چالش‌های ایران در عراق

در شرايط کنوني ظاهرا آقاي برهم صالح، رئيس‌جمهور عراق بعد از استعفاي اجباري آقاي عبدالمهدي و طي يک دوره ناکامي‌هاي متعدد در گزينش نخست‌وزير و نيز قبول استعفاي آقاي «علاوي»، با اختيار ويژه خود آقاي «عدنان الزرفي» را به سمت نخست‌وزيري برگزيد. دادگاه عالي فدرال عراق نيز در مقابل اعتراضات وارده اقدام رئيس‌جمهور را تاييد کرد. انتصاب «الزرفي » که از مسيري غير از آنچه تاکنون انجام شده صورت گرفته مشکلات فراقانون اساسي براي عراق به وجود خواهد آورد و راه را براي تضعيف بيشتر قانون اساسي هموار خواهد کرد. ادامه اين مسير در عراق چيزي شبيه کودتاي سياسي است که باعث به حاشيه راندن نيروهاي رسمي سياسي در عراق خواهد شد. آنچه اين مسير را تقويت مي‌کند همانا اختلاف مواضع ائتلاف‌هاي شيعي و گروه‌هاي مربوطه در اين مورد است. اگرچه ممکن است بار ديگر از طريق روندهاي پارلماني مثل عدم‌قبول کابينه پيشنهادي آقاي «الزرفي» و قدري فشار بر رئيس‌جمهور بار ديگر بر اين «کودتا» فائق آمد و شخص ديگري غير از کانديداي فعلي بر مسند نخست‌وزيري قرار گيرد اما شکنندگي مناسبات فعلي قابل‌کتمان نيست. ايران به وضوح با چالش‌هاي زير در عراق روبه‌رو است که عدم توجه به هر کدام سياستگذاري را دچار اغتشاش خواهد کرد. 1- هويت ملي عراقي و رشد ملي‌گرايي افراطي. اين خصوصيت که از سال 1920 در عراق ريشه دارد در مقابله با تحقير‌هاي ناشي از اشغال و تکرار گزاره دخالت روزانه کشورهاي خارجي در امور داخلي عراق و تصميمات آن در کنار ناکارآمدي دولتمردان فعلي مي‌تواند بار ديگر به طور لجام‌گسيخته‌اي خودنمايي کند. اخبار منتشره از دخالت‌هاي مقامات بلندپايه ايران در انتخابات عراق به اين روند کمک شاياني مي‌کند. 2- ظهور رويه‌هاي سياسي نوين در بين احزاب سنتي شيعي. جريانات شيعي به شمول مرجعيت در طول سال‌هاي گذشته نشان دادند که از بنيان قابل‌قبولي براي همکاري و ائتلاف برخوردار نيستند و همواره عوامل بيروني آنها را در انسجام ياري داده است. نظرگاه‌هاي تجديدنظر‌طلبانه در گروه‌هاي شيعي نيز قبل از آنکه جنبه ايدوئولوژيک داشته باشد جنبه ملي‌گرايي دارد. 3- بازيگري تخريبي آمريکا و عربستان. در جايي که همه طرف‌ها به اين نکنه واقفند که بازي صفر و صد در کمتر امر سياسي امکان‌پذير است اما در عراق همه طرف‌ها به پيروزي نظامي و حذف يک ديگر چشم دوخته‌اند. مشکل از تماميت‌خواهي آمريکا سرچشمه مي‌گيرد که تلاش براي يک‌سره کردن «مشکل» ايران را دارد و تنها راه مقابله آن مقاومت است.