانات نهادهای مختلف استفاده و جلسات خود را برگزار می‌کرد اما جلسات نیروهای طرفدار روحانی به بهانه‌های مختلف تعطیل و جلوی سخنرانی‌ها گرفته می‌شد. ما در طول چهار سال گذشته چه تعداد از جلسات در دانشگاه‌ها یا در سالن‌های مختلف داشتیم که تعطیل شد یا مجوز آن توسط شورای امنیت استان یا فرمانداری‌ها صادر نشد. جلسات اینچنین باعث انسجام سیاسی در کشور است و یک تشکل سیاسی حیات سیاسی خود را با برگزاری همین نشست‌ها و جلسات نشان می‌دهد اما هنگامی‌که افراد با دولت همسو نیستند و اجازه نمی‌دهند طرفداران روحانی به‌راحتی در شهر‌ها جلسه و نشست داشته باشند این نمایانگر ضعف وزیر کشور است.»وی با اشاره به شخصیت خود رحمانی‌فضلی هم افزود: همراهی رحمانی‌فضلی به‌صورت فردی با روحانی خوب بوده است و نمی‌خواهم بگویم که ایشان با روحانی زاویه داشتند اما مجموعه تحت امر ایشان با دولت همسو نبودند. طبیعی است که ایشان باید قبل از رسیدن موعد انتخابات فکری می‌کرد و خیلی‌ها هم انتظار داشتند رحمانی‌فضلی یک جابه‌جایی در حوزه فرمانداران و استانداران انجام دهد تا مشکلی برای فعالیت حامیان دولت به وجود نیاورد. در این انتخابات رقیب روحانی تخلفات بسیار زیادی داشت که تخلفات آنان خلاف قانون بوده است. فرمانداران، استانداران، بخشداران و هیات‌های اجرایی هم باید این شکایات و تخلفات رقیب را ثبت و اعلام می‌کردند تا چنین هجمه‌ای علیه دولت صورت نگیرد و آن‌طرف طلبکار نباشند و فکر نکنند تخلفات آنها ثبت نشده است.با این‌حال به نظر می‌رسد فشار برخی مقامات ارشد، روحانی را ناگزیر به پذیرش مجدد رحمانی‌فضلی در کابینه کند و این امر موجب مخالفت اصلاح‌طلبانی شده که به عملکرد این وزیر انتقاد فراوان دارند. به هر جهت به دلیل اینکه مجلس دهم در دست اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرایان است، بعید به نظر می‌رسد که این وزیر دوباره از مجلس رای اعتماد بگیرد. البته اصلاح‌طلبان با فشاری زیادی که به روحانی برای برکناری رحمانی‌فضلی وارد کرده‌اند، شاید رییس دولت دوازدهم را مجاب کنند تا گزینه جدیدی برای وزارت کشور معرفی کند.