«ابتکار» آخرین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین را بررسی می‌کند سینگنال‌های جدید برای حفظ توافق هسته‌ای

گروه‌ ایران و جهان - روز گذشته پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان به ریاست سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران و هلگا اشمیت معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در وین برگزار شد.
در این نشست که نمایندگان آلمان، انگلیس، فرانسه، روسیه و چین نیز حضور داشتند، مهم‏ترین موضوع یافتن راهکارهایی برای حفظ و تداوم توافق هسته‌ای بود، امری که طی چند هفته با سفر مقامات اروپایی نظیر جوزب بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نیز وزیران خارجه هلند و آلمان، نشانه‌هایی از اقدامات جدید برای نجات برجام از سوی کشورهای اروپایی ظاهر شده است.
این نشست در حالی دیروز به کار خود پایان داد که بنا بر روایت خبرنگار وال استریت ژورنال، کوتاه‏ترین نشست از نوع خود در وین بود. در این میان در حالی که هلگا اشمیت پیش از آغاز این نشست در پیامی تصریح کرده بود که با اعضای شرکت‌کننده درباره راهکارهای حفظ توافق هسته‌ای ایران، بحث‌های حیاتی خواهیم داشت؛ نماینده چین از تلاش‌ها برای حفظ برجام سخن گفته و نسبت به بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران هشدار داد. از سوی دیگر میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی نیز روز گذشته در توئیتی فضای پانزدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام را اداری توصیف کرد و گفت که قرار شد کارشناسان درباره اجرای تعهدات برجام و مسائل اقتصادی رایزنی کنند.   
این در حالی است که به گفته ناظران مهم‏ترین مسئله درخصوص تداوم توافق هسته‌ای موضوع مکانیسم ماشه است. سه کشور اروپایی چندی قبل با فعال کردن این مکانیسم که از آن به عنوان مکانیسم حل و فصل اختلافات یاد می‌شوند از ایران خواسته‌اند تا به تعهدات کامل خود در برجام بازگردد. این مکانیسم از آنجا حائز اهمیت است که درصورت عدم توافق طرفین در کمیسیون مشترک برجام، ممکن است با ارجاع پرونده به شورای امنیت سازمان ملل، مقدمات بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران فراهم شود.


گفتنی است، اعلام فعال شدن مکانیسم حل و فصل اختلافات در واکنش به گام پنجم و نهایی ایران بود که تهران بر اساس آن اعلام کرد، دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی شامل ظرفیت غنی‏سازی، درصد غنی‏سازی، میزان مواد غنی‏شده و تحقیق و توسعه مواجه نیست. در این راستا در حالی که جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سفر خود به تهران اعلام کرد که این اتحادیه به طور نامحدود مهلت حل و فصل اختلافات را تمدید خواهد کرد، محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان تصریح کرده که اگر پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع شده و تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران بازگردد، خروج از NPT جزئی از گزینه‌های ایران خواهد بود.
برجام الان از تعادل برخوردار شده است
در این راستا دیروز سید عباس عراقچی معاون وزارت خارجه کشورمان پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام در جمع خبرنگاران گفت که در این نشست درباره اینکه چطور می‌توان منافع ایران را از باقی مانده برجام تامین کرد صحبت شد. همگان در این جلسه تاکید کردند که جنبه‌های مختلف اقتصادی ایران باید حفظ شود. همه اعضا در این جلسه بر اهمیت برجام تاکید کردند و اینکه توافق مهم بین‏المللی است و باید حفظ شود.
وی همچنین تصریح کرد: در این جلسه ایده‌های جدی‌تر و متمرکزتری به ویژه از سوی کشورهای اروپایی برای تقویت ساز و کار اینستکس مطرح شد. این ساز و کار تقریبا به مرحله عملیاتی رسیده است و درباره اینکه چطور می‏شود آن را تقویت کرد بحث شد. انتظارات ما از برجام محدود به این موارد نیست بلکه انتظارات گسترده‏ای است. به خاطر این که تعهدات متقابل برآورده نشد ایران تعهدات خود را به طور جدی در حوزه هسته‌ای و غنی‌سازی کاهش داد در عین حال اعلام کردیم که حاضریم به تعهدات مان بازگردیم به شرط اینکه انتظارات‌مان برآورده شود. برجام الان از تعادل برخوردار شده البته متاسفانه این تعادل در سطح پایین است.
تلاش کشورهای باقی مانده در برجام برای حفظ این توافق ادامه دارد و ما هم در هر جلسه تاکید می‌کنیم که بدون تامین منافع‌مان در حوزه اقتصادی بازگشت کامل ایران به برجام امکان‌پذیر نیست.
بیانیه اروپا
از سوی دیگر پس از پایان نشست دیروز در وین، هماهنگ کننده کمیسیون مشترک برجام در بیانیه‌ای اعلام کرد: در این نشست، گام‌های ایران در کاهش تعهدهات هسته‌ای ذیل برجام از جلمه اعلان مورخ 15 دی‌ماه 1398 و نگرانی‌های دیرپای کلیه اعضاء درخصوص آثار خروج آمریکا از برجام در سال 1397 و اعمال مجدد تحریم‌ها، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در همین راستا، نگرانی جدی پیرامون گام‌های ایران درخصوص تعهدات هسته‌ای ذیل برجام ابراز شد. اعضاء همچنین تصدیق کردند که وضع مجدد تحریم‌های آمریکا، مانع بهره‌مندی کامل ایران از منافع ناشی از رفع تحریم‌ها شده است.
تمامی اعضاء با یادآوری اینکه این توافق، عنصر کلیدی ساختار عدم اشاعه جهانی محسوب می‌شود، بر اهمیت صیانت از آن تاکید کردند.
متعاقب بیانیه نماینده عالی اتحادیه اروپایی مورخ 4 بهمن‌ماه 1398، اعضاء، مباحث مطروحه در سطوح کارشناسی که در هفته‌های گذشته در قالب‌های مختلف، هم درخصوص مباحث مرتبط هسته‌ای و هم درخصوص پیامدهای گسترده‌تر خروج آمریکا از برجام، وضع مجدد تحریم‌های آمریکا و منافع حاصل از رفع تحریم‌ها در جریان بوده است را مرور کردند. کارشناسان موظف شدند که این مباحث را پیش برند.
همچنین اعضاء از تحولات مثبت اخیر درخصوص پردازش اولین تراکنش از طریق اینستکس، اضافه شدن چهار دولت اروپایی به عنوان سهامداران جدید و افق افزایش بیشتر سهامداران استقبال کردند. آن‌ها همچنین به اهمیت تقویت این ابزار اذعان داشتند.
از سوی دیگر، اعضاء بر مسئولیت جمعی خود جهت تداوم پروژه‌های کلیدی عدم اشاعه‌ که بخشی اساسی از برجام محسوب می‌شود تاکید کردند. آن‌ها از تلاش‌های مستمر کارگروه اراک و روسای مشترک آن، انگلستان و چین جهت پیشبرد مدرن‌سازی تاسیسات اراک استقبال کردند. آن‌ها همچنین تحولات اخیر در خصوص تاسیسات فردو را مد نظر قرار داده و حمایت قاطع خود را از روسیه برای تداوم اجرای پروژه ایروتوپ‌های پایدار ابراز داشتند.