سرانجام یک بی‌تصمیمی

آفتاب یزد- گروه سیاسی:‌ نزدیکی بیشتر اروپا به آمریکا، این اولین نتیجه‌گیری از تصمیم دیروز FATF می‌تواند باشد. کارگروه ویژه اقدام مالی دیروز در پایان یک هفته جلسه خود ایران را در لیست سیاه خود قرار داد. این نهاد پاییز گذشته برای آخرین بار از ایران خواست دو کنوانسیون مبارزه با پولشویی و کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان یافته بین‌المللی را به اجرا بگذارد. دولت روحانی چهار لایه را در راستای تصویب FATF به مجلس فرستاد اما سرانجام این لوایح مشخص نشد و به نوعی در خلا قرار گرفتند. رئیس‌دفتر ریاست‌جمهوری دیروز پیش از آنکه نظر نهایی این نهاد بین‌المللی رسما اعلام شود همزمان با حضور در یک حوزه رای‌گیری در جمع خبرنگاران گفت: «براساس آنچه که تا الان به من اعلام شده، عملا از تعلیقی که در آن قرار داشتیم خارج می‌شویم و به شرایطی که در گذشته بودیم بازمی‌گردیم و شرایط از آنچه امروز هست، بدتر می‌شود.» هفته پیش همزمان با اعلام نشست اف‌ای تی اف نیز لعیا جنیدی معاون حقوقی رئیس جمهور گفته بود:«نپذیرفتن پیشنهادهای اف‌ای تی اف اقتصاد ایران را در مقابل نظام مالی و پولی بین‌المللی قرار می‌دهد.» مهمترین موضوع درباره تاثیر اف‌ای تی اف را باید در رابطه با کشورهایی نظیر چین و روسیه دانست چرا که این کشورها کمتر تحت تحریم‌های یکجانبه آمریکا تن به اطاعت می‌دادند و تا حدودی برخی تراکنش‌های مالی با ایران را داشتند اما حالا تحت لیست سیاه اف‌ای تی اف این کشورها با یک فشار جهانی مواجه خواهند شد که تبادلات مالی با ایران را در دستور کار قرار ندهند! پیش از این حسن روحانی خطاب به منتقدان، افزوده شدن نام ایران به لیست سیاه را خواست دولت آمریکا خوانده و گفته بود که هدف کاخ سفید قطع رابطه ایران با بانک‌های جهان است.
> بازگشت به پیش از خرداد 95
نکته جالب این است که اف‌ای تی اف برای چهار دوره به ایران فرصت داده بود و تهران را از قرار گرفتن در لیست سیاه تعلیق کرده بود اما دیروز درحالی در لیست مذکور قرار گرفت که چین رئیس دوره‌ای اف‌ای تی اف بود و به نظر می‌رسد مسئولین روی کمک چین حساب کرده بودند اما به نظر می‌رسد یا پکن از کارت خود برای دفاع از ایران استفاده نکرده یا زورش به اروپا و آمریکا نرسیده است. در واقع تا پیش از این که اف‌ای تی اف چهار بار به ایران فرصت داد اروپایی‌ها در صف مقاومت مقابل آمریکا قرار گرفتند اما بعد از برداشته شدن گام‌های کاهش تعهدات ایران در برجام اروپایی‌ها نیز در هفته‌های اخیر سیگنال‌هایی فرستادند که حاکی از نزدیکی بیشتر بروکسل به واشنگتن بود. در همین رابطه آنها مکانیسم حل اختلاف در برجام را هم پیش از این فعال کردند که اگر روی آن اصرار کنند تحریم‌های سازمان ملل که ذیل قطعنامه 2231 در برجام لغو شده بود بار دیگر باز خواهد گشت. حالا دیروز اولین پیامد نزدیکی اروپا به آمریکا رخ نمایی کرد. گروه اقدام مالی پیش از این در جلسه مهرماه خود که در پاریس برگزار شد، ضمن بررسی آخرین وضعیت کشورمان، با توجه به عدم تصویب نهایی دو کنوانسیون پالرمو و تامین مالی تروریسم، دو دسته اقدام جدید مقابله‌ای علیه کشورمان وضع نمود که با توجه به تصویب یک اقدام مقابله‌ای دیگر در خرداد ماه گذشته، مجموعا سه اقدام علیه ایران وضع شده‌اند. این نهاد بین‌المللی در یک بند جداگانه هشدار داده بود که اگر تا قبل از بهمن ماه این دو کنوانسیون نهایی نشوند، کلیه اقدامات مقابله‌ای علیه ایران وضع خواهند شد و عملا وضعیت کشورمان به پیش از خرداد سال ۱۳۹۵ باز خواهد گشت. گروه ویژه اقدام مالی همچنین تایید کرد که در مردادماه و دی ماه سال گذشته دو اصلاحیه قانونی مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم به تصویب نهایی رسیدند و دو لایحه کنوانسیون‌های پالرمو و تامین مالی تروریسم (CFT) در مجلس ایران به تصویب رسیده، اما مراحل لازم الاجرا شدن نهایی را طی نکرده‌اند. مسیر تصویب لوایح FATF و CFT به دلیل قبول مرجعیت کمیسیون نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام برای شورای نگهبان به منظور نظارت بر حسن اجرای قانون اساسی و نامه این کمیسیون قبل از تصویب این لوایح در مجلس و ارسال آن به شورای نگهبان و استناد این شورا به نامه فوق برای عدم قبول لوایح، موجب پدید آمدن دور انسداد در پذیرش لوایح شد.
> واعظی مطلع، ظریف بی‌خبر!


دیروز صبح درحالی که گویی اخبار به واعظی رسیده بود او گفت اخبار خوبی نشنیده اما محمد جواد ظریف به عنوان وزیر خارجه انگار بی‌خبر بود! ظریف گفت که تنها آمریکا، اسرائیل و عربستان هستند که موافق حضور ایران در لیست سیاه هستند حال آنکه بدون تردید نظر دیروز اف‌ای تی اف را باید حاصل همراهی اروپا دانست. به نظر می‌رسد با توجه به آنکه برجام با خروج آمریکا با چالش مواجه شد و طریف مبنای دیپلماسی خود را بر روابط با اروپا متمرکز کرد او حالا مایل نیست همراهی اروپا با امریکا را در این زمینه تصدیق کند. عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی در واکنش به تصمیم اف‌ای تی اف
گفت: «بار دیگر، دشمنی آمریکا و رژیم اشغالگر قدس با مردم ایران، خود را در قالب مخالفت با توصیه کارشناسان مجموعهFATF در مورد گامهایی که ایران در زمینه عمل به تعهدات خود در مورد مبارزه با تامین مالی تروریسم و پولشویی انجام داده است نشان داد.» رئیس کل بانک مرکزی تاکید کرد: «مردم عزیزمان خوب می‌دانند که در این دوران سخت تحریم‌های ظالمانه و فشار حداکثری، نظام پولی و مالی کشورمان توانسته است ارتباطات تحریم ناپذیری با نظام پولی و مالی دنیا، خارج از چارچوبFATF، برقرار کند که تا حد زیادی تهدیدهای ناشی از سنگ‌اندازی و دشمنی امریکا را مهار کرده است. بانک مرکزی نیز با همراهی سایر بخشهای اقتصادی، مسیر خود را در جهت بر آورده ساختن نیازهای تجاری کشور، بدون وقفه انجام خواهد داد.» اما پیش از اعلام رسمی این خبر روزنامه آمریکایی وال استریت ژورنال چنین خبری را اعلام کرده و نوشته بود: «دولت‌های اروپایی تا همین اواخر از پیوستن به کارزار فشار حداکثری دولت آمریکا علیه ایران خودداری می‌کردند. اما طی هفته‌های گذشته مقام‌های کشورهای اروپایی به وزارت خارجه آمریکا گفته‌اند که دولت‌های متبوع آنها از اتخاذ تدابیر سخت‌گیرانه جدید از سوی این کارگروه علیه نظام مالی ایران حمایت می‌کنند.»
> تلاش بی‌سرانجام اروپا
درباره تصمیم جدید اف‌ای تی اف گفت‌وگو کردیم با یک کارشناس مسائل بین‌الملل که معتقد است راه‌های عادی تراکنش‌های بانکی با موانع بین‌المللی بیشتری مواجه خواهد شد چرا که سایر کشورها اگر بخواهند با ایران مناسبات بانکی داشته باشند خودشان تحریم می‌شوند. علی بیگدلی به «آفتاب یزد» گفت: «به هرحال اروپا تلاش‌هایی کرد که ایران در لیست سیاه قرار نگیرد و چند دوره نیز توانست تصمیم را به تاخیر بیندازد، این تلاشی بود که همه امتیازات را به آمریکا ندهند اما از سوی دیگر آنها تحت فشار آمریکا هستند و با توجه به اینکه ایران لوایح مربوط به اف‌ای تی اف را تصویب نکرد اروپا نیز با ایالات متحده همراهی کرد.» او افزود: «با تصمیم این نهاد همه مبادلات دلاری به روی ایران بسته می‌شوند و طبیعتاً کشوری که بخواهد با ایران همکاری کند خودش با تحریم بین‌المللی مواجه می‌شود. در این زمینه مهمترین موضوع بحث مبادلات با چین، روسیه یا هند است که پیش از این به رغم تحریم‌های یکجانبه آمریکا همکاری‌هایی را با ایران داشتند. روسیه بسیار تلاش کرد تا از زیر سیطره دلار خارج شود و براساس واحدهای ملی تبادلات را پیش ببرد اما موفق نشد. به هرحال موقعیتی است که دلار به صورت انحصاری در بازار جهانی در اختیار دارد. بنابراین مسیرهای معمولی از این به بعد با دشواری و پیچیدگی بیشتری همراه خواهد شد اما به هرحال مسیرهایی که برای دور زدن وجود دارد که در واقع گزینه دیگری محسوب می‌شود.»
> کشور را دچار بی‌تصمیمی کردند
درباره اف‌ای تی اف اما یک موضوع را باید در نظر گرفت اینکه تصمیمی مربوط به حوزه سیاست خارجی و روابط تجارت خارجی در میان دعواهای داخلی قرار گرفت، به حاشیه رانده شد و در نهایت چنین فرجامی را پدید آورد. دیروز یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه اقدام FATF برای قرار دادن ایران در لیست سیاه تصمیم سیاسی بود، گفت:«همه باید کمک کنند که این موضوع تبدیل به نوسان سیاسی اثرگذار بر اقتصاد کشور نشود.» حشمت الله فلاحت پیشه یادآور شد:«مجمع تشخیص مصلحت نیز عزمی برای بررسی این کنوانسیون‌ها نداشت به همین دلیل نوعی آمادگی سیاسی و اقتصادی بیش از گذشته در چند ماه اخیر شکل گرفت. لذا امیدوارم همگان کمک کنند که این موضوع تبدیل به نوسان سیاسی اثرگذار به اقتصاد کشور نشود و سیاست معقولی در پیش گرفته شود.» او افزود: «امیدوارم مقتضیات سیاسی حاکم با چند کشور معدود که با ایران کار بانکی انجام می‌دادند به اندازه‌ای قوی باشد که قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF بهانه‌ای به این بانک‌های خارجی ندهد که نخواهند با ایران کار کنند.» فلاحت پیشه با اشاره به اعلام نشدن نظر نهایی مجمع تشخیص درباره کنوانسیون‌های مربوط به FATF گفت:«ظاهرا در مجمع تشخیص این نتیجه حاصل شده بود که این کنوانسیون‌ها رای نمی‌آورند به همین دلیل کسانی که در مجمع موافق بودند هم آن را مطرح نمی‌کردند. کسانی که مخالفت داشتند نیز کشور را دچار بی‌تصمیمی کردند. حتما این افراد دلایلی دارند که باید توضیح دهند.»
با توجه به اینکه همین دیروز انتخابات مجلس برگزار شد و احتمالا اصولگرایانی که در صف اول مخالفت با اف‌ای تی اف بودند نیز در این مجلس دست بالا را خواهند داشت بعید به نظر می‌رسد در افق کوتاه‌مدت تصمیم خاصی نسبت به لوایح اف‌ای تی اف گرفته شود. درحالی که ترامپ بازی برجام را به هم زد، بازی اف‌ای تی اف نیز بهم خورد تا پیش‌بینی آینده بیش از پیش مبهم شود!