بازار سرمایه مسیر توسعه اقتصاد ایران شود

گروه بورس- بازار سرمایه در ایران در مقابل بازار پول عملا نقش پررنگی را ایفا نمی‌کند‌. در همین حال اکثر دولت‌ها نیز در ایران این بازار را که به واسطه حضور صنایع متفاوت و وجود بازارهای اوراق، کالایی و انرژی با کلیت اقتصاد ارتباط تنگاتنگی دارد، خیلی جدی نمی‌گیرند و این در شرایطی است که در همه جای دنیا بورس‌ها از شاکله و پایه‌های اصلی اقتصاد هستند و در توسعه سیاست‌های جاری و آینده نقش اصلی را بازی می‌کنند‌. در همین ارتباط موسسه جهانی مکنزی در یک پیشنهاد ویژه به مقامات ایرانی توصیه کرد یکی از بسترهای توسعه و گسترش اقتصاد کشور را بر مبنای بازار سرمایه طراحی و از ظرفیت‌های این بازار به‌طور شایسته استفاده کنند‌. براساس گزارش موسسه جهانی مکنزی، بازار سرمایه ایران با توجه به اندازه و ثروت این اقتصاد، پتانسیل توسعه بیشتر را داراست و فرصت‌های زیادی برای ادغام بازارهای مالی ایران با بازارهای جهانی وجود دارد‌. به گزارش روابط عمومی بورس تهران، برخی گزارش‌های نهادهای بین‌المللی حاکی از این است که بازار سرمایه کشور این ظرفیت را دارد تا با توسعه بیشتر، زمینه‌ساز تسریع در رشد اقتصادی شود‌. به عنوان نمونه براساس گزارش موسسه جهانی مکنزی، بازار سرمایه ایران با توجه به اندازه و ثروت این اقتصاد، پتانسیل توسعه بیشتر را دارد‌. در این ‌بین فرصت‌های استفاده‌نشده زیادی برای ادغام بازارهای مالی ایران با بازارهای جهانی وجود دارد که استفاده از این فرصت‌ها، کشور را قادر به جلب و جذب جریان‌های سرمایه مورد نیاز برای تامین مالی رشد اقتصادی کند‌. یکی از نکات جالب توجه این گزارش که در بخش چالش‌های بخش بانکی از آن به عنوان یکی از چهار چالش اصلی نظام بانکی یادشده است، این است که اعتبارات مالی عمدتا توسط سیستم بانکی توزیع می‌شوند و این باعث کوچک و غیرمتنوع ماندن بازار سرمایه ایران شده است‌. از این‌رو یکی از توصیه‌های این موسسه برای سامان‌بخشی به‌نظام مالی کشور، توسعه و متنوع‌سازی بازار سرمایه است‌. براساس این گزارش بازار سرمایه ایران نیاز به بازسازی زیرساخت‌های حمایتی خود دارند‌. همچنین بخش بانکداری سرمایه‌گذاری ایران نیز توسعه نیافته و تعداد کمی از شرکت‌های تامین سرمایه در بازار سرمایه ایران فعالیت می‌کنند‌. براساس یافته‌های این موسسه، سهم بازار سرمایه ایران نسبت به تولید ناخالص داخلی کمتر از متوسط جهانی است‌. به عنوان نمونه نسبت ارزش بازار سهام ایران از تولید ناخالص داخلی حدود 30 درصد است که این کمتر از نصف کشورهای بریکس و کمتر از یک‌سوم میانگین جهانی است‌. علاوه‌ بر این بازار سهام ایران نسبتا نامتنوع است و 10 شرکت برتر، تقریبا 40 درصد بازار را در اختیار دارند‌. در سال 2015 تنها 9/2 میلیارد دلار اوراق در این بازار معامله شده است‌. این در حالی است که در این سال قریب به 300 میلیارد دلار اوراق بدهی در ترکیه منتشر شده است‌. براساس گزارش این نهاد، برای رشد اقتصادی شش درصدی طی 20 سال آینده، بازار سهام و اوراق باید تا حدود یک تریلیون دلار تا سال 2035 افزایش یابد‌. این گزارش می‌افزاید در بورس ایران تنها یک درصد از سهام و اوراق قرضه به صورت بین‌المللی نگهداری می‌شود در حالی که میانگین جهانی این رقم 30 درصد است‌. از لحاظ شاخص‌ عمق مالی نیز جایگاه ایران از وضعیت مناسبی برخوردار نیست و ایران در رتبه‌های پایانی از این منظر قرار دارد‌. یکی دیگر از نقدهای این نهاد به بازار سرمایه فقدان بازار بدهی قدرتمند است که این امر علاوه بر کاهش سهم تامین مالی بازار سرمایه از کل، موجب ایجاد وضعیت نامطلوب در شبکه بانکی کشور و کاهش کارآمدی پروژه‌های دولتی نیز شده است‌. درواقع در غیاب بازارهای اولیه و ثانویه برای بدهی دولت، نهادهای دولتی کسری خود را یا از طریق اخذ وام از بانک‌ها یا با تاخیر در پرداخت به پیمانکاران تامین می‌کنند که منجر به محدود شدن منابع بانک‌ها برای اعطای وام به بخش‌خصوصی می‌شود و بر توانایی پیمانکاران دولت برای ایفای تعهدات مالی خود نیز تاثیر می‌گذارد‌. این امر به نوبه خود باعث تجمع استقراض بخش خصوصی و موجب تاخیر و هزینه اضافی برای شرکت‌هایی می‌شود که بر روی پروژه‌های دولت کار می‌کنند‌. بنابراین با ایجاد بازار اولیه و ثانویه بدهی در بازار سرمایه، این امر نه‌ تنها موجب بهبود افزایش تامین مالی و تولید و اشتغال می‌شود، بلکه موجب کاهش وضعیت نامطلوب شبکه بانکی و افزایش کارآمدی دولت می‌شود‌. اهمیت بازاری بدهی و نقش آن در بهبود رشد اقتصادی کشور از سوی صندوق بین‌المللی پول نیز مورد تاکید قرار گرفته است‌. براساس گزارشی که صندوق بین‌المللی پول در سال 1395 منتشر کرد یکی از راهکارهای بهبود وضعیت نامطلوب جاری بانک‌های دولتی کشور، افزایش سرمایه از طریق انتشار اوراق دولتی بلندمدت است‌.