روزنامه ابتکار

با سعدی به استقبال اردیبهشت می‌رویم خوش است درد که باشد امید درمانش

گروه فرهنگ و هنر- «بنی آدم اعضای یکدیگرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند». حتما هر ایرانی حداقل یک ‌بار این شعر به گوشش خورده است. شعری از استاد سخن، سعدی که نقشی از آن بر یکی از دیوارهای سازمان ملل هم به چشم می‌خورد. می‌گویند سعدی روز اول اردیبهشت سال 637 هجری قمری نگارش «گلستان» را آغاز کرده است و به همین دلیل روز اول اردیبهشت را روز گرامیداشت او نام‌گذاری کرده‌اند، شاعری که شعرهایش نزدیک به 700 سال ورد زبان عاشقان شعر فارسی و نثرش همچنان از مهم‎‌ترین فرازهای نثر سهل و ممتنع است.
سعدی یکی از بزرگ‌ترین شاعران زبان فارسی است، شاعری که با کلام شیرینش اخلاق می‌آموزد و زندگی. اینکه سعدی دقیقا چه سالی به دنیا آمده یا چه سالی درگذشته دقیقا مشخص نیست، شاید اهمیت چندانی هم نداشته باشد اما آنچه از او به جا مانده حدودا 7 قرن است که روح علاقه‌مندان به شعر فارسی را صیقل داده است.
استحکام زبان فارسی به دست سعدی
شاید با مروری بر ادبیات ایران این سوال در ذهن به‌وجود بیاید که چرا این شاعر پرآوازه تا این اندازه تاثیرگذار و مهم است؟ همیشه شنیده‌ایم که شاعران برای اینکه شعر بگویند گوشه‌‌نشین می‌شوند و دور از مردم زندگی می‌کنند. اما سعدی بسیار اجتماعی بود. حتی اگر همه حکایت‌های او از سفرها و دیده‌ها و شنیده‌ها را واقعی ندانیم باز هم بدون‌ تردید می‌توانیم او را جهان‌گرد‌ترین و دنیا‌دیده‌ترین سخندان و شاعر ایرانی بدانیم. او حاصل سفرهایش را در کتاب‌های گلستان و بوستان آورده است. نمودهای عینی مسائل مربوط به سیر و سفر در گلستان دیده می‌شود. اگر خروج سعدی از شیراز و اقامت او در نظامیه بغداد را آغاز سفر سعدی فرض کنیم، در مرحله بعدی او از بغداد به شام و حجاز می‌رود و حج به جا می‌آورد. در دوره پادشاهی اتابک ابوبکر، سعدی مجددا به شیراز بازمی‌گردد و دوباره پیاده به بغداد و حجاز سفر می‌کند و احتمالا در راه برگشت از طریق آسیای صغیر به آذربایجان می‌رسد. در نوشته‌های سعدی همچنین اشاره‌ای به سرزمین‌هایی مانند یمن، بلخ، بامیان، هند، کاشغر، مغرب و فرنگ هم دیده می‌شود. البته برخی از محققان می‌گویند که سعدی در دروازه شهر می‌نشسته و با هر مسافری که از راه می‌آمده گفت‌وگو می‌کرده تا از اوضاع شهری که در آن بوده مطلع شود. چه او این سفرها را رفته باشد و چه نه، در نوشته‌هایش اهداف، خطرها، مشکلات و تجربه‌های سفر بیان شده که بیشتر درس زندگی است تا روایت گردشگری.


از سوی دیگر نثر سعدی در زبان فارسی، زبان معیار است. یعنی می‌توان به او استناد کرد. زبان فارسی بعد از فردوسی که بنیان این زبان را محکم کرد و عرصه‌ای برای زبان فارسی گشود، تا حدودی به عرب‌گرایی و مغلق‌گویی دچار شد. سعدی در قرن هفتم به گونه‌ای دیگر زبان فارسی را بازآفرینی کرد و از امکاناتی که این زبان داشت به گونه‌ای استفاده کرد که به قول فروغی «امروز ما به زبان سعدی سخن می‌گوییم».
سعدی بسیار پیش از غربی‌ها از اهمیت انسان در شعرهایش می‌گفت؛ «تن آدمی شریف است به جان آدمیت/ نه همین لباس زیبا است نشان آدمیت». او در آثارش تلاش می‌کند مردم زمان خود را از نگاه افراطی و تفریطی به انسان رها کند و نشان دهد انسان موجودی همه‌جانبه است و نباید از او توقع غیرمتعارف داشت. قضاوت نکردن از روی پوسته و ظاهر و پرداختن به حقیقت از موضوعاتی است که سعدی در آثارش بسیار به آن‌ پرداخته است.
ماندگاری اشعار استاد سخن
در طول تاریخ ادبیات ایران شاعران بسیاری زیسته‌اند. برخی فراموش شده‌اند و برخی ماندگار. اما راز ماندگاری شعر سعدی چه بوده است؟ یکی از ویژگی‌های برجسته زبان سعدی، نمود نحو طبیعی زبان است. به این معنا که سعدی به راحتی از ساختارهای نحوی متنوع و متکثر در پردازش آثار و اشعار خود، چه نثر و چه نظم استفاده می‌کرده است. همان‌طور که ما در دیالوگ‌ها و گفت‌وگوهای خودمان از ساختارهای نحوی متنوعی بهره می‌بریم و به همین خاطر است که امروز می‌گویند سعدی به همان راحتی که ما با هم سخن می‌گوییم، شعر می‌گفته است. اگر بخواهیم بعضی ابیات سعدی را به نثر برگردانیم، نثر آن بیت، همان نظم آن خواهد بود و علت ماندگاری کلام سعدی هم همین است. به علاوه درصد کلمات عربی، نامانوس و مهجور در همه آثار سعدی بسیار ناچیز است. حدود ۷۰۰ سال پیش از این، سعدی به زبانی گفته و نوشته که ما اکنون با یکدیگر صحبت می‌کنیم بنابراین کسی که مخاطب شعر و به طور کلی آثار سعدی است، چندان نیازی به مراجعه به فرهنگ لغت ندارد و این هم از دلایل دیگر ماندگاری کلام او است.
سعدی شاعری برای همه جهان
سعدی اما تنها یک شاعر برای فارسی‌زبانان نیست. تاثیر او در آثار بسیاری از بزرگان ادبیات غرب هم مشهود است. برای نخستین بار در اوایل قرن هفدهم میلادی، آندره دوریه منتخبی از گلستان سعدی را به زبان فرانسه ترجمه کرد و این ترجمه مقدمه‌ای می‌شود برای معرفی سعدی در فرانسه و دیگر کشورها. آندرره ژید، نویسنده بزرگ فرانسه، کتاب خود «مائده های آسمانی» را تحت تاثیر سعدی با «به نام خدا» شروع می‌کند و در آن خطاب به یکی از شخصیت‌ها می‌گوید: «آرزو مکن که خدا را جز همه جا در جای دیگر ببینی، یعنی خدا همه جا هست».
ارنست رنان، دیگر زبان‌شناس، مورخ و نویسنده فرانسوی درباره سعدی می‌گوید: «سعدی واقعا یکی از نویسندگان ما است. ذوق سلیم و تزلزل‌ناپذیر او، لطف و جذبه‌ای که به روایاتش روح و جان می‌بخشد، لحن طنز‌آمیز و پر‌عطوفت او که با آن معایب و مفاسد بشری را گوشزد می‌کند، این همه اوصاف که در نویسندگان شرقی به ندرت جمع می‌آید، او را در نظر ما عزیز می‌دارد».
باربیه دومنار، مترجم بوستان سعدی به زبان فرانسوی، درباره نفوذ سعدی در اروپا می‌گوید: «از تمام نویسندگان و گویندگان شرقی، سعدی تنها شاعری است که مورد درک و دریافت اروپاییان قرار گرفته است.»
در سال ۱۶۵۱میلادی، ترجمه لاتین از گلستان منتشر شد و این سرآغازی بود بر جهان‌شمولی کلام سعدی. فریدریش آکسن باخ نیز آثار سعدی را به آلمانی ترجمه کرده است. از دیگر نویسندگان آلمانی که از آثار سعدی تاثیر گرفته‌اند، می‌توان از اولئاریوس، هردر، روکرت و گوته نام برد.
الکساندر پوشکین، شاعر و نویسنده نامدار روس و بنیانگذار ادبیات نوین روسی به فرهنگ و ادبیات شرق علاقه‌مند بود. او منظومه «فواره باغچه‌سرای» را با نگاهی جدی به ادبیات شرق نوشته و آن را با این عبارت آغاز کرده ‌است: «بسیاری چون من فواره را دیده‌اند اما برخی از آنان در عالم وجود نیستند و دیگران نیز در بلاد دور سیاحت می‌کنند.» این عبارت برداشتی است از بیت‌های ۴۷۹ و ۴۸۰ باب اول بوستان سعدی.
ایوان بونین، نویسنده و شاعر معاصر روس و برنده جایزه نوبل ادبیات هم در اظهارات خود بارها به تاثیراتی که اشعار سعدی بر او گذاشته، اشاره کرده ‌است.
رالف والدو امرسون، شاعر آمریکایی قرن نوزدهم میلادی هم معتقد بود که سعدی به زبان همه اقوام و ملل سخن می‌گوید و سخنان او مانند شکسپیر، سروانتس و هومر همیشه تازگی دارد. او دستورهای اخلاقی کتاب گلستان را قوانین عمومی و بین‌المللی می‌دانست.
سعدی و این‌ روزهای ما
چندین ماه است که ویروس کرونا جهان را درنوردیده و مشخص هم نیست که چه زمانی بشر از آن رهایی می‌یابد. حالا شاید همه ما بیشتر از هر زمان دیگر معنی این بیت از او را که می‌گوید: «بنی آدم اعضای یکدیگرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند» درک کنیم. هر سال روز اول اردیبهشت، بزرگداشت‌های گوناگونی در سراسر کشور برای گرامیداشت سعدی برگزار می‌شد اما امسال از آنجا که شرایط برپایی چنین مراسم‌هایی فراهم نیست، تکنولوژی به میان آمده تا به هر صورت ما سعدی را در اولین روز زیباترین ماه بهار گرامی‌ بداریم.
در پایان، این روزهای سخت روزی تمام می‌شوند. همان‌طور که سعدی می‌گوید «خوش است درد که باشد امید درمانش/ دراز نیست بیابان که هست پایانش» می‌توان به پایان این روزها هم امید داشت.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
پس از انتشار تصاویر ماهواره ای از میزان خسارت ها به پایگاه نواتیم، دیروز نیز تصاویر ماهواره‌ای پایگاه رامون ارتش صهیونیستی منتشر شد که نشان می دهد علاوه بر آشیانه ها، مراکز تجهیزات نظامی نیز توسط موشک های بالستیک ایران هدف قرار گرفته است (خراسان) امیر واحدی: این‌بار با بمب‌افکن su ۲۴ پاسخ ویرانگر می‌دهیم / سردار حاجی‌زاده: صد در صد می‌زنیم (جوان) اخبار ویژه (کيهان) پیام صریح ایران به جنگ‌طلبان صهیونیست (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
با سعدی به استقبال اردیبهشت می‌رویم خوش است درد که باشد امید درمانش محمدعلی وکیلی آیا کرونا روحانی را تغییر داده؟ کارکرد حزب در فاصله میان دو انتخابات و شرایط بحران بررسی شد احزاب در چرخه انفعال چرا با وجود توافق صلح و مبادله زندانیان، خشونت‌ها همچنان ادامه دارد؟ بازگشت هراس از طالبان به افغانستان «ابتکار» حواشی بر سر حبابی بودن شاخص بازار سرمایه را بررسی کرد بورس زیر سایه ارزندگی حاشیه‌های ایجادشده درباره آمار و ارقام مبتلایان و قربانیان کرونا در ایران چه تبعاتی برای جامعه دارد؟ از سوی رئیس دفتر فرماندهی معظم کل قوا انجام شد ابلاغ سلام و محبت مقام معظم رهبری به کارکنان ارتش دستور رئیس‌جمهوری به وزیر نفت به سیاست‌های افزایش تولید فرآورده‌های نفتی شتاب دهید بازی به بازی با نبرد سال شطرنج نابغه ایرانی چطور نفس کارلسن را گرفت یک حقوقدان: بعد از کرونا کشورها درون‌گراتر خواهند شد سردار باقری: اجازه هیچ خطایی را به ماجراجویان علیه ایران نمی‌دهیم لاریجانی: ارتش کارنامه‌ای ستودنی میان ملت ایران دارد