درباره لوایح FATF نسبت به ایران با نرمش برخورد شد

آرمان ملي- رضا پورحسين : پس از مدت‌ها انتظار بالاخره جلسه مشترک برجام که از حساسيت قابل توجهي برخوردار بود برگزار شد و طرفين عنوان کردند که تمام تلاش خود را براي حفظ برجام به کار خواهند گرفت اما در اين ميان موضع‌گيري‌هاي کلي سوالات فراواني را در ذهن ايجاد کرده است و حتي در کليت مفيد بودن جلسه نيز شک و شبهاتي ايجاد کرده است . جلسه‌اي که حتي برخي عنوان مي‌کردند پس از آن احتمال فعال شدن مکانيزم ماشه در عمل وجود دارد. پس از عدم اقدام جدي اروپا بود که ايران در پنج مرحله تعهدات هسته‌اي خود را کاهش داد و صرفا اجازه نظارت به آژانس را حفظ کرد. به موجب بند 36 برجام نيز اين تعهدات کاهش يافت و مقوله‌اي خارج از تفاهم برجام نبود. اين کاهش تعهدات ايران با وجود اينکه در چارچوب برجام بود اما شرايط را تا حدودي بحراني کرد و تهديدهاي اروپا را نسبت به ايران جدي تر کرد اما هيچ‌کدام نتوانست ايران را از تصميم خود منصرف کند. همزمان اتفاقات ديگري نيز رقم خورد که از جمله آن‌ها توقيف نفتکش در جبل‌الطارق و حمله به تاسيسات آرامکو که طبق ادعايي به ايران منتسب شد و ساير تنش‌هاي خليج فارس سبب شد تا اروپايي‌ها جديت ايران را مشاهده کنند و به سمت تعامل با ايران گام بردارند . تعاملي که چارچوب‌هاي آن به نظر مي‌رسد در جلسات مشترک برجام شکل خواهد گرفت. در اين راستا «آرمان ملي» گفت‌وگويي با سيد جلال ساداتيان، سفير سابق ايران در بريتانيا داشته است که در ادامه مي‌خوانيد:
ارزيابي شما از موضع‌گيري‌هاي مقامات طرفين برجام پس از جلسه روز چهارشنبه چيست ؟
برجام در اين مدت زماني دچار نوسان‌هاي زيادي شده است و روزهاي پر فراز و نشيبي را سپري کرده است. ايران بارها خطاب به طرف‌هاي اروپايي در اين رابطه گفته است که به ترامپ اميدي ندارد و بعيد به نظر مي‌رسد به برجام بازگردد اما از طرف‌هاي اروپايي انتظار مي‌رود تا در راستاي تعهداتي که داده‌اند گام بردارند. اين مقوله که اروپا از آمريکا ترس دارد و يا در قبال عمل به تعهدات ممکن است با تحريم‌هايي روبه‌رو شود به ايران مربوط نيست زيرا در اين رابطه ايران تعهدي نداده و يا شرطي قبول نکرده است. اروپا با علم تمامي فراز و نشيب‌هاي ممکن و با علم به اينکه نمي‌توان به آمريکا اعتماد کرد پاي ميز مذاکره نشست و تفاهم نامه امضا کرد. قطعنامه 2231 نيز در همين رابطه نوشته شد و به تاييد همگان رسيد. اروپا تعهد داد که به خريد نفت ايران دهد و مطالبات را پرداخت کند و درادامه حوزه تجارت با ايران را گسترش دهد. اروپا متعهد شده بود که علاوه بر پول و دارو و غذا ساير نيازمندي‌هاي ايران را نيز تامين کند و تمام تحريم‌هاي وضع شده عليه ايران لغو شود. در همان ابتدا پارلمان اروپا بسياري از تحريم‌ها را لغو کرد و به خوبي در راستاي تعهداتش گام برداشت اما اين روند به سمت و سوي خوبي پيش نرفت و هر روز اثرات مثبت از سوي اتحاديه اروپا کاهش يافت و سبب شد تا ايران نسبت به تمام موارد فوق معترض شود که چرا هيچ‌کدام در عمل اجرايي نشد و يا متوقف شد و در قبال اين اعتراض جمهوري اسلامي ايران تنها توانستند اينستکس را راه‌اندازي کنند که در مرحله اجرا بسيار ضعيف عمل کرد. اينستکسي که در بهترين حالت مي‌توانست در قبال پول نفت به کشور ما غذا و دارو دهد و به‌واسطه تحريم‌ها و تهديدهاي آمريکا اين مکانيزم نيز در عمل به جايي نرسيد .
گام‌هاي ايران در کاهش تعهدات هسته اي در جلسات مشترک برجام چه نقشي داشت ؟


پس از طي اين مراحل بود که ايران در پنج مرحله تعهدات هسته‌اي خود را کاهش داد و صرفا اجازه نظارت به آژانس را حفظ کرد. به موجب بند 36 برجام نيز اين تعهدات کاهش يافت و مقوله اي خارج از تفاهم برجام نبود. اين کاهش تعهدات ايران با وجود اينکه در چارچوب برجام بود اما شرايط را تا حدودي بحراني کرد و تهديدهاي اروپا را نسبت به ايران جدي تر کرد اما هيچ‌کدام نتوانست ايران را از تصميم خود منصرف کند. همزمان اتفاقات ديگري نيز رقم خورد که از جمله آن‌ها توقيف نفتکش در جبل الطارق و حمله به تاسيسات آرامکو که طبق ادعايي به ايران منتسب شد و ساير تنش‌هاي خليج فارس سبب شد تا اروپايي‌ها جديت ايران را مشاهده کنند و به سمت تعامل با ايران گام بردارند و عملا ادبيات تهديد اروپا تغيير کرد و ميز مذاکره به مهم‌ترين هدف آن‌ها تبديل شد. حتي شاهد بوديم در مساله fatf نيز با نرمشي بزرگ اذعان کردند هرگاه ايران لوايح را تصويب کند نام ايران را از ليست سياه خارج خواهند کرد. بنابراين مي‌توان گفت گام‌هاي جدي ايران از جمله کاهش تعهدات هسته‌اي مفيد واقع شده است و جديت ايران را به طرف مقابل سرانجام توانست ثابت کند.
طرف اروپايي پس از جلسه اخير اذعان کرد براي حفظ برجام تلاش مي‌کند ، حد و مرز اين تلاش‌ها تا کجا خواهد بود و چه اقداماتي از طرف‌هاي ديگر براي حفظ برجام ممکن است رقم بخورد؟
اتحاديه اروپا در کلام همسو با جمهوري اسلامي ايران بوده است و نگاهي اميدوارکننده القا مي‌کند اما در عمل تلاش‌هاي کمي داشته‌اند. در کلام واقعا طرف‌هاي اروپايي جدي بودند و حتي شاهد بوديم سران اروپايي براي منصرف کردن ترامپ براي خروج از برجام مذاکرات جدي در دستور کار قرار دادند اما در مقام عمل جدي نبودند. ايران نيز بارها اعلام کرده است که حرف به تنهايي فايده ندارد و بايد اروپا به دنبال راهکاري باشد زيرا ما 15 مرتبه توسط آژانس راستي آزمايي شديم و در تمامي دفعات مشخص شده است به تعهدات خود پايبند بوده‌ايم. با توجه به صحبت‌هاي طرف روسي احتمال دارد با گسترش فعاليت اينستکس يک گام مثبت از خود نشان داده باشند تا تهديدات از حول محور برجام برداشته شود و به هدف خود که حفظ برجام و مذاکره است نزديک‌تر شوند.