پرونده دوازدهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر همچنان باز خواهد ماند افت و خیزهای یک جشنواره ناتمام

گروه فرهنگ و هنر - دوازدهمین جشنواره تجسمی فجر در حالی به اتمام رسید که همچنان پرونده‌اش تا اطلاع ثانوی باز خواهد ماند. به طور کلی به نظر می‌رسد این دوره از جشنواره تجسمی از فجر، پرفراز و نشیب‌ترین در بین دوازده سال برگزاری بود و اتفاقات بسیاری، برای اسن جشنواره حاشیه‌ساز شدند، از حادثه هواپیمای ایران اوکراین گرفته تا همین ویروس کرونا.
حتی پیش از آغاز، دوازدهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر گرفتار حاشیه شد. شاید مهم‌ترین رویدادی که این جشنواره را به شدت تحت تاثیر خودش قرار داد، سقوط هواپیمای ایران-اوکراین باشد. پس از خطای انسانی این اتفاق، جامعه در بحت و غمی فراگیر فرو رفت. از آنجا که این حادثه تا برگزاری جشنواره‌های گوناگون فجر فاصله چندانی نداشت، بسیاری از داوران جشنواره تجسمی فجر برای همدردی با بازماندگان این حادثه، از شرکت در «جشنواره» انصراف دادند. کیانوش غریب‏پور، مدیر هنری وقت جشنواره هنرهای تجسمی فجر، با انتشار عکسی که در آن روی سمت مدیر هنری جشنواره هنرهای تجسمی فجر خط قرمز کشیده است نوشت: «به طاقتی که ندارم، کدام بار کشم؟»
علی هاشمی‏شهرکی، از داوران این جشنواره نیز در اینستاگرام خود نوشت: «با عرض تسلیت حضور هم‌میهنان گرامی و به رسم همدردی با بازماندگان حوادث اخیر، بدین وسیله اعلام می‌داریم که به دلیل تالمات روحی قادر به ادامه همکاری با جشنواره نیستیم». مهنوش مشیری دبیر رشته تصویرسازی و علی هاشمی‏شهرکی، علی خدایی و پیمان رحیمی‏زاده داوران این رشته در دوازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر بودند.
سیف‌الله صمدیان نیز در گفت‌وگو با ایلنا، با اعلام انصراف داوران بخش عکس جشنواره تجسمی فجری گفت: در رشته عکاسی کیارنگ علائی، شهریار توکلی و من داور بودیم که همه ما از ادامه همکاری انصراف دادیم.


همچنین اونیش امین‌اللهی دبیر بخش گرافیک این رویداد و علی باقری، مهدی مهدیان و مهدز فاتحی داوران این بخش در صفحه‌های شخصی خود متنی را مبنی بر انصراف از حضور در جشنواره تجسمی فجر منتشر کردند.
ابراهیم حقیقی، دبیر دوازدهمین جشنواره هنر‌های تجسمی فجر نیز در اینستاگرام خود با نوشتن متنی،‌ انصراف خود از این جشنواره را اعلام کرد. او در متن خود نوشت: «یاران ناشناخته‌ام، چون اختران سوخته چندان به خاک تیره فرو ریختند سرد که گفتی دیگر، زمین، برای همیشه، شبی بی‌ستاره ماند.
با پوزش و احترام به هنرمندان، داوران، دبیران و همکاران مهربانی که در جشنواره تجسمی فجر در کنار هم بودیم و کار‌ها کردیم و دیگر نیستیم. با چشم اشکبار و رنج غمبار از دست رفتن هموطنان و فرزندان بلندقامت‌مان و با روحی آزرده، من هم بی‌یاری شما، در فضای تلخکامی و دروغ، ناتوانم از برگزاری جشنواره‌ای که قرار بود نشان شادمانی باشد و پیوند. چراکه شادمان نیستم و نیستیم».
پس از این اتفاقات بود که روابط عمومی این جشنواره خبر از به تعویق افتادن زمان برگزاری آن را داد. با تصویب شورای سیاستگذاری به عنوان بالاترین رکن جشنواره، قرار بر این شد که جشنواره هنرهای تجسمی فجر در تاریخ ۲۹ بهمن افتتاح شود.
در هر صورت نشست خبری دوازدهمین دوره جشنواره تجسمی فجر روز 26 بهمن ماه در تالار وحدت با حضور هادی مظفری، رئیس اداره‌کل هنرهای تجسمی و مهدی حقیقی، دبیر جشنواره برگزار شد. در این نشست پرحاشیه، هادی مظفری اعلام کرد که بسیاری از داوران پس از رایزنی‌ها و تغییر زمان جشنواره به بعد از چهلم حادثه هواپیما دوباره به جشنواره بازگشتند. او گفت: اتفاقات ناگواری رخ داد و برخی دوستان این تلقی را داشتند که جای رویدادی که عبارت جشن را یدک می‌کشد در این زمان، چندان مناسب نیست و نهایتاً برپایی جشنواره به بعد از سوگواری موکول شد، که درست هم بود. افرادی که استعفا دادند در آن دوره با هدف سوگواری چنین رویکردی را انتخاب کردند و سپس برای تقویت هنرهای تجسمی بازگشتند. برخی هنرمندان به سهم خود در آن دوره آثار ارزشمندی خلق کردند و نباید کنش سوگواری هنرمندان را یک کنش سیاسی بدانیم. بار سنگینی روی ستاد جشنواره بود چراکه بیش از ۶ هزار اثر به جشنواره ارسال شده بود و وظیفه ما را سنگین‌تر می‌کرد. از استاد حقیقی تشکر می‌کنم که مسئولانه کارشان را انجام دادند تا چراغ هنرهای تجسمی خاموش و حتی کم‌سو نشود.
مظفری همچنین گفت: اتفاقات تلخ دی‌ماه با شهادت سردار سلیمانی آغاز و با سانحه سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی به اوج خود رسید که منجر به ایجاد اتمسفری غمگین در کشور شد. این اتفاقات روزها و هفته‌های سخت و دردناکی را برای همه ما رقم زد. خبرهای ناگواری که از جان باختن هموطنان‌مان در سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی به گوش می‌رسید، منجر به این شد که برخی از دوستان به برگزار نشدن یا تعویق رویدادی که از آن با عنوان «جشنواره» یاد می‌شود، فکر کنند. با گذشت از روزهای سخت دی‌ماه، نشست‌هایی برگزار شد و به نتیجه رسیدیم که این جشنواره می‌تواند بعد از ایام سوگواری برگزار شود و همچنین می‌توان به جای برگزاری افتتاحیه به سیل‌زدگان استان سیستان و بلوچستان کمک کرد که روز گذشته این اتفاق افتاد. جالب است بدانید که در پشت این حرکت، بسیاری از داوران جشنواره حضور داشتند.
مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی همچنین درباره بازگشت داوران و دبیران به جشنواره تجسمی امسال اظهار کرد: همه دبیران و داوران که به جشنواره‌های فجر برگشتند، میان زمان‌ها، یعنی رفتار سوگوارانه در آن دوره و تاثیر رفتارشان بر هنر کشور تفاوت ایجاد کردند. درواقع آنجایی که قرار شد سوگواری فضای هنر را به حاشیه ببرند، در تصمیمی که گرفته بودند تفاوت قائل شدند.
مظفری در پاسخ به این پرسش که چه تعداد از داوران از انصراف خود پشیمان نشدند، گفت: به دلیل تغییر ساختار در جشنواره و تشکیل شورای هنری، آمار مشخصی از داورانی که به جشنواره بازنگشتند وجود ندارد؛ اما می‌توان گفت که دو سوم از داوران و دبیران به همکاری ادامه دادند.
البته با وجود چندین بار پرسش هیچ نامی از داورانی که پس از استعفا به این جشنواره بازگشتند، ارائه نشد.
در هر صورت دوازدهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی فجر از 29 اسفند کار خود را به صورت رسمی آغاز کرد تا به مدت یک هفته میزبان علاقه‌مندان باشد. اما گویا همه چیز دست به دست هم داده بود تا این دوره از جشنواره هر روز با یک مشکل دست‌و‏پنجه نرم کند. از عصر روز شنبه ابتلا به ویروس «کرونا» در کشور ما به صورت بحرانی درآمد. اعلام شد که در 10 استان، بسیاری از برنامه‌های فرهنگی و هنری تا پایان هفته برگزار نخواهند شد، مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل شدند تا مردم در خانه‌ها بمانند و احتمال انتقال این ویروس به شدت مسری کاهش پیدا کند. جشنواره هنرهای تجسمی فجر هم از گزند عواقب این ویروس در امان نماند. هادی مظفری در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد که نمایشگاه این جشنواره طبق آنچه از پیش اعلام شده بود، به دلیل اینکه محل تجمع نیست تا روز دوشنبه (پنجم اسفند ماه) ادامه خواهد داشت. اما مراسم اختتامیه دوازدهمین جشنواره تجسمی فجر که قرار بود در تاریخ نهم اسفند ماه برگزار شود، به دنبال اطلاعیه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر تعطیلی برنامه‌های هنری و سینمایی در سراسر کشور، به زمان دیگری موکول می‌شود.
این مقام مسئول تاکید کرد که مراسم اختتامیه جشنواره تجسمی فجر حتما برگزار خواهد شد، اما زمان قطعی آن هنوز مشخص نیست.
شاید دوازدهمین دوره جشنواره هنرهای تجسمی را بتوان پرحاشیه‌ترین آنها نامید. باید صبر کنیم و ببینیم آیا همچنان حاشیه دیگری در انتظار این جشنواره خواهد بود یا سرانجام این دوره به خط پایان خواهد رسید.