روزنامه آفتاب یزد
1398/12/05
گزارش آفتاب یزد از «در اقلیت» بودن زنان در پارلمان
آفتاب یزد- گروه گزارش: مجلس یازدهم نیز مانند مجلس دهم فضای مردانه خود را حفظ کرد و زن‌ها باز هم با تعداد بسیار اندک مجلس یازدهم را پشت سر گذاشتند.براساس آمار اعلامی‌از سوی وزارت کشور
١٧ منتخب زن به مجلس یازدهم راه یافتند و جالب آنکه این تعداد در مجلس دهم هم 17 نفر بود و به نظر می‌رسد معجزه عددی اتفاق افتاده که این رقم دست نخورده باقی ماند.
در همین راستا تاکنون ١٧ زن به مجلس یازدهم راه پیدا کرده‌اند و اتفاق جالب که ممکن است موازنه را بر هم بزند این است که یک زن نیز برای حضور در مجلس به مرحله دوم انتخابات مجلس یازدهم راه پیدا کرده که ممکن است وزنه را با شاخص 1+ نسبت به مجلس دهم متفاوت کند.
بر این اساس در مرحله اول انتخابات مجلس در سال 98 ، تا همین لحظه زنان رکورد ١٧ کرسی مجلس دهم را در مجلس یازدهم نیز حفظ کرده‌اند و در صورت پیروزی یک زن دیگر در مرحله دوم رکورد حضور زنان در مجلس شکسته میشود. البته در انتخابات مجلس دهم ۱۸ نماینده زن از سوی مردم انتخاب شده بودند که پس از آن با
رد صلاحیت یک زن پس از راهیابی به مجلس همان عدد 17 برای زنان حفظ شد.
> شانس 229 تایی
انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی‌در حالی جمعه گذشته برگزار شد که زنان ایرانی می‌توانستند در ۲۲۹ حوزه برای کسب کرسی بهارستان رقابت کنند و البته در ۶۱ حوزه انتخاباتی نیز زنان حضور نداشتند.
طی ادوار مختلف مجلس شورای اسلامی، مسئله تعداد حضور نمایندگان زن یکی از آمارهای حساسیت برانگیز خصوصا در ابتدای شروع به کار مجالس است. این شاخص همواره تاثیر عمیق و بسزایی در دیده شدن، نیازها، مشکلات و مطالبات نیمی‌از جامعه دارد و معمولا مردم به خصوص قشر زنان انتظارات زیادی در خصوص اصلاح قوانین مرتبط با زنان دارند.
در تمام ادوار مجالس شورای اسلامی‌بعد از پیروزی انقلاب ، همواره شاهد حضور زنان در میان نمایندگان منتخب مردم بوده ایم، اما کمیت حضور این زنان از حداقل ۴ نفر در سه دوره ابتدایی مجلس آغاز می‌شد و با رشدی قابل توجه در پنجمین دوره به ۱۴ نفر رسید. اما این روند رو به رشد در ادامه معکوس شد تا جایی که در هشتمین دوره مجلس تنها شاهد حضور ۸ نماینده زن بودیم.
افزایش چشمگیر سطح تحصیلات دانشگاهی بانوان طی چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی‌و همچنین رشد محسوس حضور موثر زنان در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی از مهمترین عواملی هستند که انتظار افزایش سهم زنان از کرسی‌های نمایندگی را افزایش می‌دهند.
> در روی همان پاشنه؟
مجلس شورای اسلامی‌را مبدل به امری بدیهی و منطقی می‌کند. انتظاری که به نظر می‌رسد از دوره پنجم مجلس به بعد، متناسب با وضعیت حضور زنان ایرانی در مناسبات مختلف رشد نداشته است.
حضور حداقلی زنان در مجلس رویدادی است که چندان خوشایند نیست با این حال به نظر می‌رسد این موضوع اتفاقی است که همچنان با عدد ثابت در حال رخ دادن است و تاثیری در افزایش میزان حضور آنان ندارد.
ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که حضور حداقلی زنان در این مجلس نیز، همچون مجلس‌های گذشته ادامه خواهد داشت و به احتمال زیاد از نظر میزان تاثیرگذاری آنها در روند قانونگذاری، نه تنها پیشرفتی حاصل نخواهد شد بلکه شاهد کاهش نیز خواهیم بود. این در حالی است که زنان به عنوان نیمی‌از جامعه باید جایگاهی بیش از این در خانه ملت داشته باشند.
در روزهای گذشته، سید اسماعیل موسوی، سخنگوی ستاد انتخابات کشور، در گفت وگو با ایرنا با بیان آنکه تعداد کل داوطلبان ثبت‌نام برای انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی
۱۶ هزار و ۳۳ نفر بوده است، گفته بود: «از این تعداد، ۷هزار و ۱۵۷ نفر تایید صلاحیت شدند
و از میان کل تعداد تایید صلاحیت‌شدگان،
۷۸۲ زن و ۶ هزار و ۳۷۵ نفر مرد هستند».
روشن است که میزان مشارکت زنان در این دوره از انتخابات مجلس افت کرده است، بطوری که شاهد کاهش چشمگیر داوطلبان و ثبت‌نام‌کنندگان زنان هم در مقایسه با زنانی که در دوره قبل ثبت‌نام کرده بودند و هم در مقایسه با مردان در این دوره هستیم. کاملا عیان و اشکار است که اولین پیامد این کاهش حضور زنان، کاهش اثرگذاریِ دیدگاه‌ها و پیگیری مطالبات آنها است.
اگرچه که سخت گیری‌های در خصوص احراز شرایط نامزدهای نمایندگی مجلس خود مزیدی بر علت شده و حضور زنانی که نماینده همه اقشار و طرز فکرهای جامعه باشند را غیرممکن ساخته است اما همین سهم حداقلی می‌تواند تاثیری هرچند اندک، بر مطرح شدن و پیگیری مطالبات زنان بگذارد.
> رکورد ناچیز!
دوره دهم مجلس شورای اسلامی‌از ۸ خرداد ۱۳۹۵ رسماً آغاز شد و نمایندگان این دوره از انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی‌که در ۷ اسفند ۱۳۹۴ و ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۵ برگزار شد، انتخاب شدند. از مجموع ۲۸۸ نفر منتخب دهمین دوره مجلس، ۲۷۱ نفر مرد و ۱۷ نفر زن وجود داشت؛ تعدادِ اندک زنان در این دوره از مجلس به رغم کمیت ناچیزشان، رکوردی از بیشترین تعداد زنان ورود یافته از بدو تاسیس مجلس شورای اسلامی‌در ایران بود.
حالا و در شرایطی که نتایج اولیه انتخابات مجلس یازدهم مشخص و به احتمال زیاد نتایج قطعی نیز عنقریب مشخص خواهد شد بعضی از صاحبنظران داخلی همصدا با برخی از رسانه‌های خارجی از بی‌اهمیت بودن نقش این زنان در این دوره مشخص (مجلس دهم) حرف می‌زنند. البته برخی از رسانه در تقابل با این نظرات کار و نقش این زنان را مثبت ارزیابی می‌کنند.
نکته مغفول در اینجا توجه به جایگاه اجتماعی این زنان به صورت کلی و ورای نقش شخصی ایشان است. این بدان معناست که نمی‌توان انتظاری فرا واقعی از این زنان داشت. برای مثال درحالی که زنان کمترین حضور را در مجلس شورای اسلامی‌به عنوان رئیس کمسیون‌های مختلف دارند بدون شک اثرگذاری آنها نیز پایین خواهد آمد.
> پست بی پست!
بعلاوه، نمایندگان زن همواره از حضور در جمع هیات رئیسه مجلس کنار گذاشته شده‌اند؛ موضوعی که البته منحصر به هیات رئیسه مجلس نبود و این حذف جنسیتی حتی در مورد فراکسیون‌های مختلف هم رخ داد. فاطمه سعیدی، پروانه مافی، معصومه آقاپور، پروانه سلحشوری و فریده اولادقبا ۵ نماینده زن نامزد هیئت‌رئیسه فراکسیون امید بودند که موفق به اخذ آرای لازم نشدند.
این که تاکنون هیچ‌یک از نمایندگان زن در دوره‌های مختلف مجلس داوطلب ریاست مجلس نشده است، حقیقت تلخی است که از یک واقعیت تلخ تر پرده بر می‌دارد و آن واقف بودن زنان به این مطلب است که هرگز مردان و شرایط موجود اجازه چنین موقعیت و ارتقا جایگاهی را به آنان نخواهد داد.
البته بانوان مجلس دهم توانستند تحولی در ساختار مجلس ایجاد کنند، بطوری که برای هیات رییسه مجلس نامزد شدند و برای اولین بار رییس
«آی پی یو» (اجلاس بین المجالس کشورها) یک خانم نماینده از ایران انتخاب شد.
در مجلس دهم بسیار تلاش شد تا ۳۰ درصد مدیران میانی وزارتخانه‌ها را زنان تشکیل دهند که به نظر می‌رسد در برخی وزارتخانه‌ها عملیاتی شد.
> طرح‌هایی برای همه زنان
نکته مهم در اینجا این است که لزوم پیگیری دغدغه‌ها (تدوین طرح‌ها) و به نتیجه رسیدن آنان (تصویب طرح‌ها) را می‌توان دو مقوله مجزا از هم در نظر گرفت که اگر بر اساس اولی (پیگیری دغدغه‌ها و تدوین طرح‌ها) نقش زنان مجلس دهم را بررسی کنیم، ارزیابی عملکرد آنان مثبت است؛ چرا که آنان در زمان تصدی نقش و سمت خود دغدغه‌های عمده‌ای را برجسته ساختند؛ منع خشونت خانگی، امنیت زنان و ممنوعیت کودک‌همسری یا افزایش سن ازدواج، موضوع بیمه زنان خانه دار و زنان سرپرست خانوار، تشدید مجازات اسیدپاشی، بحث گذرنامه و خروج زنان از کشور بدون اذن همسر، تلاش برای ورود زنان به استادیوم و .... از جمله موضوعاتی بودند که در این دوره مطرح شدند.
علاوه بر آن فراکسیون زنان مجلس در این دوره برای حضور بیشتر زنان در آن نهاد تلاش بسیاری کردند؛ از جمله تدوین طرحی برای اختصاص سهمیه ورود نمایندگان زن به مجلس که حضور آنها را در خانه ملت تضمین کند، ولی آن طرح فقط ۶۳ رای موافق داشت و به نتیجه نرسید. موضوعی که واکنش پروانه سلحشوری را برانگیخته و وی خواهان ایجاد سهمیه‌ای برای حضور زنان در مجلس همانند بسیاری از کشورهای همسایه شده بود.
اما اگر مورد دوم یعنی به نتیجه رسیدن این اهداف (تصویب طرح‌ها) را مدنظر قرار دهیم، قطعا عملکرد زنان مجلس دهم زیر سوال خواهد بود؛ از این منظر تنها طرحی که زنان مجلس دهم موفق به تصویب آن شدند «لایحه تابعیت فرزندان مادران ایرانی از پدرغیرایرانی» بود که این مصوبه هم با قید «نداشتن مشکل امنیتی» - که شورای نگهبان بر آن زد - قانونی دست و پا بسته می‌نمود که هنوز از سوی وزارت کشور اجرایی نشده است.
> از 4 تا 17 تا در طول تاریخ
بررسی‌ها نشان می‌دهد به لحاظ تاریخی زنان در مجلس در هر دوره نسبت به دوره قبل بهبود داشته است . قبل انقلاب زنان ایران در سال ۱۳۴۲ توانستند یک نماینده زن به مجلس بفرستند که همین یک نماینده زن توانست نایب رییس مجلس نیز شود.
در دوره اول تا سوم مجلس ۴ زن، در دوره چهارم ۹ زن، در دوره پنجم ۱۴ زن، در دوره ششم
۱۳ زن، در دوره هفتم ۱۳ زن، در دوره هشتم ۸ زن و در دوره نهم نیز ۹ زن به عنوان نمایندگان مردم در مجلس حضور داشتند.
به هر ترتیب در انتخابات یازدهم مجلس در اسفند 98 ، از میان حدود هفت هزار و ۱۰۰ نامزد نهایی معرفی شده، ۷۳۶ نفر زن بودند. به عبارت دیگر به نسبت حدود هر ۱۰ مرد، یک زن در این رقابت حضور داشت. همچنین به طور متوسط برای هر کدام از کرسی‌های ۲۹۰ گانه مجلس شورای اسلامی‌نیز حداقل ۲ خانم در رقابت‌ها حضور دارند.
> 61 کرسی فقط برای برای مردان
بسیاری از کارشناسان ایراد جالبی به تقسیم صندلی‌ها برای زنان به موازات پراکندگی‌های استانی می‌گیرند. اگر صحبت بر سر تناسب باشد باید گفت که تناسب قابل قبول، زمانی به هم می‌خورد که بدانیم، تقسیم جغرافیایی زنان نامزد در حوزه‌های انتخابیه سراسر کشور، توزیع یکسانی ندارد. به عنوان مثال در استان تهران به طور متوسط برای هر کرسی نمایندگی حدود ۷ زن کاندیدا حضور دارند یا در استان‌های قم، گلستان و مرکزی برای هر کرسی بیش از ۳ کاندیدای خانم در انتخابات حضور دارند. اما در استان‌های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد و مازندران حتی نسبت یک زن کاندیدا برای هر کرسی استان هم برقرار نیست و تعداد خانم‌های کاندیدای حضور در مجلس کمتر از تعداد کرسی‌های استان در مجلس شورای اسلامی‌است.
در نتیجه چنین توزیع نامتناسب جغرافیایی مهمترین عدد این بررسی خود را نشان می‌دهد. برای تصاحب ۶۱ کرسی مجلس شورای اسلامی، هیچ کاندیدای زن در رقابت انتخابات حضور ندارد. به بیانی دیگر اگر مردان ایرانی در جریان رقابت‌های یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی‌در صورت اقبال آرای مردمی، امکان و فرصت جلوس بر هر ۲۹۰ کرسی مجلس شورای اسلامی‌را دارند، اما این امکان و فرصت برای زنان ایرانی در ۲۲۹ کرسی وجود دارد. به عنوان مثال در استان تهران که گفته شد به طور متوسط برای هر کرسی نمایندگی
۷ کاندیدای زن در رقابت حضور دارند، اما در حوزه‌های انتخابیه پاکدشت، دماوند و هشتگرد، هیچ نامزد خانمی‌در رقابت انتخاباتی حضور ندارد. اما در حوزه انتخابیه تهران برای هر کرسی بیش از ۸ زن کاندیدا حضور دارند. بر اساس این بررسی مشخص میشود که در شهر تهران زنان بیشترین اقبال را برای قرار دادن خود در معرض رای مردمی‌داشته اند.
> مجمع کاملا زنانه محال است
بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها در ۱۰ استان چهارمحال و بختیاری، بوشهر، خراسان شمالی، سمنان، قزوین، قم، گلستان، مرکزی، هرمزگان و یزد است که برای تمام کرسی‌های نمایندگی، حداقل یک نامزد زن در رقابت انتخابات حضور دارند. یعنی در صورت اقبال گسترده مردمی‌تنها استان‌هایی که می‌توانند مجمع نمایندگان کاملا زنانه تشکیل دهند این
۱۰ استان خواهند بود.
البته نکته حائز اهمیت دیگری باعث میشود امید برای تشکیل مجمع نمایندگان کاملا زنانه، تقریبا غیرمحتمل به نظر برسد، این که حتی در میان ۲۲۹ کرسی که نامزدهای خانم امکان رقابت برای تصدی کرسی نمایندگی مجلس را دارند، تعداد زیادی از آن کرسی‌ها با تنها یک نامزد زن امکان رقابت برایشان فراهم شده است. به عنوان نمونه در استان یزد که چهار حوزه انتخابیه دارد و در هر حوزه یک کرسی نمایندگی در نظر گرفته شده و جزو لیست دهگانه استان‌هایی است که در تمام کرسی‌ها نامزد زن برای رقابت دارد، در هر حوزه تنها نام یک نماینده زن در لیست نهایی نامزدهای تایید صلاحیت شده بر روی وبسایت وزارت کشور دیده میشود.
> راه سخت زنان تا رسیدن به بهارستان
اگر کسی تصور کند که راه زنان برای حضور پراعداد در بهارستان راهی هموار بوده باید گفت که سخت در اشتباه بوده است. اگر آمارهای دوره‌های مختلف را در کنار نسبت ۱۰ به ۱ نامزدها مرد و زن در میان لیست نهایی نامزدها قرار بدهیم، آنگاه مشخص میشود راه زنان ایرانی برای کسب کرسی نمایندگی مردم در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی‌بسیار سخت تر از مردان است. تا قبل از دوم اسفند گذشته این امیدواری بود که در صورت اقبال و تایید مردم، بتوان در مجلس یازدهم رکورد حضور زنان در مجلس شورای اسلامی‌را تا حد معنا داری، نسبت به مجلس دهم افزایش داد اما اکنون با مشخص شدن نتایج واضح شده که این انتظار خیلی دور از انتظار بوده است.
> مقایسه زنان ایران و خاورمیانه
بررسی مقایسه ای حضور زنان خاورمیانه در مجلس نسبت به ایران آمار جالبتری را نشان می‌دهد. ۲۵ درصد
نمایندگان مجلس کشور عراق را زنان تشکیل
می‌دهند، در حالی که ما فقط ۱۷ نماینده زن در مجلس شورای اسلامی‌داریم، این در حالی است که ایران از نظر قدمت تاریخی و سیاسی و نقش زنان در عرصه‌های مختلف جلوتر از کشور عراق است تاریخچه حضور زنان در مدارج سیاسی کشورهای عربی به چندین قرن پیش بازمی‌گردد. شجرالدر در قرن سیزدهم میلادی در مصر، ملکه اورفا در قرن یازدهم در یمن و راضیه سلطان در قرن سیزدهم در دهلی، از جمله رهبران زنی بودند که نخستین حضور جدی را در صحنه‌های سیاسی کشورهای عربی برای زنان رقم زدند. در سال‌های اخیر نیز حضور برجسته زنان را در کشورهای منطقه نظیر بنگلادش، ترکیه و پاکستان شاهد هستیم.
در این میان افغانستان از 249 کرسی پارلمانی آن، 69 کرسی از آن زنان است. زنان عراق نیز با داشتن 87کرسی از 328 کرسی پارلمانی در مقام دوم قرار دارند. پاکستان رتبه سوم را دارد و از تعداد 340کرسی، 70 کرسی را زنان دارا هستند.
جالب است بدانید در کشور عربستان هم که تا چند سال اخیر زنان از بسیاری حقوق اجتماعی محروم بودند نیز به مجلس راه یافته و با داشتن 30 کرسی از 151 کرسی مجلس این کشور، رتبه چهارم را در خاورمیانه از آن خود کرده‌اند. ترکیه (98کرسی از 550)، آذربایجان (19کرسی از 122)، قبرس (7کرسی از 56)، سوریه (31کرسی از 250)، ارمنستان (14کرسی از 131)، بحرین (3کرسی از 40)، ایران (9کرسی از 290)، لبنان (4کرسی از 128)، کویت (1کرسی از 65)، عمان (1کرسی از 84) و قطر (0کرسی از 35) در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
مهرماه 98 معصومه آقاپور نماینده شبستر در مجلس گفت که باید تلاش کنیم در مجلس بعدی ( یازدهم) حداقل ۷۰ نماینده زن در مجلس حضور یابند. وی البته در ادامه جمله خود را اینگونه تکمیل کرد که اگر تعداد نمایندگان زن در مجلس افزایش یابد، خواهیم توانست تاثیرگذارتر باشیم و یک وزنه در مجلس خواهیم بود تا بتوانیم یک مصوبه را زیر و رو کنیم و فراکسیون قوی تشکیل دهیم.
> زنان مجلس؛ دغدغه‌مندتر از مردان؟
بر اساس آنچه گفته شد بررسی نقش و عملکرد زنان مجلس دهم با توجه به موقعیت آنان را شاید به نوعی بتوان مثبت ارزیابی کرد؛ چرا که دغدغه‌هایی که از سوی این زنان مطرح شد، شاید در هیچ دوره‌ای به این گستردگی مطرح نبود. زنان فراکسیون امید با تمام ضعف‌هایی که داشتند، افرادی دغدغه‌مند و طرفدار برآورده‌سازی حداقل‌هایی از برابری حقوق زن و مرد بودند (موضوعی که برای برخی دیگر از نمایندگان سابق و داوطلبان فعلی محلی از اعراب ندارد و می‌تواند مطالبات عمومی‌زنان را گامی‌دیگر به عقب براند) و این موضوع را در موضع‌گیری‌های عمومی‌خود اعلام می‌کردند.
در نهایت نتایج اولیه انتخابات مجلس یازدهم نشان می‌دهد که حضور حداقلی زنان در این مجلس نیز همچون مجلس‌های گذشته ادامه خواهد داشت و به احتمال زیاد از نظر میزان تاثیرگذاری آنها در روند قانونگذاری نه تنها پیشرفتی حاصل نخواهد شد بلکه شاهد کاهش نیز خواهیم بود. این در حالی است که زنان به عنوان نیمی‌از جامعه باید جایگاهی بیش از این در مجلس داشته باشند.
زنانی که مجلس یازدهمی‌شدند
طبق اطلاعیه ستاد انتخابات کشور این زنان منتخبان مجلس یازدهم هستند:
الهام آزاد از حوزه انتخابیه نایین، خور و بیابانک
عفت شریعتی کوهبنانی از حوزه انتخابیه زرند و کوهبنان
سمیه محمودی از حوزه انتخابیه شهرضا و دهاقان
پروین صالحی مبارکه ازحوزه انتخابیه مبارکه
سارا فلاحی از حوزه انتخابیه ایلام، ایوان و چرداول
معصومه پاشایی بهرام از حوزه انتخابیه مرند و جلفا
فاطمه محمد بیگی از حوزه انتخابیه قزوین
فاطمه مقصودی از حوزه انتخابیه بروجرد
شیوا قاسمی‌از حوزه انتخابیه مریوان و سروآباد
فاطمه رحمانی از حوزه انتخابیه مشهد و کلات
زهرا شیخی مبارکه از حوزه انتخابیه اصفهان
هاجر چنارانی از حوزه انتخابیه نیشابور و فیروزه
فاطمه رهبر از حوزه انتخابیه تهران
زهره الهیان از حوزه انتخابیه تهران
سمیه رفیعی از حوزه انتخابیه تهران
فاطمه قاسمپور از حوزه انتخابیه تهران
زهره سادات لاجوردی از حوزه انتخابیه تهران
همچنین فاطمه آجرلو نیز در حوزه انتخابیه کرج به مرحله دوم انتخابات راه پیدا کرده است.
سایر اخبار این روزنامه
کولاک در بازار خودرو؛ پراید ۷۰ میلیون تومان ناقابل!
رزمندگانی که ماسک تعارف می‌کردند دلالانی که بازار سیاه درست کردند
تشکر عمیق از ملت ایران در پی امتحان بزرگ و مطلوب انتخابات
گزارش آفتاب یزد از اقدامات وزارتخانه های بهداشت و رفاه و سازمان تامین اجتماعی در خصوص مقابله با کرونا
اعضای مجمع تشخیص به مردم بگویند چرا FATF تصویب نشد
صوفی: مجلس آتی با سیاست خارجی همراهی کند
گزارش آفتاب یزد از «در اقلیت» بودن زنان در پارلمان
وزیر کشور: مطلوب است
میزان آرای سرلیست‌های مجالس هفتم تا یازدهم حداد عادل، عارف و قالیباف
به جای آدرس غلط دادن بگویید راهکارتان چیست؟!
بلا شود سبب خیر اگر خدا خواهد
سقف پایگاه اصولگرایان در پایتخت
کرونا و سودجویان
گذار از سنت به مدرنیته
