اینبار کاهش وزش باد!

یک کارشناس محیط زیست در گفت و گو با آفتاب یزد:اگر بار ترافیک کم نبود امروز با یک بحران رو به رو بودیم
آفتاب یزد- گروه اجتماعی: از سال‌ها پیش خودرو‌های شخصی به عنوان متهم ردیف اول آلودگی شهر‌ها معرفی می‌شدند؛ این در حالی است که موارد دیگری مثل کارخانه‌های صنعتی از جمله دیگر عوامل آلوده کننده هوا هستند که تاثیرشان بر آلودگی هوا بیشتر است اما هیچ وقت حرفی از آن‌ها به میان نمی‌آید. مدیران شهری همیشه در پی راهی برای کم کردن رفت و آمد‌ها به واسطه طرح‌های مختلف بودند و به همین دلیل هم طرح ترافیک و طرح زوج و فرد خودرو‌ها اجرایی شد اما هیچ یک از این موارد نتوانست از آلودگی هوای تهران بکاهد؛ در روز‌های اخیر شاهد بودیم که با وجود اینکه به دلیل شیوع ویروس کرونا در کشور رفت و آمد‌ها با کاهش چشم گیری رو به رو شده است و خیابان‌ها تقریبا خلوت هستند اما باز هم آلودگی هوا بسیار بیشتر از حد مجاز است و شهر تقریبا در مه دود فرو رفته است. سوال اینجاست که حالا مسئولان قرار است آلودگی هوا را به گردن چه کسی بیاندازند؟
>آدرس اشتباه
سنگینی مقررات مدیریت شهری برای کاهش آلودگی هوا همواره بر دوش خودرو‌های شخصی بوده است؛ اما طی روزهای اخیر در پی شیوع ویروس کرونا مدارس و دانشگاه‌های تهران تعطیل شدند و میزان تردد خودروها هم در سطح شهر کاهش یافته است، نقشه‌های ترافیکی نشان از کاهش تردد خودرو‌های سواری دارد و بیشتر معابر شهر به رنگ سبز است،با این حال اما شاخص آلودگی هوا به جای آن که روند نزولی داشته باشد، روند صعودی دارد و سامانه هواشناسی نیز شاخص آلودگی هوا را ۱۵۰ واحد نشان می‌دهد. این وضعیت می‌تواند حامل این پیام باشد که تاثیر آلایندگی خودرو‌های سواری بر آلودگی هوا نه تنها آدرس خیلی دقیقی نیست، بلکه متهم ردیف اول هم نیست.


>طرح ترافیک بی تاثیر
اجرای طرح ترافیک در شهر تهران طی سالیان دراز همواره برای خودرو‌های سواری بوده است و تنها آن‌ها بودند که برای ورود به محدوده‌های ترافیکی در سطح شهر باید پول یا به قول مدیران عوارض پرداخت می‌کردند، در حالی که موتورسیکلت‌ها، اتوبوس‌ها و کامیون‌ها از پرداخت این پول معاف بودند. تغییر در نحوه اجرای طرح ترافیک در دو سال اخیر انتقاداتی را در پی داشت که از آن جمله می‌توان به بی تاثیری آن بر کاهش آلودگی هوا و هدف گذاری آن برای کسب درآمد بیشتر اشاره کرد. با این حال با توجه به وضعیت ترافیکی تهران و شاخص آلودگی هوا طی روزهای جاری در می‌یابیم که ارتباط معناداری بین کاهش تردد خودرو‌های سواری و آلودگی هوای تهران وجود ندارد و این موضوع غیر قابل انکار است.
>علت آلودگی هوا از دید مسئولین
مدیرعامل کنترل کیفیت هوای شهر تهران علت آلودگی هوای چند روز اخیر شهر تهران را علی‌رغم کاهش تردد خودروها در سطح شهر این طور مطرح کرد:«طبق بررسی‌های انجام شده مشخص شد طی دو روز اخیر میزان وزش باد در شهر تهران به ویژه در برخی ساعات صفر بوده و بیشترین شدتی که داشته به سه متر بر ثانیه رسیده است که باد بسیار کمی برای تهویه هوا محسوب می‌‌شود.»
حسین شهید‌زاده افزود:«به همین دلیل هرچه آلودگی تولید شده، در شهر باقیمانده و خارج نشده است؛ با این حال فراموش نکنیم که 60.8درصد یعنی حدود 61 درصد آلودگی PM (ذرات کمتر از دو و نیم میکرون) منابع متحرک است و حدود 40 درصد مربوط به منابع خانگی، صنعت و... است. هرچند تا حدودی تردد خودروها کم شده بود اما معنی آن این نیست که باید با کاهش تردد آلودگی رفع شود چرا که ما نیازمند باد نیز هستیم که طی این دو روز آن را نداشته‌ایم البته در برخی معابر شهر تهران نیز ترافیک کم نبود به عنوان مثال در مسیر بهشت زهرا(س) یا در محدوده خیابان سهروردی ترافیک سنگینی را شاهد بودیم.»
شهیدزاده در پاسخ به پرسشی درباره تاثیر استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها بر آلودگی هوای تهران اظهار کرد: «حدود یک ماه گذشته استفاده از سوخت مازوت وجود داشت اما سازمان محیط زیست به موضوع ورود کرد و جلوی آن گرفته شد اما از اینکه باز هم چنین امری صورت گرفته است یا خیر، خبر ندارم! زیرا شرکت کنترل کیفیت بر عوامل خارج از شهر تهران نظارتی ندارد البته دفعات قبل یعنی زمانی که گازوئیل و مازوت به عنوان سوخت استفاده می‌شد شاخص SO2 بالا می‌رفت اما در این مقطع آلاینده مذکور افزایش چندانی نداشته است. SO2 یکی از آلایندگی‌هایی است که از گوگرد موجود در سوخت ایجاد می‌شود؛ اگر گوگرد موجود در گازوئیل و مازوتی که استفاده می‌‌شود، زیاد باشد غلظت SO2 در هوا افزایش می‌یابد اما در چند روز اخیر این آلاینده افزایش زیادی نداشته است.»
>علت آلودگی هوا از دید کارشناسان
محمد درویش فعال محیط زیست در خصوص علت آلودگی هوا در روز‌های اخیر به آفتاب یزد گفت:«در روز‌های اخیر به این دلیل که با یک جریان هوای ساکن در تهران رو به رو هستیم و به شدت سرعت باد کاهش پیدا کرده است شاهدیم که آلودگی هوا افزایش یافته است؛ این روزها با اینکه شاهدیم مراکز آموزشی، سینما‌ها، مراکز فرهنگی و خیلی از دیگر مراکز تعطیل شده‌اند انتظار می‌رفت که میزان آلودگی هوا هم کاهش پیدا کند اما با سکون هوا و کاهش میزان باد هم مواجه بودیم و از طرف دیگر هم بسیاری از شهروندان ترجیح می‌دهند به دلیل رعایت مسائل بهداشتی از وسایل حمل و نقل عمومی کمتر استفاده کنند، به همین دلیل هم می‌بینیم این وسایل به شدت این روزها خلوت است و در عوض خودرو‌های تک‌سرنشین به شدت افزایش پیدا کرده‌اند، به نظر نمی‌رسد که تردد وسایل حمل‌ونقل موتوری کاهش پیدا کرده باشد اما نکته این است که چون باد کم است تجمع آلودگی‌ها ادامه دارد ضمن اینکه ما با برداشت شدید شن و ماسه در اطراف تهران مواجه هستیم که این موضوع هم به افزایش آلودگی هوا به خصوص در منطقه شهریار می‌افزاید. علاوه بر آن اغلب کارخانه‌ها و نیرو گاه‌ها در حال حاضر از سوخت مازوت استفاده می‌کنند که این موضوع هم به شدت بر میزان آلودگی گوگرد در هوای تهران اضافه می‌کند. همه این عوامل دست به دست هم داده‌اند تا آلودگی بیشتر از آن حدی باشد که باید وجود داشته باشد.»
او در رابطه با دلایل آلودگی هوای شهر تهران می‌گوید:«طی مطالعه جامعی که معاونت حمل و نقل استراتژیک شهرداری تهران انجام داد اعلام کرد که 82 درصد آلودگی هوای تهران ناشی از وسایل متحرک است که عبارت است از کامیون‌ها، موتور‌سیکلت‌ها و اتوبوس‌ها و سواری‌ها؛ این پژوهشی است که صورت گرفته و نمی‌توان آن را تکذیب کرد مگر اینکه دوباره پژوهشی صورت بگیرد که این معادله را تغییر دهد. الان اگر ترافیک مثل قبل بود وضعیت شهر تهران به شدت بحرانی می‌شد. الان که آلودگی در خیلی از مناطق زیر 160 است به این دلیل است که میزان بار ترافیک کم است وگر نه به دلیل نبود باد امروز با معضل به شدت جدی رو به رو می‌شدیم.»
به نظر می‌رسد این بار هم تقصیر آلودگی هوای شهر تهران بر گردن کاهش میزان باد در پایتخت است و مسئولین در این خصوص باز هم بی تقصیر هستند، این در حالی است که اگر در شرایط عادی به سر می‌بردیم امروز با یک فاجعه در پایتخت رو به رو بودیم و باز هم باید دعا می‌کردیم که بادی بوزد و یا باران ببارد تا از شر آلودگی هوا در امان باشیم. این طور که مشخص است اگر ویروس کرونا کسی را نکشد آلودگی هوا حتما خواهد کشت چرا که به گفته مسئولین شهری روزانه ۱۵نفر در پایتخت به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند و این ویروسی است که سالهاست در کشور ما جان انسان‌ها را می‌گیرد اما هیچ کس در پی رفع آن نیست.