روزنامه ابتکار
1398/12/07
«ابتکار» از وضعیت زاگرس‌نشینان در محاصره آب گزارش می‌دهند خواب مسئولان به وقت سیل
زهرا داستانیاز فروردین ماه سال جاری تا کنون که آخرین روزهای سال 98 را پشت سر می‌گذاریم کمتر از یک سال زمان برای ترمیم و بازسازی پل‌ها، آب‌بندها و سدها، لایروبی و پاکسازی رودخانه‌ها و تالاب‌ها و باز کردن دوباره مسیل‌ها برای آبگیری مجدد در زمان سیل وجود داشته است. با این حال اما مسئولان علیرغم آگاهی از تغییرات اقلیمی در ایران، هشدارهای هواشناسی درباره وقوع مجدد سیل در مناطق غربی و جنوبی کشور و تجربه سیل فروردین ماه در 8 استان ایران باز هم کنش انفعالی را در برابر سیل انتخاب کرده و به تخلیه منازلی که در معرض خطر سیل قرار داشته‌اند اکتفا کرده‌اند. با این حال، باران‌های سیل‌آسایی که از حدود دو روز پیش و به خصوص از عصر روز گذشته در برخی از مناطق غربی و جنوب غربی کشور آغاز شده، خطر وقوع سیل را در لرستان بالا برده است. اتفاقی که بسیاری پیشبینی می‌کنند در ماه‌های آینده و منتهی به بهار 99 دوباره تکرار شود. اما سوال اصلی اینجا است که آیا کشور برای وقوع دوباره سیل آمادگی دارد؟
در طول یک سال اخیر ایران محل وقوع اتفاقات و حوادث طبیعی و غیرمترقبه بسیاری بوده است. حوادثی که اگرچه طبیعت بخشی از آن را رقم زده اما فعالیت‌ها و خطاهای انسانی عامل اصلی آن بوده است. وقوع مکرر این حوادث طبیعی و غیر طبیعی اما ایران را به قدری بی‌تاب کرده که دیگر توانی برای ترمیم روان بیمار آن باقی نگذاشته است. در این میان اما سیل و زلزله ما را تنها نگذاشته و در طول یک سال اخیر بارها تن ایران خسته را لرزانده است. آخرینش زلزله قطور آذربایجان غربی بوده که بیش از 43 روستای منطقه از جمله گوگرد، حبش، هندوان و حصار خسارت بین 10 تا 100 درصدی وارد کرده و بسیاری از اهالی این روستا‌ها را در زیر بارش برف بی‌خانمان کرده است. سیل اما در شرایط شیوع ویروس کرونا بلای دیگری است که همه را نگران کرده است. حادثه‌ای که به نظر می‌رسد وقوعش در برخی از استان‌های غرب و جنوب غربی کشور بعید نباشد.
لرستان یکی از استان‌های در معرض این خطر است. خطری که پیش از این نیز آن را از سر گذرانده است. با این حال اما هر خطری که متوجه لرستان باشد، خطرات بزرگ‌تری در انتظار استان‌های پایین دست آن مثل خوزستان خواهد بود. سیل در لرستان، طغیان رودخانه‌هایی مانند کرخه و دز که سرشاخه‌هایی از رودخانههای لرستان دارند، را به همراه خواهد داشت و این یعنی تکرار فجایعی که ابتدای سال 98 شاهد آن بوده‌ایم؛ مرگ انسان‌ها، آوارگی و بی‌خانمانی، نابودی طبیعت و حیات وحش، از دست رفتن خاک حاصلخیر و کشاورزی و .... . خساراتی که حتی پس از گذشت کمتر از یک سال کسی نتوانسته آن را جبران کند.
سیل فروردین چه بر سر لرستان آورد؟
آغازین روزهای سال ۹۸ بود که وقوع سیل در برخی شهرستان‌های لرستان نوروز و روزهای تعطیلی را تحت الشعاع خود قرار داد و این استان به ویژه شهرستان پلدختر به تیتر اول رسانه‌‌های جهان تبدیل شد. تداوم بارش‌های بی‌سابقه در لرستان موجب بروز سیل در پنجم و ۱۲ فروردین ۹۸ شد که موج سیل دوم خسارات بسیاری در حوزه‌های مختلف زیرساختی، صنعتی، کشاورزی، ساختمان، میراث فرهنگی، ارتباط و مخابرات، راه و تاسیسات جاده‌ای، بناهای مذهبی و بقاع متبرکه، فضاهای آموزشی، محیط ها و منازل مسکونی شهری و روستایی بر جای گذاشت. با نگاهی به آخرین آماری که از سیلاب پنجم و ششم فروردین در لرستان و سیلاب دوم دوازدهم فروردین منتشر شده، خواهیم دید که سیلاب اول با دبی 3 هزار و ۳۵۰ مترمکعب در ثانیه به وقوع پیوسته و سیلاب دوم که در هزار سال اخیر بی‌سابقه بود با دبی بیش از پنج هزار مترمکعب در ثانیه لرستان را درنوردیده است. سیلاب‌هایی که یک بار خساراتی را به زیرساخت‌های لرستان و به ویژه شهرستان‌های خرم‌آباد و پلدختر وارد کرده و بار دیگر خسارت بالایی را به شهرستان‌های پلدختر، معمولان، خرم‌آباد و روستاهای مسیر وارد کرده است.
در سیل ۹۸ لرستان آب آشامیدنی ۶۷۹ روستا و ۱۵ شهر، سامانه مخابراتی ۹ شهر، شبکه دیتای ۳۶۰ روستا، گاز ۱۷۳ روستا و سه شهر و راه ۸۷۰ روستای استان قطع شد که طی یک هفته بخش بسیاری از این خدمات برقرار شد و همزمان در این روز به دلیل قطع لوله پلی اتیلن غرب کشور در لرستان به همراه انفجار و آتش‌سوزی، خطوط تغذیه ۷ استان نیز دچار مشکل شد و در مجموع ۱۸هزار فرصت شغلی بر اثر این سیل از دست رفت. برآورد این خسارت‌ها حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان و خسارت ۳۵ هزار واحد مسکونی از عمده‌ترین تبعات این حادثه است. شدت حادثه چنان بالا بود که پس از جاری شدن سیل حسن روحانی رئیس جمهوری، معاون اول رئیس جمهوری، وزرای مختلف، معاونین وزرا، مدیران و روسای سازمان‌ها، فرماندهان ارشد نظامی و انتظامی، روحانیون، تولیت استان رضوی و سازمان‌های مردم نهاد به مناطق سیل‌زده رفتند تا در جریان امور و مشکلات قرارگیرند. برآورد سیل به زیرساخت‌های لرستان ۱۰ هزار میلیارد تومان عنوان شد، رقمی که به گفته مسئولان با روال‌های عادی تخصیص اعتبارات برای استان محرومی چون لرستان ده‌ها سال طول می‌کشد تا این استان به روزهای قبل از فاجعه بازگردد.
وضعیت لرستان درپی بارش‌های چند روز گذشته
حالا اما در آخرین روزهای سال 98، باز هم به نظر می‌رسد در حالی که برخی زیرساخت‌های سیل‌زده لرستان همچنان به طور کامل ترمیم یا بازسازی نشده سیلاب مشابهی در راه است که بدون شک خساراتی به بار خواهد آورد. از صبح روز دوشنبه که باران‌های پیاپی در لرستان آغاز شده تا لحظه تنظیم این گزارش خبرهای رسیده از لرستان حکایت از طغیان رودخانههای لرستان چون گلال و کشکان دارد. منابع محلی گزارش کرده‌اند که هر لحظه به ارتفاع آب رودخانههای لرستان افزوده میشود، هرچند که شاهد آب گرفتی محدودی در شهر خرم‌آباد بوده‌ایم. با این حال براساس گزارش منابع محلی در لرستان، آب از سر پل موقت جهادگران رودخانه گلال گذشته و به صورت طغیانی به سمت داخل شهر خرم‌آباد در حرکت است. حالا اهالی پلدختر چشمشان به شهرهای بالا دست است و از بارندگی در نورآباد و الشتر و خرم‌آباد می‌پرسند و نگران طغیان رودخانه‌ها هستند. چراکه پلدختر فاقد دیوار ساحلی است و اگر آب بالا بیاید وارد خانه‌ها و مناطق مسکونی میشود.
تمهیدات حداقلی مسئولان برای مقابله با سیل در لرستان
گرچه با وقوع سیل فروردین ماه سال 98، ۴۳۶ نقطه سیل خیز در لرستان شناسایی شده و این نقطه سیل خیز در این استان در کنار 130 رودخانه دائمی و فصلی که طول آنها در مجموع به ۹ هزار کیلومتر می‌رسد، نشان می‌دهد که لرستان یکی از پنج استان سیل خیز کشور است، اما همچنان این استان یکی از محروم‌ترین استان‌های کشور به شمار می‌آید و تمهیدات مسئولان برای مقابله با سیل در این استان تاثیرگذار چندان چنگی به دل نمی‌زند. در برابر خطری که از دو روز گذشته این استان را تهدید می‌کند مسئولان تنها به تخلیه خانه‌هایی که در حریم رودخانه‌ها ساخته شده بسنده کرده‌اند. مرتضی کائیدی فرد، بخشدار مرکزی پلدختر روز گذشته در جمع خبرنگاران گفته است: براساس پیشبینی هواشناسی بین ۱۰۰ تا ۱۴۰ میلی‌متر بارش باران روز سه‌شنبه و چهارشنبه رخ می‌دهد. بر این اساس روستاهای حاشیه رودخانه کشکان تخلیه شدند. او همچنین از کشاورزان خواسته که موتورآلات حاشیه رودخانه کشکان را جابهجا کرده و دامداران نیز از تردد در حاشیه رودخانه‌ها خودداری کنند. به گفته او، دستورات لازم به دهیاران روستاهای بخش مرکزی داده شده تا اطلاع‌رسانی لازم را به مردم انجام دهند.
این تمهدیات حداقلی که البته با آماده‌باش تیم هلال احمر و استقرار پنج بالگرد در خرم‌آباد و بیمه بقاع متبرکه و مساجد لرستان همراه بوده در حالی است که شهرستان‌ها و بیشتر روستاهای پرجمعیت لرستان یا در کنار رودخانههای پرآب قرار دارند یا رودخانه‌ها از وسط شهرها عبور می‌کند که به گفته مسئولان آب منطقه‌ای لرستان، ساخت و سازهای ادوار گذشته در حاشیه رودخانه‌ها بیشتر در حریم و بستر سیلابی رودخانه‌ها بوده که این موضوع سبب‌شده ظرفیت آبگذری رودخانه‌ها در داخل شهرها به شدت کاهش یابد و در مواقع بروز سیلاب حتی با دوره‌های بازگشت کوتاه‌مدت پنج و ۱۰ ساله متحمل خسارت شوند. این ساخت و سازها اما بدون مجوز رخ نداده است و حریم رودخانه‌ها نیز در این استان همیشه مشخص بوده‌اند. اما معلوم نیست که چه اتفاقی در این سال‌ها در پس پرده رخ داده که فروش حریم رودخانه‌ها نیز در این استان امکان پذیر شده است.
با این حال اما گرچه هنوز وضعیت استان لرستان در پی بارندگی‌های یک شبه اخیر مشخص نیست و براساس پیش‌بینی‌های هواشناسی بارندگی در این منطقه ادامه خواهد داشت، اما بیم این می‌رود که دوباره سیل در بسیاری از مناطق زاگرس‌نشین پدید آید و خساراتی را به انسان‌ها به خصوص روستاییانی که تنها دارای آنها دام‌هایشان است، به طبیعت و حیات وحش وارد آورد. خاک حاصلخیر را بشوید و با خود به پایین دست ببرد. محصولات کشاورزی و زمین‌های کشاورزی روستاییان به زیر آب رود و صنعت کشاورزی و دامپروری این مناطق را با چالش روبه‌رو کند. به هر حال مشخص است که وقوع سیل در لرستان، سیل در خوزستان و سایر استان‌های پایین دست را به همراه دارد و تبعات این بی‌توجهی مسئولان که تنها با لایروبی رودخانه‌ها و مسیل‌ها و احیای دوباره تالاب‌ها قابل حل بوده، به چشم مردم و طبیعت خواهد رفت.
سایر اخبار این روزنامه
حسنی مبارک رئیس جمهوری مخلوع مصر در سن 91 سالگی درگذشت
پایان مبارک 9 سال پس از انقلاب
ژوبین صفاری
امید از پشت ماسکها
پرونده دوازدهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر همچنان باز خواهد ماند
افت و خیزهای یک جشنواره ناتمام
«ابتکار» از وضعیت زاگرس‌نشینان در محاصره آب گزارش می‌دهند
خواب مسئولان به وقت سیل
آمارهای رسمی از 95 تشخیص قطعی و 15 فوتی در بازه یک هفته از اعلام ورود رسمی کرونا به ایران خبر می‌دهند
«ابتکار» از چالش‌های احتمالی مجلس آینده با حسن روحانی گزارش می‌دهد
بهارستان علیه پاستور!
رقم سبد معیشت کارگران ۴ میلیون و ۹۴۰ هزار تومان تعیین شد
دست کارگران زیر سنگ گرانی
رئیس‌جمهوری:
بزرگراه تهران-شمال را در دوران تحریم ساختیم
سخنگوی وزارت خارجه:
جلسه کمیسیون مشترک برجام ارتباطی به مکانیسم ماشه ندارد
حق، نهادها و قوانین
امید به کشف واکسن تازه برای کرونا
