جعبه سیاه باز نشد

گروه سیاسی- نخستین جلسه دادگاه تجدید‌نظر متهمان ردیف دوم و سوم پرونده نفتی در حالی برگزار شد که جعبه سیاه نفتی و بابک زنجانی متهم ردیف نخست پرونده از غایبان اصلی آن بوده‌اند و در حقیقت از طرف قاضی به دادگاه فراخوانده نشدند. جالب آنکه به گفته نماینده دادستان تهران بعد از گذشت دو سال از بازداشت متهمان پرونده فساد نفتی، هیچ تنبیهی در رفتارشان به وجود نیامده و گویا پشیمان نیستند.
مهر‌ماه سال 95 بود که محاکمه سه متهم اصلی پرونده نفتی آغاز شد و تا 25 جلسه ادامه یافت. قاضی صلواتی پس از 25 جلسه دادگاه، قرائت کیفرخواست و شنیدن دفاعیات متهمان و وکلای آنان در برابر اتهامات وارده و همچنین دفاعیات شکات به ویژه شرکت نفت و اچ کی، بانک مسکن و سازمان تامین اجتماعی و بعد از بررسی کامل پرونده حکم اعدام هر سه متهم را صادر کرد. بعد از آن حکم اعدام بابک زنجانی در دیوان عالی کشور تایید و حکم دو متهم دیگر این پرونده یعنی مهدی شمس‌زاده و حمید فلاح هروی در این دیوان نقض و برای رسیدگی به شعبه هم عرض ارجاع داده شد. دی‌ماه 95 «ع. ز. م» که از او به عنوان جعبه سیاه نفتی تعبیر می‌شد، در خارج از کشور دستگیر و به کشور مسترد شد. بیشتر تحلیل‌ها بر این بود که در جلسه دادگاه قاضی از بابک زنجانی به عنوان سردسته پرونده و از «ع. ز. م» به عنوان مطلع پرونده و کسی که جرمش اگر بیشتر از متهمان ردیف دوم و سوم نباشد کمتر هم نیست، برای حضور دعوت خواهد کرد، اما قاضی مقیسه با دعوت نکردن از این دو برای حضور در دادگاه به همه این گمانه‌زنی‌ها پایان داد.
رضا نجفی، نماینده دادستان با حضور در جایگاه کیفرخواست مهدی شمس‌زاده را همانند دادگاه بدوی قرائت کرد و بعد قاضی از این متهم خواست تا با حضور در جایگاه در برابر اتهامات وارده از خود دفاع کند.
افساد فی‌الارض از طریق مشارکت در اخلال در نظام اقتصادی کشور با علم به موثر بودن در ضربه زدن به نظام اسلامی، مشارکت در کلاهبرداری از شرکت‌های ملی نفت ایران، شرکت اچ کی و صندوق بازنشستگی نفت به ارزش یک میلیارد و 200 میلیون یورو از طریق استفاده از اسناد مجعول و استفاده از پولشویی سه اتهام اصلی متهم ردیف دوم پرونده نفتی بود که نماینده دادستان آن را خواند.


در حالی قاضی مقیسه کیفرخواست «م. ش» متهم ردیف دوم نفتی را قرائت کرد که او از قاضی خواست دادگاه مهلت بیشتری به او بدهد تا بتواند دفاعیه منسجمی را به دادگاه ارائه دهد چرا که تاکنون نتواسته است دیداری با وکلای خودش داشته باشد. با این حال قاضی دادگاه درخواست متهم را برای مهلت بیشتر رد کرد و از او توضیح خواست تا درباره ارتباط خود با بابک زنجانی و نحوه کار با او و همچنین کیفر‌خواست قرائت شده پاسخ دهد. قاضی دادگاه از او پرسید که مبالغ دریافتی را چگونه به دست آورده است و آیا می‌تواند این بدهی را پرداخت کند؟ متهم با بیان اینکه دکترای اقتصاد سنجی دارد و با این شرایط می‌داند که نمی‌تواند این بدهی را به صفر نزدیک کند، گفت: «من تفاهمنامه‌ای با بابک زنجانی داشتم و قراردادی بین ما نبود و 80 درصد از بندهای این تفاهمنامه هم اجرایی نشده است.» با این حال قاضی گفت که بخشی از این تفاهمنامه به صورت مصوبه اجرا شده است و در این شرایط فرقی بین قرارداد تفاهمنامه نیست.
با این حال «م. ش» به جای پاسخ به این سوال به ارقام اعلام شده از سوی دادگاه اعتراض و اعلام کرد که این ارقام درست نیست. اما نماینده دادستان در پاسخ به او گفت ممکن است برخی از ارقام به طور سهوی اشتباهی نوشته شده باشد بنابراین متهم موظف است که ارقام درست را بیان کند. اما در این زمان وکیل متهم با اعتراض به ارقام اعلام شده از سوی نماینده دادستان گفت که کل بدهی‌های بابک زنجانی 1/3 میلیارد یورو بوده است اما در کیفرخواست دادگاه این رقم به 9 میلیارد دلار عنوان شده و چرا کیفرخواست براساس دروغ‌های متهم ردیف اول نوشته است.
«م. ش» در دفاعیات خود اعلام کرد که در کیفرخواست آمده است پول‌ها به حساب ذی‌نفعان پرداخت شده و اگر این‌گونه نیست چرا او باید بدهکار پرونده باشد؟ او در قبال پول‌هایی که دریافت کرده کالا خریده و شرکت هلدینگ سورینت علیه او پرونده‌سازی کرده است چرا‌که او در این شرکت هیچ سهمی ندارد.
نماینده دادستان این سوال را مطرح کرد که متهم از فروش نفت توانسته‌ یک شرکت هواپیمایی در ترکیه بخرد. آیا این دستور بابک زنجانی بوده است؟ متهم پاسخ داد که او کارگزار بابک زنجانی بوده است. با این حال نماینده دادستان اعلام کرد که متهم ردیف دوم شریک بابک زنجانی بوده‌ و مدارک در پرونده هم همین را نشان می‌دهد. متهم ردیف دوم در پاسخ به سوال وکیل شرکت نفت که پرسیده بود آیا او محموله را از شرکت نفت تحویل گرفته گفت که او چنین کاری را انجام نداده است.
مقیسه در پاسخ به این ادعا گفت: شما فکر مسوولان نظام را با این جواب که پول‌ها را برمی‌گردانید مشغول کرده‌اید، چگونه است که شما در این کارها شریک نبوده‌اید، شما شریک بوده‌اید و شرکا از هم رسید نمی‌گیرند.
«م. ش» در دفاع خود اعلام کرد که بابک زنجانی شرکتی به نام فال را در امارات معرفی کرده که قرار خرید نفتکش با این شرکت بوده و خرید نفت در برنامه آنها نبوده است. او با بیان اینکه ترجیح می‌دهد برخی از سخنان در جلسات غیرعلنی مطرح شود، اعلام کرد که شرکت فال اگر ورشکسته است چرا وزارت نفت هم‌اکنون با این شرکت کار می‌کند و به آنها نفت می‌فروشد. این متهم پرونده فساد نفتی بیان داشت: وظیفه من اعتبارسنجی شرکت فال بود و از آنها چهار میلیارد دلار اسناد مالکیت به عنوان ضمانت‌نامه گرفتم و شرکت ملی نفت، نفت را در مخازن این شرکت خالی کرده است.
متهم ردیف دوم در پاسخ به این سوال که چه کسی بابک زنجانی را وارد این ماجرا کرده گفت که بابک زنجانی با وزیر نفت دولت از قبل آشنایی داشت. وی گفت: زنجانی در سوییس با شرکت نیکوی قرارداد بسته است. وقتی در جلسه گفته می‌شود وزیر بابک زنجانی را تایید کرده است دیگر چه بگویم. اینکه وزیر نفت تحت تاثیر شرایط اضطراری کشور نفت را به بابک زنجانی داده است تا بفروشد و او پول‌ها را به کشور بازنگردانده من باید پاسخگو باشم؟
این متهم افزود: در گرفتن و فرستادن محموله‌های اینچنینی مکانیسم خاصی وجود دارد. من اصلا راجع به صحت و اصالت ال‌سی‌ها اطلاع نداشتم و اصلا ال‌سی‌ها را ندیده بودم زیرا مقوله پرداخت به من مربوط نمی‌شد. از جایی نفت تحویل نگرفتم و زیر بارنامه‌ای را امضا نکردم. قرار بود بابک زنجانی ۱۳ میلیون دلار در ازای فروش نفت به من بپردازد که هیچ مبلغی به من پرداخت نکرده است. ۱۳ میلیون دلار رقم بسیار کمی است آیا باعث اخلال در نظام اقتصادی می‌شود؟ اینکه می‌گویید شرکت فال ورشکسته است دروغ است. اگر ورشکسته بوده چه دلیلی دارد که هنوز شرکت نفت با او کار می‌کند؟ بعد از اینکه شرکت فال پول‌ها را نداد نامه‌ای به معاون اقتصادی وزیر اطلاعات نوشتم و گفتم کار کردن با شرکت فال صحیح نیست.
مهدوی، وکیل شرکت نفت در واکنش به اظهارات «م. ش» گفت: واقعیت این است که بعد از تحریم امکان فعالیت و فروش نفت از شرکت نفت گرفته شد اما با این حال مبادلات نفتی کردیم که تمام پول آن به کشور بازگشت و تنها محموله‌ای که پول آن به کشور بازنگشت همین محموله‌ای بود که به تیم آقای زنجانی تحویل داده نشده بود. شرکت فال در گذشته خریدار نفت ما بوده است اما آن زمان به تیم زنجانی اعلام کردیم که دیگر شرکت فال مورد اعتماد نیست و ورشکسته است. وقتی امور بین‌الملل وزارت نفت متوجه این موضوع شد تذکراتی دادیم اما «م. ش» به رغم ایرادات ما قرارداد را امضا می‌کند و در ازای فروش نفت ۵۰۰ میلیون دلار پول نفت صرف خرید کارهایی که بابک زنجانی دستور داده بود مانند خرید شرکت هواپیمایی ترک به مبلغ ۲۵۵ میلیون دلار می‌کند که نتوانستیم تا امروز یک دلار از این پول را پس بگیریم.
وکیل «م. ش» در واکنش به این اظهارت گفت: باید نقش و جایگاه افراد را بشناسیم. وقتی سال ۹۱ وزارت نفت از وزارت اطلاعات در مورد بابک زنجانی استعلام می‌گیرد، وزارت اطلاعات اعلام می‌کند که نفت فروختن به بابک زنجانی نگران‌کننده است ولی باز وزارت نفت با او کار می‌کند ما چه کنیم.
«م. ش» اظهار داشت: ‌من به خاطر دور زدن تحریم‌ها تحت تعقیب دولت انگلیس هستم. وکیل شرکت نفت گفت: شما مسوول برگرداندن ارز به کشور بودید. «م. ش» واکنش داد: من مسوول برگرداندن ارز نبودم جشن‌ساز مسوول برگردندان ارز به کشور بود.
امروز دومین جلسه دادگاه این دو متهم برگزار می‌شود لذا باید منتظر ماند و دید که سرنوشت بابک زنجانی و بدهی‌های او به دولت به کجا خواهد رسید.