روزنامه ابتکار
1396/04/26
دوری والدین از داستان گویی چه چیزهایی را از کودکان می گیرد؟ قصه بود، قصه نبود!
فاطمه امینالرعایاقدیمترها شب که می‌شد، مادربزرگ بچه‌ها را جمع می‌کرد دور کرسی و شروع می‌کرد به قصه گفتن، از قصه‌هایی از دیو و پری و شاهنامه گرفته تا قصه بچه‌ای که به حرف پدر و ماردش گوش نکرده بود و اتفاقی برایش افتاده بود. گاهی هم بازیگوش‌ترین و حرف‌گوش‌نکن‌ترین بچه‌ها را از راه همین قصه‌ها نرم می‌کرد و در پس قصه نکته رفتاری‌ای را به او یاد می‌داد. اما انگار کرسی که از خانه‌ها رفت، قصه‌ها هم همراهش خانه‌ها را ترک کردند. دیگر کمتر پدر و مادری حال و حوصله قصه گفتن برای فرزندش را دارد. پدر و مادرهای امروز با قصه نگفتن یکی از مهم‌ترین ابزارهای تربیت فرزندان‌شان را بی‌استفاده گذاشته‌اند.
حسن عماری مشاور و روانشناس کودک و خانواده، قصه را در رشد شخصیت کودک و مهارت‌های اجتماعی او بسیار مهم می‌داند و می‌گوید: در طی مراحل رشد، کیفیت رشد در هر مرحله با مرحله قبل متفاوت است. یعنی نیازمندی‌های کودک برای دریافت اطلاعات در هر دوره سنی تغییر می‌کند. از نظر روانشناسی کودک، قصه‌گویی می‌تواند برای کودکان خصوصا در سنین پایین‌تر برای یادگیری ادبیات، کلام و مفاهیم ، که پایه اصلی شناخت‌شان است، موثر باشد. چنین قصه‌ای باید ویژگی‌هایی داشته باشد، باید آهنگین باشد و متناسب با شرایط رشد کودک مطرح شود، ادبیاتش کودکانه باشد و با نرمی و لطافت بیان شود.
رشد زبان و ادبیات در کودک عامل تعامل آنان با جامعه
زبان و ادبیات از مولفه‌های شکل‌گیری شناخت است این روانشناس در رابطه می‌افزاید: زبان و ادبیات هرچقدر غنی‌تر باشد، قدرت ارتباطی کودک افزایش پیدا می‌کند. هر چه قدرت ارتباطی کودک بالاتر برود، هوش اجتماعی‌اش بالاتر می‌رود و در نتیجه قدرت سازگاری با محیط و پذیرندگی و تعاملش با جامعه بیشتر میشود. هر چه کودکان بیشتر بتوانند با جامعه تعامل داشته باشند آن جامعه سالم‌تر خواهد بود.
پدر و مادرها دیگر قصه نمی‌گویند
عماری با بیان فاصله گرفتن والدین از قصه‌گویی، می‌گوید: بیشتر از اینکه بچه‌ها از قصه دور شده باشند، پدر و مادرها از قصه گفتن فاصله گرفته‌اند. پذیرندگی بچه خیلی دستخوش تغییرات زمانه نیست. مشکل اصلی پدرمادرها هستند. تکنولوژی پدر و مادرها را از فضای قصه‌گویی دور کرده. اگر هم قصه‌ای گفته شود، خیلی مکانیکی است. وقتی از روی کتابی روخوانی می‌کنید کمتر حسی منتقل میشود تا وقتی قصه‌ای از تجربیات زیستی تعریف می‌کنید. مادربزرگ‌ها که قصه تعریف می‌کردند، انگار با آن قصه زندگی کرده بودند. اما وقتی قصه از روی کتاب خوانده میشود حس خوب انتقال مفهوم در قصه انتقال نمی‌یابد و خیلی هم به دل نمی‌نشنید. ضمن اینکه از روی کتاب خواندن هم بعد از مدتی برای پدر و مادرها نبدیل به یک عادت رفتاری میشود و کم‌کم عادی و خسته‌کننده میشود. دیگر کمتر پدر و مادری به ادبیات و قصه علاقه‌مند هستند و می‌توانند و قصه را از دل مفاهیم حفظی خودشان تعریف کنند.
پدر و مادر خوب بودن دیگر مهم نیست
این استاد دانشگاه، با بیان اینکه والدین کمتر به دنبال رشد یافتن خودشان هستند، ادامه داد: یکی از ویژگی‌های پدر و مادر شدن خلاقیت داشتن است. اما متاسفانه پدر و مادرهای ما مکانیکی شده‌اند. یعنی مفاهیمی مثل «یک پدر چگونه باید مادر خوبی باشد؟» یا «مادر چگونه باید مادر خوبی باشد؟» خیلی برای افراد مساله نیست. چالش ذهنی کمتر شده. کسی به دنبال این نیست که از آنچه هست بهتر شود، چیزی یاد بگیرد و آن را آموزش دهد. امروز پدر و مادرها به این فکر می‌کنند که بچه را کجا ثبت‌نام کنند که دریافت بیشتری داشته باشد. والدین بیشتر از اینکه پذیرنده و دهنده باشند، دهنده هستند. آنها به عنوان یک رابط عمل می‌کنند که پردازش اطلاعاتی در آنجا انجام نمی‌شود. قبلا پذیرندگی و پردازش در والدین وجود داشت وجود داشت. اما امروز والدین کاملا مکانیکی شده‌اند، هیچ نقشی در اطلاعاتی که کودک دریافت می‌کند، ندارند.
بازی‌رایانه‌ای رقیب قصه
از نظر مجید ابهری، رفتارشناس و آسیب‌شناسی اجتماعی امروزه قصه‌گویی جای خودش را به تماشای فیلم‌ها و بازی‌های مختلف رایانه ای داده است. او می‌گوید: در قالب قصه گویی بسیاری از ارزش های معنوی و باور‌های یک جامعه به فرزندان آن منتقل میشود. در قالب قصه بسیاری از آموزه‌های رفتاری و امانت‌‌های فکری به کودکان انتقال می‌یابد. اما امروز بازی‌های رایانه‌ای و فیلم جای قصه را گرفته‌اند. البته قصه‌ها هم ممکن است بدآموزی داشته باشند. هر چقدر قصه ها حاوی مسائل هیجانی، جنایی و امثال آن باشد روحیه بچه‌ها با خشونت آشنا و مواجه میشود. در جامعه امروز، والدین دیگر حکایاتی از حفظ بلد نیستند تا به بچه ها بگویند. فقط اگر وقت و حوصله‌ای باشد، داستانی از روی کتاب‌هایی که اغلب ترجمه‌شده‌اند، برای بچه ها خوانده میشود که فقط بچه‌ها زودتر بخوابند. او ارتباط عاطفی هنگام قصه‌گویی را از اصل قصه مهم‌تر می‌داند و می‌افزاید: از نگاه رفتار شناسی، وقتی مادری کنار بستر فرزندش دراز می‌کشد و برای او قصه می‌گوید رابطه عاطفی بین او و فرزند برقرار میشود. قصه‌گویی بیشتر جنبه برقراری ارتباط عاطفی دارد وگرنه قصه و داستان بهانه است تا فرزند با آرامش در کنار پدر و مادر خود بخوابد و از اضطراب و استرس فاصله بگیرد.
امروز که نقش قصه در تربیت بچه‌ها رو به فراموشی است شاید نهاد‌های تصمیم گیرنده با برگزاری برنامه‌های آموزشی و تشویقی بتوانند دوباره این فرهنگ را در بین والدین زنده کنند تا این ابزار مهم و مفید دوباره به کمک تربیت نسل آینده بیاید.
سایر اخبار این روزنامه
محسنی‌اژه‌ای در نشست خبری از دلایل و شرایط بازداشت یار نزدیک احمدی‌نژاد گفت
از بازداشت در سوییت هتل مانند تا بدهی خرید غذا از بیرون!
جریان‌های سیاسی خواستار عدم استفاده از چهره‌های بی خط و نشان در کابینه شدند
اتفاق دوجناح درباره دوزیست‌های سیاسی
عباس غزالی در گفت‌وگو با «ابتکار»
حقم را هنوز از سینما نگرفته‌ام
محمد صادق جنان صفت
اقتصاد ایران شیخ و بزرگ می خواهد
پرستاران قربانی اختلاف نظر وزارت بهداشت و سازمان نظام پرستاری در ارتباط با «کمبود پرستار» می شوند
«ابتکار» مناسبات بین المللی ایران را در طول چهار سال گذشته بررسی می کند
نگاه متوازن به کشورهای کوچک و بزرگ
دوری والدین از داستان گویی چه چیزهایی را از کودکان می گیرد؟
قصه بود، قصه نبود!
سازمان بورس اوراق بهادار تا چه میزان در راستای اقتصاد مقاومتی حرکت می کند؟
نمود «اقتصاد مقاومتی» در تابلوی بورس
فرهاد رهبر رئیس دانشگاه آزاد اسلامی شد
تکمیل هاشمی‌زدایی یا دهن‌کجی به رای مردم؟
درختان پایتخت در فصل گرما به خاطر بی‌آبی با برگ‌هایشان خداحافظی می‌کنند
خزان تابستانی چنارها
قاضی مقیسه در سومین جلسه رسیدگی به پرونده فساد نفتی:
هیچ حزب‌اللهی در این دادگاه متهم نیست
ظریف در مصاحبه با شبکه سی ان ان آمریکا:
می‌دانیم تروریست‌ها از کجا می‌آیند
سهم‌خواهی یا مطالبه‌گری؟
