عقب‌نشینی سهامداران در بورس

هادی مومنی- امروز فصل اول بورس در سال 96 درحالی به پایان می‌رسد که انتظار سهامداران در سه ماه نخست برخلاف همه پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌های امیدوارکننده در تالار شیشه‌ای برآورده نشده است‌. نگاهی به آمارها و روند معاملات 12 هفته ابتدایی سال‌جاری نشان می‌دهد که وضعیت بورس در یک مسیر نامتعادل و پرنوسان قرار دارد و تقریبا همه رشد و صعودهای شاخص، ارزش بازار، بازدهی، ارزش و حجم معاملات روزبه‌روز در حال یک عقبگرد تمام‌عیار است‌. براساس اطلاعات دادوستد سهام، شاخص بورس در حالی که در اولین روز معاملاتی سال‌جاری در کانال 77 هزار واحد قرار داشت، بعد از فراز و نشیب‌های زیاد در پایان سه‌ماهه اول با رسیدن به کانال 78 هزار واحد رشد اندکی را به ثبت رسانده و این در حالی است که نماگر در این دوره زمانی با جهش و سقوط شدید نیز مواجه شده است‌. بیشترین رشد شاخص کل معاملات بورس به روز اعلام انتخاب حسن روحانی به عنوان رییس‌‌جمهور دوره دوازدهم برمی‌گردد که این متغیر با 733 واحد صعود پس از مدت‌ها وارد محدوده 81 هزار واحد شد و یک شوک مثبت تمام‌عیار را برای سهامداران و فعالان بازار سرمایه رقم زد‌.
انفعال حقوقی‌ها
هر چند انتظار می‌رفت بورس تا چند روز تحت‌تاثیر این موج مثبت معاملات پررونقی را شکل دهد اما این موج به روز سوم معاملات در بورس هم کشیده نشد و نوسان دوباره همانند گذشته مهمان تالار شیشه‌ای شد و شاخص‌ها روند منفی را در پیش گرفتند‌. در همین حال نگاهی به تحرک معاملاتی سهامداران حقیقی و حقوقی در بازار سهام نشان می‌دهد که بازیگران حقوقی در تالار در یک انفعال کامل قرار دارند و کمکی به پویایی و عمیق شدن معاملات بورس نمی‌کنند، گویی به یک نظاره‌گر نامرئی تمام‌عیار تبدیل شده‌اند‌. در آن سو حقیقی‌ها هم با توجه به قدرت مانور کمی که دارند خیلی نمی‌توانند در رونق‌بخشی معاملات بورس نقش تاثیرگذاری داشته باشند‌.
موج زودگذر انتخابات


به وضوح در نیمه ابتدایی سه ماه بهار نگاه و چشم‌انداز بازار سهام از سوی سرمایه‌گذاران وابسته به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری بود و عملا تمرکز معاملات حول انتخابات قرار گرفته بود و توجیه مناسبی به نظر می‌رسید اما وقتی بعد از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری و انتخاب شدن حسن روحانی به عنوان رییس دولت دوازدهم بورس و سهامداران نتوانستند یک موج متعادل معاملاتی را در این بازار ادامه دهند مشخص شد، نگرانی‌های دیگری نیز در بازار سهام وجود دارد و به همین خاطر هر چقدر معاملات سهام در نیمه دوم سه ماهه ابتدایی سال رو به جلو حرکت کرد، شاهد افت شاخص و ارزش بازار سهام بودیم به‌طوری که دیروز شاخص کل از 81 هزار واحد ابتدای خردادماه با نزدیک به سه هزار واحد ریزش به 78 هزار واحد رسید و بعید نیست با آغاز فصل دوم سال این عقبگرد ادامه پیدا کند و ابعاد عمیق‌تری به خود بگیرد‌.
نابودی 3 هزار میلیارد تومانی
از سوی دیگر ارزش بازار که به عنوان یکی از تاثیرگذارترین معیارهای سنجش نقدینگی و ارزیابی آن در بورس مطرح می‌شود نیز در بازه زمانی سه ماه ابتدایی سال‌جاری با کاهش‌ ادامه‌دار مواجه شده است‌. آمارها در این زمینه مشخص می‌کند در حالی که ارزش بازار در اولین روز معاملاتی سال روی عدد 323 هزار میلیارد تومان قرار داشت، با رسیدن به 320 هزار میلیارد تومان با کاهشی معادل سه هزار میلیارد تومان عملا خروج یا نابود شدن این حجم از سرمایه را در بازار سهام نشان ‌داد‌. همین پارامتر به خوبی نشان می‌دهد که سرمایه‌ها در حال حاضر در تالار شیشه‌ای در چه شرایطی قرار دارند‌. این کاهش معنی‌دار در شرایطی به وجود آمده است که در بازارهای موازی همانند ارز، طلا و سکه با رشد قیمت‌ زیادی مواجه نشدیم تا بهانه‌ای باشد برای خروج یا کوچ نقدینگی و این ثابت می‌کند جذابیت بورس برای سهامداران در حال حاضر تحت تاثیر قرار گرفته است که در ادامه به دلایل آن می‌پردازیم‌.
ریشه‌یابی یک سقوط
یکی از دلایل کاهش جذابیت بورس برای سهامداران را می‌توان انتظار تازه‌شکل‌گرفته سهامداران برای تعیین تکلیف وزرای دولت آینده حسن روحانی عنوان کرد‌. به‌طور مشخص مردان اقتصادی کابینه دولت در دوره تازه به خوبی می‌توانند پالس‌های قوی‌تری از آینده این بازار را برای سهامداران و سرمایه‌گذاران مخابره کنند‌. هر چند پیشینه تاریخی چند دهه اخیر نشان می‌دهد که اغلب دولت‌ها نگاهی جدی به بازار سرمایه و بورس ندارند و این نهاد سرمایه‌پذیر را وارد بازی‌های جدی اقتصادی نمی‌کنند اما به هر حال نوع نگاه مرد اول اقتصادی دولت دوازدهم حداقل استراتژی‌های لازم را برای فعالان این بازار ترسیم می‌کند‌. از دیگر دلایل افت بورس می‌توان به آغاز فصل مجامع اشاره کرد که به صورت سنتی اغلب بازار سهام را وارد موج نوسانی می‌کند و باید امیدوار بود این دوره با حداقل افت برای بازار سهام به پایان برسد‌. افزون بر این صورت‌های مالی ناشران که در پایان سه ماه ابتدایی سال منتشر شده و در حال به‌روزرسانی وضعیت مالی شرکت‌هاست نیز برآیندهای اغلب محتاطانه را شکل داده که کمی باعث نگرانی سهامداران شده است‌.
چشم‌انداز 3 ماهه دوم سال
به هر حال با این وضعیت می‌توان پیش‌بینی کرد که در سه ماهه دوم سال 96 بورس باید منتظر یک جهش یا عمیق شدن افت معاملات باشد‌. در فصل دوم سال تکلیف کابینه دولت دوازدهم روشن شده و از طرفی تب‌وتاب مجامع نیز از بین رفته و تحول جاری خاصی نیز در حوزه سیاسی و اقتصادی در انتظار ایران و سرمایه‌گذاران داخلی نیست‌. همه این موارد می‌تواند دو روی بورس در فصل تابستان را ترسیم کند که باید منتظر ماند و دید کدام تحلیل و گمانه‌زنی در این بازار محقق می‌شود‌. آیا در فصل داغ سال آب خوش از گلوی سهامداران همیشه هیجان‌زده پایین می‌رود یا کاهش قیمت سهام در تالار شیشه‌ای نفس بورس‌‌بازها را در بازار خواهد گرفت.