روزنامه مردم سالاری
1396/03/17
در ایران ترس صداوسیما از رقیب
رسانه ملی یا رسانه میلی؟ مدتهاست که انتقادات از صدا و سیما بالا گرفته است. عدهای رسانه ملی را به جانبداری از یک جناح خاص متهم میکنند و عدهای هم دست روی کیفیت پایین برنامهسازی در این سازمان عریض و طویل اعتراض دارند. دیروز هم مصطفی کواکبیان نماینده مردم تهران در مجلس از رویکرد جانبدارانه رسانه ملی در انتخابات ریاستجمهوری انتقاد کرد. به گزارش پایگاه خبری فریادگر، این انتقادات در شرایطی مطرح میشود که این پرسش بیش از هر زمان دیگری به ذهن میرسد که راه برون رفت صدا و سیما از این بحران چیست؟ کارشناسان گوناگون در پاسخ به این سوال یک جواب واحد میدهند: ایجاد شبکه خصوصی تلویزیونی. اتفاقا دیروز مصطفی کواکبیان نماینده تهران به این مساله اشاره کرد و طی تذکری اظهار کرد: در گزارش سخنگوی محترم هیأت بررسی و نظارت بر تبلیغات انتخابات که در جلسه علنی دیروز ارائه شد، در مورد تذکراتی که به صداوسیما داده شده، چیزی نیامده است و آقای قاضیزادههاشمی تذکرات خود را در زمان تبلیغات انتخاباتی به صداوسیما در گزارش خود مطرح نکرده است. وی افزود: اگر ما رادیو و تلویزیون خصوصی داشتیم شاید جای بحث در مورد عملکرد صداوسیما نبود و ما اینجا بحثهای اینچنینی را مطرح نمیکردیم.
اما این اولین بار نیست که بحث ایجاد شبکه خصوصی در ایران مطرح میشود. اواسط دهه هفتاد و در آغاز دولت اصلاحات بحث راهاندازی شبکههای تلویزیونی و ماهوارهای خصوصی در ایران آغاز شد.
علی لاریجانی که در آن زمان ریاست سازمان صدا و سیما را به عهده داشت در تابستان سال ۱۳۷۹ نامهای به آیتالله جنتی رئیس شورای نگهبان نوشت و از او پرسید: «تفسیر آن شورای محترم نسبت به اصل چهل و چهارم قانون اساسی در خصوص موارد ذیل به چه ترتیبی است؟ آیا اجازه تاسیس و راه اندازی رادیو و تلویزیون و یا شبکههای خصوصی در داخل یا خارج از کشور و یا انتشار فراگیر (مانند ماهواره، فرستنده، فیبر نوری و...) برای مردم در قالب امواج رادیویی و کابلی غیر از سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامیمجاز است؟»
گویا پاسخی به این نامه داده نمیشود اما شورای نگهبان در پاسخ به آیت الله یزدی که آن زمان ریاست قوه قضائیه را بر عهده داشت و مشابه همین سوال را پرسیده بود با نگاه به اصل ۱۷۵ پاسخی ارائه داد: «مطابق نص صریح اصل ۴۴ قانون اساسی در نظام جمهوری اسلامیایران رادیو و تلویزیون دولتی است و تاسیس و راهاندازی شبکههای خصوصی رادیو و تلویزیونی به هر نحو، مغایر این اصل است. بدین جهت انتشار و پخش برنامههای صوتی و تصویری از طریق سیستمهای فنی قابل انتشار فراگیر (همانند ماهواره، فرستنده، فیبر نوری و غیره) برای مردم در قالب امواج رادیویی و کابلی غیر از سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامیایران خلاف اصل مذکور است.» با توجه به این پاسخ این بحث مدتی مسکوت ماند تا سال 1384 که مهدی کروبی تصمیم به تاسیس شبکه «صبا» گرفت. او حتی بهروز افخمیرا هم به عنوان مدیرعامل آن شبکه تلویزیونی انتخاب کرد. این شبکه تا پای پخش برنامه هم پیش رفت و قرار بود با توجه به اینکه در قانون آمده همه شبکههای تلویزیونی و رادیویی در ایران تحت لوای سازمان صدا و سیما اجازه فعالیت دارند برنامههای «صبا» از طریق کشور امارات و شهر دوبی پخش شود که به دلیل مخالفت با این ترفند کار شبکه صبا هم نیمه تمام باقی ماند.
سال 88 توپ در زمین قوه مقننه افتاد. فروردین ماه سال ۸۸ بود که مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامیدر گزارشی که در خصوص لزوم به وجود آمدن شبکههای تلویزیونی خصوصی در کشور منتشر کرد، نوشت: «روند «شبكهسازی» به عنوان مهمترین ابزار رسانههای غربی در راهاندازی براندازی نرم، نیازمند طراحی، مدیریت دقیق و هدفمند رسانههای دیجیتالی و تلویزیونهای ماهوارهای خودی و پرمایه به منظور ترتیب دادن یك رقابت و مناظره جدی و اساسی با بهرهگیری از مزیتهای نسبی رسانههای خودی (مجاورت جغرافیایی، مجاورت معنوی، پشتوانه فنی مناسب و...) در مقایسه با رسانههای رقیب غیرخودی است، این مهم به ویژه با توجه به درونمایه اندیشهای و تبلیغ غیرمستقیم تلویزیون بی.بی.سی، برخلاف تلویزیون صدای آمریكا (VOA) ضروریتر به نظر میرسد». در این گزارش همچنین تاکید شده بود: «جلوگیری از راهاندازی تلویزیونهای ماهوارهای با توجه به طراحی پایگاههای اینترنتی متنوع و متعدد نمیتواند عامل بازدارنده موثری در راه ارتباطگیری با مخاطبان داخلی به ویژه جوانان ایران با گرایش بالا به سوی اینترنت باشد، زیرا در دنیای اینترنت داستان به كلی با دنیای تلویزیونهای ماهوارهای فرق میكند و احتمال دسترسی به سایت تلویزیونهای ماهواره با توجه به طراحی و ساخت روزانه صدها فیلترشكن بسیار سهلتر است. بنابراین بهتر است ضمن راهاندازی تلویزیونهای رقیب با درونمایه تحلیلی قوی، از ظرفیت سایتها و پایگاههای مختلف اینترنتی نیز در این زمینه استفاده شود». گویا در آن دوره توجه چندانی به این گزارش نشد تا این که سال 1392 مصطفی کواکبیان که برای یازدهمین دوره انتخابات ریاستجمهوری کاندیدا شده بود بر لزوم ایجاد شبکههای خصوصی تاکید کرد. کواکبیان در آن زمان گفته بود: ایجاد تلویزیون خصوصی در کنار رسانه ملی یک ضرورت است و مشکل قانون اساسی آن هم با رفت و برگشتها به شورای نگهبان و در نهایت تصمیم مجمع تشخیص مصلحت نظام قابل حل است. با این حال در آن زمان هم مسوولین به این ضرورت توجهی نکردند اما پیشبینی مجلس درست از آب در آمد. حالا بعد از گذشت 8 سال از زمان انتشار گزارش مرکز پژوهشها بیش از پیش لزوم ایجاد شبکههای خصوصی حس میشود. صدا و سیما مدتهاست که با بحران مخاطب رو به رو شده است. بسیاری از ایرانیان دیگر میلی به رسانه ملی خود نشان نمیدهند. با گسترش شبکههای اجتماعی دیگر حتی مخاطبان برای تماشای برنامهها نیاز به روشن کردن تلویزیون ندارند و با تلفنهای همراه برنامههای سراسر دنیا را از طریق اینترنت میبینند و روز به روز از صدا و سیما دورتر میشوند. رقبای خارجی و مجازی رسانه ملی هر روز بیشتر میشود اما این سازمان تا کنون میلی برای ایجاد یک رقیب داخلی قانونی برای خود ندارد و هر روز بیش از دیروز در بحران فرو میرود، راه برون رفت از این بحران شاید این باشد که سازمان صدا و سیما در نقش ناظر و متولی، زمینه فعالیت شبکههای خصوصی را در بدنه این سازمان فراهم کند و در واقع شبکههایی با ساختار خصوصی راه اندازی شود که محتوایشان در یک سیگنال مشخص پس از نظارت و تایید ناظران پخش صداوسیما و از طریق تکنیسینهای فنی و تجهیزات فنی صداوسیما پخش شود.
مشابه این اقدام در مخابرات رخ داد و اگرچه شرکت مخابرات واگذار شد اما با توجه به آنکه در اصل 44 قانون اساسی تاکید شده که «پست و تلگراف و تلفن» دولتی است، شرکت ارتباطات زیرساخت به عنوان متولی کنترل و نظارت، مسئولیت اصلی و کنترل اصلی را بر مخابرات و اینترنت کشور حفظ کرد. همین مدل در صداوسیما نیز قابل اجرا است و با توجه به رقابت شدید شبکههای ماهوارهای به نظر میرسد پیگیری این مدل در بلندمدت بسیار کارآمد خواهد بود با این حال این طرح تا کنون اجاره نشده است.
سایر اخبار این روزنامه
همکاریهای ایران و روسیه به منظور مقابله با تروریسم است
هر کس از رهبری هزینه میکند به اصل انقلاب لطمه ميزند
المپیک حسرت بزرگ زندگیام شد
50 درصد کابینه تغییر خواهد کرد
قالیباف همچنان پاسخگوی عملکرد شهرداری نیست
ورود خودروهای غیراستاندارد در خواب غفلت سازمان حمایت
گزارش انتخابات در بهارستان
صداوسیما در روزهای پایانی مانده به برگزاری انتخابات از مرز بیطرفی و عدالت خارج شده بود
تطمیع قطر با چماق و هویج سعودی
در ایران ترس صداوسیما از رقیب