روزنامه ایران
1396/02/26
انتظار برای سیاست‌زدایی از شوراها
در همایش مطالبات نهادهای مدنی از پنجمین انتخابات شوراهای شهر و روستا بررسی شدچشم انتظار سیاست‌زدایی از شوراها
فریبا خان احمدی
همایش مطالبات نهادهای مدنی از پنجمین دوره انتخابات شوراهای شهر و روستا روز گذشته با حضور دکتر فاطمه صادقی پژوهشگر مسائل سیاسی، حمیدرضا جلایی‌پور جامعه شناس و مینو مرتاضی فعال حوزه زنان در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. در این همایش سخنرانان ابتدا تعریفی از جامعه مدنی ارائه دادند و سپس درباره مطالبات جوامع مدنی از شوراهای شهر و روستا و ارتباط بین این دو به ایراد سخن پرداختند.
فاطمه صادقی نخستین سخنران این همایش ابتدا سؤالی را با این مضمون که ارتباط جامعه شورای مدنی و شوراهای شهر و روستا چیست و جوامع مدنی چه مطالباتی می‌توانند از شوراهای شهر داشته باشند، مطرح کرد و گفت: طبق تعریف جامعه مدنی در دولت‌های نولیبرالی که از مسئولیت‌های خود عقب کشیده‌اند در خدمت مردم آسیب پذیر است و در این تعریف این نقد بر آن وارد است که با این کار ممکن است جوامع مدنی در واقع کمک‌کننده جامعه سرمایه‌داری و آزادسازی اقتصادی باشد و مسئولیت‌های دولت کمرنگ شود که این طرح برای جامعه مضر است. در تعریف کنونی و وارسی دوباره این برنامه سندیکاها و تشکل‌های کارگری هم در تعریف جامعه مدنی می‌گنجد.
او درباره تعریف جامعه مدنی در ایران گفت: در ایران مفهوم جامعه مدنی حالت تئوریک و مناقشه برانگیز داشته است؛ برای مثال درباره حمایت از کودکان کار، زنان و معلولان نقدهای جدی به این نوع از جامعه مدنی وارد است.
او در ادامه به نقش شوراهای شهر و روستا اشاره کرد و افزود: در ایران شوراهای شهر و روستا جایی هستند که می‌توانند جوامع مدنی را به پایه‌های حکومت و قانونگذاری پیوند دهند؛ از نقش آزادسازی اقتصادی دور کنند و به سیاستگذاری‌های کلان کشوری پیوند دهند.
به گفته صادقی، زمانی شوراها می‌توانند کار خود را انجام دهند که افرادی که در دل جوامع مدنی در زمینه‌های مختلف رشد یافته‌اند وارد شوراها شوند در غیر این صورت شوراهای شهر و روستاها بیش از آنچه در توان‌شان باشد به طرح آزادسازی اقتصادی کمک می‌کنند چون باعث می‌شوند دولت‌ها از قرارداد اجتماعی با مردم پا پس بکشند و دولت با خیال راحت جلو برود.
او با اشاره به اینکه شوراهای شهر و روستا باید به معنای واقعی مدنی باشند که مطالبات واقعی مردم و اقشار مختلف را نمایندگی کنند، اظهار کرد: در شوراهای شهر و روستا ضرورت دارد جناح‌بندی‌های سیاسی و عناوین و سمت‌ها برای کسب جایگاه کنار گذاشته شود و باید به تجربه کار مدنی در حوزه شهری و معضلات شهری افراد توجه شود.
صادقی با تأکید بر استقلال جامعه مدنی عنوان کرد: در ایران مفهوم جامعه مدنی در دولت اصلاحات مطرح شد. خیلی‌ها جامعه مدنی را شامل دولت و اهداف سیاسی و سندیکاها می‌دانستند در حالی که جامعه مدنی باید مخالف آزادسازی اقتصادی و چپاول شهر و رانت بازی باشد.
او با بیان اینکه مخالف سیاسی شدن شوراهای شهر و روستاها هستم، اظهار کرد: دو دهه تجربه تاکنون نشان می‌دهد جامعه کنونی ایران با مشکلاتی جدید روبه‌رو است که تنها با سیاست زدایی و بازگشت به جوامع مدنی امکان پذیر است.
این تحلیلگر مسائل سیاسی در پاسخ به این سؤال که نظر شما درباره لیست‌های منتشر شده برای انتخابات شوراهای شهر و روستا چیست، گفت: به افرادی که در فضاهای مدنی تجربه دارند و البته فهرست اصلاح‌طلبان هستند رأی می‌دهم.
تقویت حکمرانی محلی
در ادامه این همایش حمیدرضا جلایی‌پور در تعریف نهادهای مدنی و شوراها گفت: برداشت متمایز و برداشت وسیع از نهادهای مدنی وجود دارد که در اینجا منظور ما حوزه عمل داوطلبانه شهروندان در نهادهای غیرحکومتی و بازاری و خانواده است. لذا به این معنا معتقدم نهادهای مدنی، نهادهای متمایز از خانواده، دولت و بازار در جامعه است در واقع نهادهای مدنی، نهادهای مستقل از دولت و غیر حکومتی‌اند که به ارزش‌های پایه بشری، آزادی و برابری اعتقاد داشته باشند.
جلایی‌پور با اشاره به اینکه برخی در سنگر جامعه مدنی پناه می‌گیرند و لذا باید مراقب این عده باشیم، افزود: تعریف دیگر نهادهای مدنی، نیروهایی هستند که به ارزش‌های پایه اعتقاد دارند و مستقل از دولت به صورت داوطلبانه همکاری می‌کنند. این شهروندان دلسوزانه و با احترام به افراد دیگر کار می‌کنند و آینده نهادهای مدنی هستند(به نظر من حدود 2 و نیم میلیون نفر در ایران هستند) از سوی دیگر تشکل‌های صنفی نیز با صدای خود نماینده جامعه مدنی هستند در همین راستا می‌توان به تشکل‌های علمی هم به عنوان نهاد مدنی اشاره کرد.
او با تأکید بر اینکه محافل اجتماعی گروه دیگری از نهادهای مدنی‌اند که کمتر به آنها اشاره میشود، اظهار کرد: از همه این نهادها مهم‌تر باید به پویش‌های اجتماعی نیز اشاره کرد. پویش‌های اجتماعی از قبیل پویش دفاع از حقوق بشر، محیط زیست و ... است که همگی جزو جامعه مدنی هستند.
این جامعه شناس با اشاره به کارکردهای شوراهای شهر و روستاها گفت: به نظر من تجربه بیست ساله ایران تجربه مناسبی است که با تجربه آموزی به جایگاه خوبی دست یافته است. یکی از اهداف مهم شوراها، عدم تمرکز مدیریت در کشور است که شوراها قرار است به این موضوع کمک کنند. شوراها ناظر بر امنیت شهر، امور مربوط به آسیب‌های اجتماعی، مباحث ریز و درشت در خصوص آموزش و پرورش، مسائل مربوط به بیمارستان‌ها (تصمیماتی برای افرادی که هزینه درمان ندارند)، اوقات فراغت و موضوعات محیط زیستی هستند و از این منظر شوراهای شهر و روستا در ایران در ابتدای راه هستند، اگرچه باید به این سمت حرکت کنیم که البته این موضوع به افزایش و گسترش دموکراسی مربوط میشود.
او با اشاره به اینکه تقویت شورا به معنای حرکت به طرف حکومت محلی است، افزود: کارکرد اصلی شوراهای شهر و روستا تقویت حکمرانی محلی است که ایران در آغاز این راه است. ایران کشور حکومتی است یعنی حدود ده میلیون از 23 میلیون خانوار کشور به طریقی از حکومت مرکزی تأمین می‌شوند ما باید از این فاصله بگیریم یکی از مکانیزهای شوراها این است که به کوچک‌سازی دولت کمک کند تا حکومت به کارکردهای سیاست خارجه، توسعه نامتوازن، فرسایش محیط زیست و سایر نکات کلیدی بپردازد و تأمین این موارد کوچک را به حکمرانی محلی بسپارد.
جلایی‌پور با بیان اینکه افرادی که به شوراهای محلی راه می‌یابند باید به قدرت بخشی شوراها کمک کنند، عنوان کرد: تهران به عنوان یک نماد و لیدر شهرهای دیگر است برای مثال اگر شهرداری در تهران تراکم بفروشد یا پل بزند به جاهای دیگر هم سرایت می‌کند. به نظر می‌رسد اگر در این دوره شهرداری شفاف وشیشه‌ای که جزو برنامه‌های اصلاح‌طلبان نیز هست تحقق یابد یکی از راه‌های مبارزه با فساد شکل می‌گیرد. امروزه بسیاری از مراکز بزرگی که در شهر ساخته می‌شوند در دست هلدینگ‌های بزرگ اقتصادی است. امید می‌رود با توسعه ارتباطات و افزایش سرعت اینترنت که درواقع رسانه جوامع محلی هستند، کار مفیدی در حوزه مبارزه با فساد شهرداری‌ها در این دوره انجام شود چرا که هوچی‌گری راه مبارزه با فساد نیست، بلکه راه درست شفاف‌سازی
است.
او با اشاره به اینکه شوراهای شهر و روستا در ایران امروز ناکارآمد هستند، گفت: برای مثال در حادثه پلاسکو کسی در نهایت عذرخواهی نکرد؛ در حالی که شوراهای شهر و روستا در ایران پل و واسطه خوبی بین نهادهای مدنی و نهادهای حکومتی هستند که توانسته‌اند و می‌توانند تسهیلات خوبی دریافت و عرضه کنند. شوراهای شهر و روستا می‌توانند با استفاده از نهادهای مدنی بخش‌های ژله‌ای حکومتی را نظارت کنند. با این دیدگاه به نظر می‌رسد در کشور هر جا که نماینده‌های مردم، حکومت و نهاد مدنی همکاری کرده‌اند باعث پیشرفت شده‌اند و در همین زمینه شوراها می‌توانند نقش پررنگ و بسیار مهمی
داشته باشند.
این جامعه شناس با اشاره به اینکه فهرست اصلاح‌طلب‌های شورای شهر کسانی‌اند که این توانایی را دارند که به دنبال مطالبات مردم باشند، گفت: برخلاف تصور شورای شهر یک نهاد حکومتی است و برخلاف سخن دیگران من معتقدم افرادی که کار مدنی می‌کنند نباید به سادگی و بدون دانش سیاسی وارد شورای شهر شوند وگرنه شورای شهر در واقع بازیچه دست حکومت میشود. فهرست کنونی اصلاح‌طلب‌ها افرادی جوان، دست پاک و جدی و توانمند و کاری در رابطه با مدیریت شهری هستند و تجربه کار شهری دارند و برخلاف صحبت دیگران اینها توانایی ایستادگی در برابر مواردی چون پلاسکو را دارند هر چند برای فهرست اصلاح‌طلبان به دنبال فهرست پرستاره بودیم.
شوراهای شهر
سازمان‌های مردم نهاد
مینو مرتاضی فعال حوزه زنان نیز در ادامه این همایش با بیان اینکه شهرها سکونتگاه‌های انسان‌های متمدن هستند و فضاهای شهری همگی نمادهای فرهنگی و برخاسته از هنجارهای فرهنگی هستند این پرسش را مطرح کرد که چگونه شهرهای مدنی و بدون تبعیض با رعایت حق شهروندی شکل می‌گیرند؟
او با اشاره به اینکه هر کسی که در هر شهری ساکن است حق دارد از همه امکانات شهری بهرمند شود، افزود: زمانی که سازمان‌های مردم‌نهاد شکل می‌گیرند، تلاش می‌کنند دریچه‌ای را درشهری بسازند که بشدت فضای آن سیاسی شده است در حالی که فضای مدنیت اجتماعی و مدنیت سیاسی از هم جدا هستند. حق به شهر در پی حقوق شهروندی به طور برابر و برای همه است. حق به شهر در زمره حقوق بشر تلقی میشود. شوراها باید فارغ از ملیت و قومیت فضا رابرای شهروندان خود آماده کنند.
این فعال حوزه زنان گفت: شوراهای شهر در ایران سازمان‌های مردم نهاد هستند یعنی یک حقی به مردم می‌دهند که فارغ از نهاد حکومتی امکان تنفس پیدا کند. شهر و جامعه بدون تبعیض یک حق اشتراکی است و برای اینکه صدای آن شنیده شود باید یک گروه به دنبال آن بروند. شهروندان تنها نقش چرخ دنده‌های نظام و نظام سرمایه‌داری نیستند.
مرتاضی با بیان اینکه شهر مدنی شهر فارغ از تبعیض است، تصریح کرد: کلانشهری مثل تهران تابلو شهرهای کوچک است. شورای شهر در فرهنگ و دین ما نهادی مردم نهاد است و مردم را قدرتمند می‌کند و در مشارکت امور زندگی مردم کمک می‌کند. اگر این نهادها سیاسی شود دریچه همکاری مردم و نهادهای مدنی در آن کمرنگ میشود.
این فعال حوزه زنان با تأکید بر اینکه شورای شهر سرشار از نخبه کمکی به شهر نمی‌کند، گفت: منظور از تخصص در شورای شهر تخصص‌های نهادی است اینکه شهر مدنی پر از نخبگان در شورای شهر شود این شهر مدنی نمی‌شود و تبعیض ایجاد میشود نباید تخصص‌ها به اشخاص و عناوین تقلیل پیدا کند.
مرتاضی با اشاره به اینکه متأسفانه در حال حاضر چند فهرست اصلاح‌طلب برای شورای شهر وجود دارد، عنوان کرد: از نظر من فهرست نکات برجسته و ضعف‌هایی دارد در شورای شهر فعلی 7 درصد اعضای آن زنان هستند و حضور 30 درصد زنان در این فهرست از نکات مثبت آن است اما متأسفانه نگاه سیاسی در برخی شخصیت‌ها غلبه کرده است. شوراهای شهر باید دو کار انجام دهند؛ اعتماد دولت و ملت را بازتولید کنند و حق شهروندی را به مردم بدهند و این دو با نگاه سیاسی و قدرت امکان پذیر نیست.
سایر اخبار این روزنامه
موج فراگیر واکنش به هتک حرمت استاد شجریان
هشدار 993 اقتصاددان علیه وعده‌های پوپولیستی
آرایش جدید در صحنه انتخابات
کارنامه کامیاب برجام، موضوع همنشینی هنرمندان و دولتمردان
روحانی در تبریز : برخی کارها با رأی بالاتر از 51 درصد حل میشود
دستور رئیس‌جمهوری برای توقف هر اقدام جدید یارانه‌ای
رفع تحریم‌های غیرهسته‌ای، پیچیده اما شدنی است
انتظار برای سیاست‌زدایی از شوراها
ناطق نوری: مردم پای صندوق‌ها بیایند
تکذیب خبرسازی درباره نهاد ریاست جمهوری
دستور رئیس‌جمهوری برای توقف هر اقدام جدید یارانه‌ای
فرار از شکست ناگوار
48 شرکت هواپیمایی خارجی در ایران فعالند
گزینه اقتصاد؛ شعار یا برنامه؟
