روزنامه ابتکار
1398/12/08
چالش‌ها، مزایا و راهکارهای کار کردن از خانه برای کارکنان و کارفرماها چیست؟ نیک و بد دورکاری
گروه جامعه: با صدای زنگ ساعت، یک ساعتی دیرتر از همیشه که از زمان رفتن تا محل کار ذخیره کرده، از رختخواب بلند میشود و لخ لخ دمپایی روفرشی را به دنبال خود می‌کشد تا دست و رویش را بشوید. با یک لیوان چای و یک لقمه نان و پنیر پشت میز ناهارخوری می‌نشیند، در حالی که پاهایش را در شلوارکش زیرش روی صندلی جمع کرده، لپ‌تاپش را باز می‌کند و وقتی سیستم بالا می‌آید، گروه شرکت را باز می‌کند و می‌نویسد: «سلام، من اومدم». او یک دورکار است!شاید برای کسانی که به عنوان فریلنسر مشغول به کار هستند، کار غیرمتمرکز، دورکاری و ارتباطات کاری از راه دور چندان غریب نباشد. آن‌ها اغلب به این شیوه عادت و حتی علاقه دارند و شرایط کار و زندگی خود را نیز بر این اساس متمرکز کرده‌اند. مثلا «هوم آفیس» یا دفتر کار خانگی ساخته‌اند یا جایی مثل کافه‌های کاری و فضاهای کار اشتراکی را برای خود در نظر گرفته‌اند، ابزار مورد نیازشان را تهیه کرده‌اند و از نظر روانی هم آماده آن هستند. اما برای کسانی که کار کردن را به صورت رفت و آمد به یک مکان مشخص و تجمیع امکانات و ارتباطات مورد نیازشان در محل کار می‌بینند، دورکاری به همین راحتی نیست.
این روزها که شیوع کرونا در ایران باعث شده بسیاری ترجیح دهند از رفت و آمدهای خود در محیط‌های عمومی کم کنند و برخی کسب و کارها هم ترجیح داده‌اند برای حفظ سلامت کارکنانشان، امکان فعالیت «ریموت» یا از راه دور را برای آن‌ها فراهم کنند، موضوع دورکاری مورد توجه قرار گرفته است. با اینکه در شرایط اضطراری چنین موضوعی نه تنها مفید که حتی لازم محسوب میشود، اما به طور کلی دورکاری با مزایا، معایب و چالش‌هایی مواجه است.
شاید اولین مسئله در بحث دورکاری این است که آیا یک شغل و وظایف کاری مربوط به آن اصلا قابلیت دورکاری دارد؟ مثلا برای کارگر یک کارخانه تولیدی، یک پزشک یا یک پلیس، دورکاری بیمعنی است. بسیاری مشاغل وابسته به مکان کارشان هستند و به عنوان مثال نمی‌توان یک کارخانه را به خانه کارگران برد یا بیماران را در اتاق پذیرایی خانه ویزیت یا عمل کرد! درمورد برخی کارها هم برخی مسئولیت‌ها امکان دورکاری دارند و برخی نه. مثلا در یک فروشگاه اینترنتی، برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار امکان دورکاری دارند، اما کسانی که در بخش انبار و ارسال کالا فعالیت می‌کنند، نمی‌توانند دورکار باشند. این تفاوت‌ها خود یک چالش است.
حسین که برنامه‌نویس است دراینباره می‌گوید: «یک تیم برنامه‌نویسی و توسعه نرم‌افزار از افرادی با مهارت‌های گوناگون تشکیل شده است. شاید کسانی که در بخش طراحی هستند بتوانند دورکاری کنند، اما کسی مسئولیت اجرا و تست نرم‌افزار است، به سیستم‌های خاصی نیاز داشته باشد که نتوان آن را به خانه برد. برای همین ممکن است امکان دورکاری برخی و عدم امکان دورکاری دیگری برای افراد چالش برانگیز باشد. در این شرایط برخی احساس می‌کنند که حقشان خورده شده و مجبورند بیش از دیگران کار کنند یا در معرض خطر باشند. این مسئله می‌تواند باعث نارضایتی شود».
مسئله اما فقط امکان ذاتی یک شغل برای دورکاری نیست. گاهی این ابزار است که دورکاری را ممکن می‌سازد؛ ابزارهایی که ممکن است یک سازمان به آن مجهز نباشد یا تجهیز شدن به آن‌ها برایش هزینه‌های توجیه‌پذیری نداشته باشد.
لیلا که در امور مشتریان یک شرکت کار می‌کند درباره تجربه دورکاری در روزهای اخیر می‌گوید: «کار ما بیشتر با تلفن و سیستم سی‌آرام است که اولی را با انتقال تماس روی گوشی و دومی را با استفاده از نرم‌افزار با قابلیت دسترسی از طریق اینترنت حل کرده‌ایم. ارتباط‌های کاری درون شرکت را هم از طریق یک نرم‌افزار پیام‌رسان انجام می‌دهیم. شرکت همچنین تقبل کرده است که بابت مدت دورکاری مبلغی را هم به عنوان هزینه اینترنت و تلفن به حقوق ما اضافه کند. در مجموع شرایط مناسب است، فقط عادت به محیط خانه برای کار کردن نیاز به کمی زمان دارد و نگرانم شاید بعدا برگشتن به محل کار هم همین چالش را داشته باشد». علیرضا اما این امکانات را هم با توجه به زیرساخت‌های موجود کافی نمی‌داند. او که مدیریت روابط عمومی یک مجموعه را بر عهده دارد، تصریح می‌کند: «هرچند سامانه‌های اداری ما تحت وب هستند، اما اغلب ضعف‌هایی هم دارند و به ویژه در زمان افزایش بار استفاده از آن‌ها سرور دچار مشکل میشود. این سیستم‌ها درواقع برای شبکه داخلی سازمان طراحی شده‌اند و استفاده تحت وب آن‌ها برای شرایط اضطراری ممکن است و به کار استفاده روتین نمی‌آید. اعتمادی هم به اتصال دائمی و با سرعت و کیفیت کافی اینترنت نیست و در مجموع کار همیشه با استرس عدم دسترسی به فایل‌ها و ارتباط‌های مورد نیاز همراه است». بهزاد هم که در یک شرکت استارتاپی در حوزه فروش مشغول کار است، تاکید می‌کند: «هرچند بخشی از کارهای ما قابل دورکاری است، اما بخش مهمی از فعالیت ما نیازمند جلسات رودررو است و ارتباط مجازی آنچنان که باید موثر نیست. هرچند شرکت پذیرفته که موقتا انتظار آمارهای فروش در شرایط عادی را نداشته باشد و البته ما هم تمهیداتی برای شرایط خاص اندیشیده‌ایم، اما اگر این شرایط طولانی‌مدت شود، علاوه بر عقب ماندن از اهداف، با ایجاد فاصله میان فرآیندهای فروش در جریان و ارتباطاتمان می‌تواند مشکلات بیشتری را هم ایجاد کند».
دورکاری چالش‌ها و البته مزایای دیگری هم دارد که مستقیما به این شیوه کار کردن مربوط میشود. سمانه ابراهیمی، کارشناس مدیریت سرمایه انسانی می‌گوید: «درباره کارهایی که امکان دورکاری دارند، باید برخی چالش‌ها را در نظر گرفت و برای آن‌ها راه‌حل اندیشید. از اصلی‌ترین چالش‌های مدیران شرکت‌ها در زمان دورکاری، سنجش وقت مفید کار کردن کارکنانشان است. در محل کار، افراد به گونه‌ای همواره احساس تحت نظارت بودن را دارند، اما در خانه به قولی راه دررو زیاد است. در عین حال این تحت نظارت نبودن ممکن است باعث شود احتمال حواس‌پرتی کارکنان هم بالا برود. این حواس‌پرتی هم از تغییر محیط و عادات محیط کار ناشی میشود و هم مسائلی که در محیط کار مثل تلویزیون یا برخی امور خانه که در محیط کار توجه شما را به خود جلب نمی‌کند. برخی کارها هم هست که نیاز دارند مرتبا آن‌ها را با مدیران و همکاران به اشتراک گذاشت و نظر گرفت و انجام این فرآیند به صورت آنلاین و غیر چهره به چهره ممکن است سخت و یا حتی ناممکن باشد». وی می‌افزاید: «برای سازوکارهای آنلاین، امنیت اطلاعات و نرم‌افزار هم مسئله مهمی است که باعث نگرانی مدیران میشود و باید تمهیداتی برای آن به کار برد. مثلا رمز ورود استفاده از راه دور یک نرم‌افزار در صورت عدم رعایت نکات امنیتی از سوی کارکنان ممکن است به دست کسانی خارج از شرکت هم بیفتد و همین موضوع چالش‌آفرین شود». این کارشناس سرمایه انسانی یادآور میشود: «موضوع فقط مسائل کاری هم نیست. دورکاری باعث میشود ارتباطات اجتماعی کارکنان که می‌تواند شرایط کاری را برای آن‌ها مطبوع کند کمتر شود و موجبات بیحوصلگی آن‌ها را فراهم بیاورد. برخی کارها و برخی افراد در فضای جمعی ایجاد انگیزه بهتری می‌کنند و بیانگیزی در دورکاری به صورت تنهایی شاید بر انگیزه کارکنان اثرگذار باشد». ابراهیمی تاکید می‌کند: «هرچند دورکاری ممکن است با کاهش هزینه‌های رفت و آمد و زمان به نفع کارکنان باشد، اما مدیران نباید فکر کنند با این شرایط به آن‌ها لطف کرده‌اند و هزینه‌های جانبی دورکاری مثل اینترنت، تلفن یا ابزار مورد نیاز کار سهم کارکنان است. مدیران باید به فکر هزینه‌های اضافی که ممکن است دورکاری برای کارکنان به همراه داشته باشد باشند تا انگیزه آن‌ها تحت‌الشعاع قرار نگیرد. اگر بخواهیم نسبت نفع کارمند و کارفرما را بسنجیم، باید یادآور شویم که کارفرما نیز در دورکاری کارکنانش در هزینه‌های زیرساختی مثل آب و برق و اینترنت و تلفن با کاهش روبهرو شده و البته نباید فراموش کرد که ممکن است برخی کارکنان اگر مخیر به انتخاب بین دو شرایط کاری باشند، ترجیحشان حضور در محل کار باشد، پس نباید دورکاری را لطف در نظر بگیرند». وی یادآور میشود: «دورکاری مزایای فراوانی هم دارد. علاوه بر کاهش هزینه‌ها و مسائلی مثل کمک به محیط زیست یا کمک به شرایط اضطراری مثل شیوع یک بیماری، حضور در محیط آشنای خانه و در کنار خانواده می‌تواند به بهبود ارتباطات کارکنان با خانواده‌هایشان کمک کند، از استرس ناشی از محیط کاری در محیطی آرامتر بکاهد و طبق برخی پژوهش‌ها در بهبود عملکرد و راندمان کارکنان موثر باشد». ابراهیمی اضافه کرد: «تامین شرایط دورکاری حتی در شرایط غیرضروری می‌تواند امکان استفاده از توان کارکنان دارای معلولیت یا کسانی که دچار شرایط خاصی می‌شوند را هم فراهم بیاورد، ساعت کاری را انعطاف‌پذیر کند، شانس اشتغال را افزایش دهد و فرصت مشارکت‌های اجتماعی کارکنان را هم بیشتر کند». این کارشناس سرمایه انسانی توصیه‌هایی را هم برای کارکنانی که به دورکاری می‌روند دارد: «سعی کنید در خانه برای خودتان شرایطی را فراهم کنید که احساس کنید با نشستن عادی در خانه فرق دارد. محل نشستن مشخص دارای شرایط ارگونومیک و با کمترین عناصر حواس‌پرتی می‌تواند به شما کمک کند. اگر برای استراحت بین کار به چیزی نیاز دارید، مثلا چای می‌خورید، آن را به همان کیفیت محل کار برای خود آماده کنید. زمان ناهار و استراحت را هم در همان زمانی که در محل کار به آن عادت دارید در نظر بگیرید. اگر فکر می‌کنید لباس راحت ممکن است شما را در حین کار در خانه شل و وارفته کند، پوشش جدی‌تری را انتخاب کنید. ظاهر و نوع نشستن شما می‌توان روی ذهن شما درباره اینکه مشغول کاری جدی هستید تاثیر بگذارد». وی می‌افزاید: «اگر دوران دورکاری شما طولانی شد، درصورتی که مثل شرایط حاضر درمورد شیوع بیماری خطری نبود، ارتباطات اجتماعی خود را قطع نکنید. بسیاری ارتباطات اجتماعیشان تا حد زیادی محدود به محیط کار است و طولانی شدن دور بودن از این شرایط می‌تواند روی روحیه و روان شما اثر منفی بگذارد. با این حال حواستان باشد که زمان استفاده‌تان از شبکه‌های اجتماعی هم که در حالت عادی در محل کار کمتر استفاده می‌کنید، از دستتان در نرود. با همکارانتان درباره شرایط دورکاری در ارتباط باشید و از تجربه‌های آن‌ها هم کمک بگیرید. ضمنا تحرک را هم فراموش نکنید. در خانه هم هر از چندگاهی نیاز به بلند شدن از پشت میز و قدم زدن دارید».
به هر ترتیب با توجه به همه جوانب، دورکاری یک امکان مطلوب به شرکت‌ها و سازمان‌ها اضافه می‌کند که هم در شرایط ویژه به کار می‌آید و هم به طور کلی امتیاز محسوب میشود؛ با این حال اصلی‌ترین مسئله آن این است که هرکس – اعم از کارمند، کارفرما و البته دولت به عنوان تامین کننده زیرساخت – کار خود را به درستی انجام دهد.
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
رئیس‌جمهور در جلسه هیئت دولت:
عده‌ای با سرماخوردگی فوت می‌شوند!
محمدرضا ستاری
کمیسیون مشترک برجام و چند ابهام مهم
کرونا به بازار میوه راه یافت
نبض بازار در دست دلالان
چالش‌ها، مزایا و راهکارهای کار کردن از خانه برای کارکنان و کارفرماها چیست؟
نیک و بد دورکاری
هنرمندان از روزهای «کرونایی» گفتند
همدلی به روایت اینستاگرام
بیانیه دولت درباره تصمیم FATF
تلاش برای خروج از لیست سیاه
«ابتکار» آخرین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین را بررسی می‌کند
سینگنال‌های جدید برای حفظ توافق هسته‌ای
رئیس کل بانک مرکزی:
تورم زیر ۲۰ درصد در سال ۹۹ قابل دسترس است
واکنش قاطع فرمانده هوافضای سپاه به جدیدترین تحریم‌های آمریکا
آمریکا از بیرون هیچ غلطی نمی‌تواند بکند
خروج ۵ هزار میلیارد تومان از منابع صندوق مسکن یکم
یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس:
از فضای مجازی دوری کنید
پایان نامبارک مبارک
