«نطق سياست» گشوده‌تر مي شود

آرمان- حمید شجاعی: علی‌اکبر ناطق نوری بی‌شک یکی از شخصیت‌های ریشه‌دار در سپهر سیاست ایران است. نمی‌توان دفتر انقلاب را ورق زد، اما نامی از او به میان نیاورد. شیخ نور که از ابتدای انقلاب یار و همراه امام(ره) و آیت‌ا... هاشمی بود، با گرایش‌های اعتدالی که داشت، اعتبار زیادی برای خود کسب کرد، به‌نحوی که سال‌هاست مقبول اصلاح‌طلبان و عقلای اصولگراست. پس از رحلت آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی بسیاری از نگاه‌ها به سمت حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق نوری چرخید و برخی او را جانشین آیت‌ا... در بسیاری از امور معرفی کردند تا بتواند ردای او را برتن کرده و سیاست‌ورزی او را در پیش بگیرد. شیخ نور در این مدت نشان داد که می‌تواند آلترناتیو مناسبی برای آیت‌ا... هاشمی باشد؛ در دوران پساهاشمی. استعفای ناطق از ریاست دفتر بازرسی مقام معظم رهبری نشانگر آن است که او می‌خواهد به کنشگری سیاسی بپردازد.
کدام جایگاه؟
برخی ریاست مجمع تشخیص را مناسب او می‌دانند و برخی دیگر از حضورش در قامت معاون‌اول روحانی خبر می‌دهند، گرچه عده‌ای نیز معتقدند او به اتاق فکر دولت خواهد رفت و استراتژی‌های دولت را تبیین خواهد کرد. هرچه هست، رصد روزهای منتهی به پایان دولت یازدهم، کمک زیادی به یافتن پاسخ این سوال خواهد کرد.
ناطق و وحدت ملی


ناطق نوری سال‌های پر فرازونشیبی را طی کرد، اما از حرکت در مسیر میانه عدول نکرد. او که شیخوخیت راستگرایان را بر عهده داشت، در برهه‌ای با مشاهده برخی رفتارهای غیراعتدالی آنان مسیر سیاست‌ورزی خود را جدا کرد. راستگرایانی که به حمایت از احمدی‌نژاد برخاسته بودند، با گذشت زمان به‌درستی صحبت‌های شیخ نور پی بردند، اما جز سکوت راه دیگری نداشتند. ناطق نوری هم راه خود را از این جماعت جدا کرده بود؛ از این رو همانند همیشه جز مسیری را نپیمود که آیت‌ا... هاشمی ترسیم کرده بود. ناطق نوری تلاش کرد تا با پیمودن این میسر، راه سوم، یعنی جریان اعتدال را رهبری کند. او نیز مانند آیت‌ا... هاشمی معتقد بود نباید یک جناح تمام قدرت و سیاست را در اختیار داشته باشد. از این رو شیوخ میانه‌رو بر آن شدند تا نقش تعدیل‌کننده‌ای برای توازن سیاسی داشته باشند. آیت‌ا... هاشمی و حجت‌الاسلام ناطق نوری، نه دلخوش به راستگرایان بودند، نه خاستگاه چپگرایانه داشتند که به آن جناح کوچ کنند؛ بنابراین در میانه ایستادند و طرح دولت وحدت ملی را مطرح کردند؛ دولتی که از هر دو جناح استفاده کرده و دوران پسااحمدی‌نژاد را آغاز کند. این طرح با فشارهایی از جریان راست مواجه شد و نیمه‌کاره ماند.
انتظار 4ساله
 هاشمی و ناطق چهار سال به گذر زمان نشستند و همچنان به فکر کاهش تنش بودند. هاشمی در سال 92 در ابتدا بنای نامزدی نداشت؛ از این رو به ناطق پیشنهاد کاندیداتوری داد، اما او بسیار پیش از این با سیاست خداحافظی کرده بود، چنان که در همان روزها گفت: «بعد از پایان کار سیاسی، باید کار به نسل‌های جدید سپرده شود. کادرسازی، یعنی اینکه به جوانان فرصت بدهیم. در دنیا رجال سیاسی بعد از اتمام مدت خدمت خود در اتاق‌های فکر حضور دارند و تجربه خود را در اختیار جوانان مبتکر قرار می‌دهند.» هر چه بود، شیخ نور اصرارها را نپذیرفت و ترجیح داد ایفای این نقش را به رفیق سال‌های دور، یعنی حسن روحانی بسپارد. اکنون در سال 96 و در فراق آیت‌ا...، ناطق و روحانی بسیار بیشتر از گذشته در کنار یکدیگر هستند و این مهم را می‌توان در حمایت‌های بی‌دریغ شیخ نور از شیخ دیپلمات به نظاره نشست. ناطق نوری از افراد مورد وثوق حسن روحانی است و در این راستا می‌تواند در آینده سیاسی ایران نقش بسزایی را ایفا کند. از سوی دیگر او دارای قدرت جذب بالایی است، چنان‌که آیت‌ا... موحدی کرمانی چندی پیش گفته بود: «با ناطق نوری خصوصی هم صحبت کردم، گفتم چرا نمی‌آیی جامعه؟ بیا تو هم نظر داری، نظرات خوب داری، نظرات خودت را ارائه بده، نظرات خوبی داری حیف است نیایی، ولی نمی‌آید. یک آزرده‌خاطری از زمان آقای مهدوی داشت و قدری روی او اثر گذاشته بود که آزرده‌خاطر شده بود و در مجموع من مُصر بودم و هستم که ایشان بیاید.»
عملگرایی شیخ نور
با شکست‌های پی‌درپی اصولگرایان در انتخابات‌های گذشته خلا یک شخصیت تاثیرگذار که بتواند اصولگرایان را به زیر یک خیمه واحد آورد، احساس شد و در این راستا بسیاری از چهره‌های هر 2 جناح پیشنهاد بازگشت شیخ نور به جایگاه شیخوخیت را مطرح کردند. جریان اصولگرایی نیازمند شخصیتی است که به مدیریت این جریان بپردازد؛ شخصیتی مانند رئیس دولت اصلاحات در میان اصلاح‌طلبان. از سوی دیگر ناطق دغدغه دارد و می‌گوید: «من به عنوان فردی که بنیه دارم، نشاط دارم، حوصله کار تشکیلاتی دارم، نه افراطی هستم و نه تفریطی، خیلی‌ها از اصولگرا و اصلاح‌طلب‌های، راست راست و چپ چپ را هم قبول دارم و آنها نیز نزد من می‌آیند. دلیل اینکه حاضر نیستم وارد میدان شوم، این است که قاعده بازی را نمی‌دانیم.» از این رو سوالاتی به اذهان متبادر می‌شود، از جمله اینکه در این زمان، ناطق نوری پس از دوری چندین‌ساله از صحنه عمل سیاسی می‌تواند مانند سال‌های ابتدایی همچنان سیاست‌ورزی کند؟ درصد تاثیرگذاری او در تصمیم‌گیری‌ها تا چه اندازه‌ای است؟ واکذاری مسئولیت‌های قبلی از سوی ناطق نوری پالس‌هایی را به جامعه ارسال کرد که او مانند آیت‌ا... هاشمی به سیاست‌ورزی و عملگرایی در صحنه جامعه روی خواهد آورد. ناطق شخصیتی فراجناحی است که نمی‌پسندد از کارهایش برداشت سیاسی صورت گیرد. او مایل است صرفا به میانه‌روی و اعتدالگرایی مشغول باشد و پرچمی را که آیت‌ا... برافراشته بود بالا نگاه دارد. گرچه در این راستا به شیخ نور حملاتی هم صورت می‌گیرد، اما چنان نیست که با این هجمه‌ها میدان را خالی کند. اکنون که ناطق از سمت خود استعفا داده، معذوریتی برای کارسیاسی ندارد. نشانه‌هایی از این عمل در حمایت‌های صریح و آشکارش از حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری مشاهده شد. ناطق نوری پس از رحلت آیت‌ا... هاشمی مسیری را برای خود ترسیم کرد که ادامه راه ایشان به‌واسطه بازگشت به صحنه سیاست بود. این بازگشت می‌تواند در قامت رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، معاون‌اول رئیس جمهور یا رئیس اتاق فکر دولت دوازدهم باشد.