روزنامه ابتکار
1398/12/04
بار دیگر شایعه‌ای درباره سلامت استاد شجریان مطرح شد خسرو آواز ایران و هجوم شایعات
گروه فرهنگ و هنر - جمعه شب خبری که پیش از این هم سابقه داشت، بار دیگر بخش زیادی از مردم را دچار نگرانی کرد. خبر این بود: «استاد محمدرضا شجریان درگذشت»؛ خبری که کمی بعد از انتشار تکذیب شد. اما این خبر این بار با دفعات گذشته تفاوت داشت، دو رسانه رسمی کشور این خبر را منتشر کرده بودند! اتفاقی که بار دیگر ضربه‌ای به اعتبار نصفه و نیمه رسانه‌های رسمی وارد کرد.محمدرضا شجریان، خواننده سرشناس موسیقی ایرانی، برای بیشتر ایرانی‌ها تنها یک خواننده نیست، او به بخشی جدانشدنی از فرهنگ و هنر مردم این سرزمین تبدیل شده است، صدایش همراه بسیاری از خاطره‌های تلخ و شیرین ایرانی‌ها است. شخصیت خاص این هنرمند در کنار تصنیف‌ها و آوازهایش او را به شخصیتی فراتر از یک هنرمند تبدیل کرده و بخش بزرگی از جامعه نسبت به او تعلق خاطر دارند.
سال 1395 که محمدرضا شجریان مقابل دوربین حاضر شد تا نوروز را به مردم تبریک بگوید، علاقه‌مندان به او دچار شوک بزرگی شدند. این بار او با چهره‌ای که حکایت از بیماری می‌داد، با موهای بسیار کوتاه مقابل دوربین حاضر شده بود. او در این پیام ویدئویی از بیماری‌اش خبر داد و گفت: «خود من هم با یک مهمان ۱۵ سالهای سال‌هاست که آشنا هستم و دوست شدیم با همدیگر و الان هم من به خاطر همان اینجا ایستاده‌ام و طبق دستور ایشان موهای سرم را هم کوتاه کردم و بچه حرف‌گوش‌کنی شدم و چند وقت دیگر هم در اینجا هستم، چون آرامش خوبی دارم و خیلی راحتم اینجا، برای اینکه با این مهمان بتوانیم به تفاهم برسیم ان‌شاءالله. به تفاهم که رسیدیم، راه می‌افتم می‌آیم به سراغ شما هم‌میهنان عزیزم و کارهای هنری‌ام را دنبال خواهم کرد».
اما متاسفانه حال این هنرمند در چند ماه اخیر رو به وخامت رفته و بارها در بیمارستان بستری شده است. در این مدت بارها شایعات متعددی درباره سلامت او منتشر شده است، شایعاتی که بیشتر در فضای شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شد و رسانه‌های رسمی با پیگیری‌های بعدی، میزان صحت یا عدم صحت این شایعات را برای مخاطبان روشن می‌کردند. اما جمعه شب که برای بار چندم خبری درباره درگذشت این هنرمند مردمی و سرشناس منتشر شد، ماجرا کمی با دفعات گذشته متفاوت بود. این بار دو رسانه رسمی کشور این خبر را بدون صحت‌سنجی منتشر کردند و صحت خبر را فدای عطش اولین نفر بودن کردند.
پس از انتشار خبر «درگذشت استاد شجریان» جمعی از مردم به بیمارستان جم رفتند تا خودشان از صحت خبر آگاه شوند که همایون شجریان، پسر محمدرضا شجریان، در جمع آن‌ها حاضر شد و ضمن رد شایعه توضیحاتی درباره وضعیت جشمانی پدرش داد. او در صفحه شخصی خود در اینستاگرام از مردم خواست تا به شایعات توجه نکنند و اخبار را تنها از همان صفحه پیگیری کنند.
پس از بحران‌های چندماه اخیر، اعتماد مردم به رسانه‌های رسمی خدشه‌دار شده و شاید سال‌ها گذر از این شرایط به طول بینجامد. حالا در این شرایط چند رسانه با انتشار شایعه‌ای دوباره ضربه دیگری به این اعتماد کم‌رمق وارد کردند. در همین رابطه، کامبیز نوروزی، حقوقدان و کارشناس رسانه، روز گذشته در کانال خود نوشت: از فروپاشی و بی‌اعتباری نظام رسانه‌ای کشور همین بس که در عرض چند دقیقه خبر درگذشت یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های فرهنگی– هنری ایران معاصر در خبرگزاری‌های رسمی و فضای مجازی منفجر میشود و بعد تکذیب. خبری راجع به بزرگمردی که اکثریتی بسیار بزرگ از مردمان ایران و حتی فارس‌زبانان دنیا با حساسیت و دلی مضطرب آن را دنبال می‌کنند و خود را با پرسشی بزرگ مواجه می‌بینند. خبر رنج‌بار و درناکی را که یک خبرگزاری رسمی منتشر کرد با تکذیب فرزند محترم شجریان، آقای همایون، تکذیب شد. درست است که این موقع شب روزنامه‌ای نیست، ولی مثلاً جایی مثل صدا و سیما وجود دارد که با انتشار یک خبر دقیق التهاب ده‌ها میلیون ایرانی را فرونشاند. اگرچه مدیران ارشد تلویزیون ایران سالهای بسیار گذشته همه تلاش خود را به کار بردند تا این بزرگمرد فرهنگ و هنر ایران معاصر را به فراموشی بسپارند. تلاشی که هیچگاه به نتیجه نرسید و تیرهاشان جملگی به سنگ خورد...
او در پایان افزود: دیروزها که در این مسابقه به او باختند. امروزها و فرداها هم بازنده‌اند چه آن جسم در میان ما باشد یا نه.
اما به واقع چرا برخی رسانه‌ها بدون اینکه دقیقا از صحت خبری اینچنین که با عواطف بخش بزرگی از جامعه سر و کار دارد آگاه شوند، اقدام به انتشار آن می‌کنند؟ محمد سلطانی‌فر، استاد دانشگاه و معاون سابق مطبوعاتی، در گفت‌وگو با ایسنا در این زمینه اظهار گفت: برای چندمین بار است که به شخصه خبر دروغ فوت آقای شجریان را در فضای مجازی رویت کرده‌ام! متاسفانه اخباری که برای مردم دارای اهمیت بالایی هستند، بدون هیچ‌گونه تحقیقی در فضای مجازی منتشر می‌شوند.
او با تاکید بر نقش دو عنصر «اهمیت» و «ابهام» در شایعه‌سازی، افزود: عنصر ابهام به دلیل اینکه مراجع رسمی یا نزد افکار عمومی بی‌اعتبار شده‌اند یا به این خاطر که با فاصله زمانی بسیار زیاد اطلاع‌رسانی می‌کنند، شکل می‌گیرد؛ به عنوان مثال به دلیل اتفاقاتی که بعد از سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی رخ داد، فضای بی‌اعتمادی به رسانه‌های رسمی بیشتر شده است. طبیعی است که در خلاء رسانه‌های رسمی متاسفانه فضای شایعه در رسانه‌های غیررسمی و شبکه‌های اجتماعی افزایش پیدا می‌کند و نتیجه هم این میشود که مردم خیلی سریع اخبار را بازنشر می‌دهند.
این استاد علوم ارتباطات ادامه داد: اگر رسانه‌های رسمی به سرعت و جدای از مسائلی همانند روزهای تعطیل، انتخابات و ... در این موارد ورود کنند، شاید در آینده کمتر شاهد این اخبار شایعه‌ای باشیم؛ اما متاسفانه خواب‌آلودگی، تاخیر و گاهی بی‌تفاوتی رسانه‌های رسمی باعث شده که اخبار مهم با شایعه‌های زیادی همراه شوند.
سلطانی‌فر با بیان اینکه «متاسفانه در بلندمدت شاهد کاسته شدن اعتبار رسانه‌های رسمی هستیم»، اظهار کرد: اگر این شرایط ادامه پیدا کند شاید در آینده به جایی برسیم که دیگر از اعتبار رسانه‌ها چیزی باقی نماند. شایعه در جایی شکل می‌گیرد که خبر نباشد و طبیعتا زمانی که اطلاع‌رسانی درست نباشد، از صندلی خالی شایعه برای اعلام اخبار مهم استفاده میشود به عنوان مثال در فضای انتخاباتی، رادیو و تلویزیون از پاسخگویی و تکذیب این خبر مغفول ماند.
بارها و بارها درباره اهمیت صحت اخبار نسبت به سرعت عمل انتشار آن صحبت شده اما اینکه چرا رسانه‌های رسمی همچنان به این مورد مهم بی‌توجه هستند و بدون داشتن حساسیت همچنان بر تن نحیف اعتماد مردم به رسانه می‌تازند، پرسشی است که اهالی این رسانه‌ها باید کمی بیشتر درباره پاسخ آن تامل کنند.
سایر اخبار این روزنامه
بار دیگر شایعه‌ای درباره سلامت استاد شجریان مطرح شد
خسرو آواز ایران و هجوم شایعات
کورش الماسی
تاریخگرایی و توسعهنیافتگی
در روزی که گذشت چه خبرهایی درباره بیماری کووید 19 در ایران منتشر شد؟
کرونا و معمای تعطیلی!
وزارت علوم ابلاغیه منع استفاده از حیوانات زنده در آموزش‌های دانشگاهی را ابلاغ کرد
«ابتکار» واکنش بازار بورس نسبت به اخبار منتشر شده را بررسی کرد
واکسینه شدن بازار بورس
دیدار روحانی و ظریف با وزیر خارجه هلند
همه تلاش کنیم تا برجام حفظ شود
مجلس یازدهم به تصرف اصولگرایان درآمد
پیروزی در زمین بی‌رقیب
معاون اول رئیس‌جمهوری:
اقتصاد کشور باید دانش‌بنیان شود
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور:
برای قرنطینه‌سازی جایی هنوز به نتیجه نرسیدیم
چالش‌های مجلس یازدهم از اقتصاد تا دیپلماسی
آنچه انتظار بهارستان یازدهم را می‌کشد
