دورنمای مبهم صلح

رییس‌جمهور ایالات متحده در بخش دوم از نخستین سفر خارجی خود در این مقام، دیروز پایتخت عربستان سعودی را به مقصد اسراییل ترک کرد‌. دونالد ترامپ در بیت‌المقدس و کرانه باختری، با نخست‌وزیر اسراییل و رییس تشکیلات خودگردان فلسطینی دیدار کرد‌. یکی از مهم‌ترین اهداف این سفر، تلاش تازه‌ای از سوی واشنگتن برای احیای مذاکرات صلح است‌.
ترامپ در آغاز ورودش به فرودگاه بین‌المللی بن‌گوریون در تل‌آویو مورد استقبال بنیامین نتانیاهو و جمعی از مسوولان ارشد این رژیم قرار گرفت‌. این نخستین پرواز مستقیم از ریاض به تل‌آویو است‌.
طی سفر دو روزه، رییس‌جمهور آمریکا با بنیامین نتانیاهو و محمود عباس دیدار و گفت‌وگو می‌کند‌؛ دیدارهایی که تلاشی برای احیای روند صلح اسراییل و فلسطینی‌ها برآورد می‌شود‌. ترامپ در حالی راهی اسراییل شده که گفته حل بحران میان دو طرف شاید آنقدر هم که مردم فکر می‌کنند، سخت نباشد‌.
تلاش دولت‌های پیشین ایالات متحده، چندان راه به‌جایی نبرده و در حالی که تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی، آن‌طور که واشنگتن طی سال‌های گذشته بر آن تاکید داشت، محقق نشده، در عین‌حال طرح‌های تازه برای شهرک‌سازی، حملات فلسطینی‌ها به شهروندان و نیروهای امنیتی اسراییل و درگیری‌های دو طرف هم ادامه داشته‌ است‌.


در ماه مارس گذشته ترامپ در دیداری با محمود عباس در کاخ سفید گفته بود صادقانه فکر می‌کنم دستیابی به صلح آن‌طور که مردم فکر می‌کنند سخت نباشد‌. با این‌ حال مشاوران رییس‌جمهور ایالات متحده در تلاش بوده‌اند تا سفر ترامپ را بیشتر یک سفر نمادین توصیف کنند تا از آن به‌عنوان اقدامی چشمگیر و عملی به‌سوی صلح نام ببرند‌.
به گزارش رویترز، رییس‌جمهور ایالات متحده گفته هر آنچه لازم است، برای ایجاد صلح انجام خواهد داد اما در حقیقت نشانه چندانی از احتمال احیای مذاکرات صلح که در حال حاضر متوقف شده، دیده نمی‌شود‌.
ترامپ در نخستین سفر خارجی خود در مقام رییس‌جمهور آمریکا، شنبه و یکشنبه گذشته در ریاض با پادشاه عربستان و سران ده‌ها کشور اسلامی دیدار کرد‌. او در سخنرانی یکشنبه گذشته خود به شدت به سیاست‌های تهران تاخت و ایران را مسوول بی‌ثباتی در منطقه خواند‌.
در عین‌ حال ترامپ و پادشاه عربستان، شنبه گذشته قراردادی تسلیحاتی به ارزش ۱۱۰ میلیارد دلار امضا کردند اما این قرارداد واکنش‌هایی را در اسراییل به همراه داشته ‌است. وزیر انرژی این کشور در آستانه سفر رییس‌جمهور آمریکا، از معامله کلان تسلیحاتی ایالات متحده با عربستان سعودی، ابراز نگرانی کرد و آن را برای اسراییل آزاردهنده نامید‌.
در حالی‌که نخست‌وزیر اسراییل بارها ایران را خطری عمده برای کشور خود و نظم جهانی توصیف کرده، وزیر کابینه او یکشنبه گذشته از عربستان هم به‌عنوان دشمن اسراییل نام برد و گفت وجود پیشرفته‌ترین جنگ‌افزارهای آمریکایی در این کشور باعث نگرانی‌ است‌. سفر ترامپ پس از اسراییل، با عزیمت به‌سوی واتیکان، دیدار با سران هفت اقتصاد بزرگ جهان در سیسیل، ایتالیا و شرکت در نشست ناتو در بروکسل ادامه پیدا می‌کند‌.
امتیازدهی اقتصادی تل‌آویو به فلسطینی‌ها
چند ساعت قبل از آغاز سفر دونالد ترامپ به تل‌آویو، اسراییل با دادن برخی امتیازهای اقتصادی به فلسطینی‌ها موافقت کرد‌.
کابینه امنیتی اسراییل در آستانه سفر رییس‌جمهور آمریکا به تل‌آویو با تدابیر اقتصادی که ادعا می‌شود برای اعتمادسازی متقابل با طرف فلسطینی است، موافقت کرده است‌. به گفته یک مسوول اسراییلی این تدابیر شامل اجازه دادن به فلسطینی‌ها جهت ساخت و ساز در بخشی از کرانه باختری معروف به منطقه سی است که تحت کنترل اسراییل است. کابینه اسراییل با تشکیل کمیته‌ای برای بررسی فنی اماکنی در کرانه باختری که در آنجا شهرک‌ها بدون موافقت رسمی ساخته شده، موافقت کرد‌.
ترامپ خواهان انجام اقدامات اعتمادساز میان اسراییل و فلسطین شده بود‌. به گفته یک منبع دیپلمات اسراییلی این امتیازها شامل ایجاد دو شهرک صنعتی در الجلمه در شمال کرانه باختری و ترقومیا در جنوب و باز گذاشتن ۲۴ ساعته گذرگاه جسر النبی است که کرانه باختری را به اردن وصل می‌کند‌. اسراییل اعلام کرده محدودیت ساخت‌وساز برای فلسطینی‌ها در مناطق تحت سیطره خود در مجاورت با مناطق فلسطینی را کاهش خواهد داد‌.
بیانیه ریاض؛ ایجاد ائتلاف خاورمیانه‌ای
در بیانیه پایانی اجلاس سران عربی، اسلامی و آمریکایی در ریاض که با حضور ۵۵ کشور اسلامی برگزار شد، از تاسیس مرکز جهانی مبارزه با ایده افراط‌گرایی که مقر آن در ریاض است، استقبال و بر آمادگی این کشورها برای تامین ۳۴ هزار نیرو از کشورهای اسلامی به عنوان نیروهای حامی عملیات علیه تروریسم در سوریه و عراق تاکید شد‌. در بیانیه پایانی این نشست که شاهد اعلام تاسیس مرکز جهانی مبارزه با تفکر افراط‌گرایی بود، بر مشارکت جدی و قوی بین کشورهای شرکت‌کننده در رویارویی با تروریسم، افراط‌گرایی و پایبندی دولت‌های این کشورها بر مبارزه با تروریسم تاکید شد‌.
در این بیانیه آمده است: توافقنامه بین کشورهای شرکت‌کننده در زمینه مبارزه با ریشه‌های تفکر تروریسم، خشکاندن منابع مالی آن، استقبال از تبادل اطلاعات درباره شبه‌نظامیان خارجی و تحرکات تشکیلات تروریستی است‌. رهبران این کشورها در بیانیه‌ای از ایجاد نیرویی حدود ۳۴ هزار سرباز به عنوان نیروی ذخیره برای حمایت از روند ضدترور در عراق و سوریه استقبال کردند‌.
در این بیانیه اشاره شده است:‌ رهبران کشورهای مشارکت‌کننده طرح عربستان برای تاسیس مرکز گفت‌وگوی بین ادیان را ارج نهاده و با اقدامات نظام ایران به دلیل ادامه حمایت از افراط‌گرایی مخالفت کردند!
در این بیانیه آمده است: طرف‌های مربوطه در هر کشوری باید پیگیر و عامل اجرای مصوبات بیانیه ریاض و تقویت همکاری مشترک برای حمایت از آب‌های منطقه‌ای، مبارزه با دزدی دریایی، هماهنگی بین مواضع و دیدگاه‌های بین جهان عرب، اسلام و آمریکا در سطح بالایی باشند‌.
در این بیانیه رهبران کشورهای اسلامی بار دیگر ادعای واهی خود را درباره خطر برنامه‌های موشک‌های بالستیک ایران تکرار کرده و آن را در جهت نقض توافقنامه وین دانستند. در این بیانیه همچنین آمده است، رهبران کشورهای مذکور متعهد به افزایش تلاش‌ها برای حفظ امنیت منطقه و جهان شدند.
آنها گفتند به مبارزه با اقدامات ایران که از نظر آنها برخلاف قوانین بین‌المللی و حسن همجواری باشد، ادامه داده و به آن پایبندند‌. آنها همچنین مدعی مداخله ایران در امور داخلی کشورهای دیگر شدند. به موجب این بیانیه، بر پایان دادن به برنامه‌های طایفه‌ای و مذهبی تاکید شده که تاثیرات خطرناکی بر امنیت منطقه و جهان خواهد داشت‌.
در بیانیه ریاض بر اهمیت همکاری کشورها، روابط بر پایه حسن همجواری، عدم مداخله در امور داخلی کشورها، احترام به حاکمیت کشورها و تمامیت ارضی آنها تاکید شد‌.
در این بیانیه اعلام شده باید با برنامه‌های مذهبی و طایفه‌ای مبارزه کرد و مانع از مداخله در امور داخلی کشورها شد‌. براساس این بیانیه، باید با مفاهیم غلط درباره اسلام مبارزه کرد و آن را شفاف ساخت‌. در این بیانیه همچنین بر تغییر خطابه‌های فکری برای اینکه متناسب با شیوه اسلام میانه‌رو باشد، تاکید شده است‌. آنها بر ایجاد ائتلافی متمدن براساس صلح، دوستی، محبت و احترام تاکید کردند‌.
در بیانیه ریاض همچنین بر قدرت دین اسلام بر همزیستی مسالمت‌آمیز با دیگران تاکید شد‌. همچنین اهمیت گسترش زمینه‌های گفت‌وگوی فرهنگی هدفمند و جدی که دین اسلام و میانه‌رو را روشن کند، مورد توجه قرار گرفت‌. در این بیانیه تاکید شد رهبران با هرگونه ارتباط تروریسم با هر دین، فرهنگ و نژادی مخالفت کردند‌.
در این نشست تاکید شد، توافقنامه‌ای در راستای تاسیس مرکز هدف قرار دادن منابع مالی تروریسم به میزبانی ریاض امضا شد و رهبران از باز کردن زمینه امضای توافقنامه همکاری در زمینه خشکاندن منابع مالی تروریسم استقبال کردند‌. شرکت‌کنندگان بر اجرای قطعنامه‌های بین‌المللی در زمینه مبارزه با تروریسم و توسعه موسسات ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی تاکید کردند‌.
تاکید بر تشکیل نیروی ۳۴ هزار نفری ضدترور
رهبران شرکت‌کننده در نشست ریاض از مشارکت کشورهای عربی و اسلامی و حمایت‌شان از ائتلاف بین‌المللی ضدداعش و پیشروی‌ها علیه داعش در عراق و سوریه استقبال کردند‌. آنها گفتند، ماموریت این نیروهای ذخیره حمایت از عملیات علیه سازمان‌های تروریستی در عراق و سوریه در صورت نیاز است‌. آنها اعلام کردند آماده تامین نیروی ذخیره با ۳۴ هزار سرباز هستند‌.
شرکت‌کنندگان در این نشست از همکاری با دولت مستعفی یمن و ائتلاف عربی در برابر سازمان‌های تروریستی در یمن استقبال کردند‌. آنها بر اهمیت مبارزه با تروریسم همزمان با پیشرفت در راه‌حل سیاسی بر درگیری‌ها تاکید کردند‌. آنها از اهداف استراتژیک مرکز مبارزه با افراط‌گرایی به لحاظ فکری، رسانه‌ای و دیجیتالی استقبال کردند‌.
شرکت‌‌کنندگان در نشست ریاض گفتند، تاسیس ائتلاف خاورمیانه‌ای و اعلام الحاق کشورهای شرکت‌کننده در آن در سال ۲۰۱۸ خواهد بود‌. بسیاری از کشورها در ائتلاف خاورمیانه‌ برای سهیم شدن در تحقق صلح و امنیت در منطقه و جهان در آن مشارکت خواهند کرد‌.
در بیانیه ریاض آمده است: رهبران کشورها از گام پیشرو برای اعلام هسته‌های تاسیس ائتلاف خاورمیانه استراتژیک در ریاض استقبال کرده و آن را باارزش خواندند‌. آنها بر اتخاذ تدابیر کافی برای ممانعت از جرائم تروریستی با همکاری جدی بین کشورهای منطقه تاکید کردند‌. شرکت‌کنندگان در این نشست بر هماهنگی مواضع و دیدگاه‌ها بین جهان عرب، اسلام و آمریکا در عالی‌ترین سطح خود تاکید کردند‌.