روزنامه آفتاب یزد
1398/11/26
پایان دوران سفید امضایی
آفتاب یزد -گروه گزارش: شفافیت و انداختن نور در تاریکی‌ها، یکی از شیوه‌های موثر بر پایان دادن به قراردادهای کار سیاه میان کارگران و کارفرمایان است، جایی که حق بسیاری از افراد ضایع میشود و در برخی موارد هم این تضییع حق شکل و شمایل قانونی پیدا می‌کند. اما اکنون وزارت کار و رفاه اجتماعی دست به یک تحول بسیار جدید زده و با ایجاد سامانه‌ای جدید در تلاش است روابط میان کارگران و کارفرمایان را به نحو مناسب و قانونمندی ساماندهی نماید.طی نزدیک به دو سالی که از روی کار آمدن شریعتمداری در وزارت کار گذشته، ایده‌های موثر در این وزارتخانه نقشی موثری در بهبود تعاملات میان بخش‌های مرتبط با این وزارتخانه داشته است؛ سامانه شناسایی مشمولین یارانه معیشتی، سامانه شناسایی مدیران نخبه و توانمند برای گرفتن پُست و واگذاری امور به جوانان و اکنون هم سامانه جامع روابط کار و ارائه خدمات غیرحضوری به جامعه کارگری و کارفرمایی که دستاوردی جدید برای اقشار اجتماعی به حساب می‌آید.
ایده ساماندهی روابط کارگر و کارفرما موضوعی نیست که به تازگی به آن پرداخته شده باشد. در واقع از حدود 5 ماه قبل بود که این ایده شکل گرفت و مقدمات کار استارت خورد.
در آن زمان اعلام شد وزارت تعاون،کار و رفاه اجتماعی در آستانه رونمایی سامانه‌ای است که می‌خواهد به ضایع شدن حقوق کارگران پایان دهد و نظمی‌در شیوه تعامل کارفرمایان و کارگران ایجاد نماید.
البته این طرح چندان هم بدون نام و نشان نبود و عبارت «سامانه جامع روابط کار» بر تارُک آن خودنمایی می‌کرد که قرار بود بر اساس آن تمامی‌قراردادها و دادخواستهای روابط بین کارگر و کارفرما در سامانه مورد نظر ثبت شود.
پیشنهاد سامانه جامع روابط کار با هدف الکترونیکی ثبت قراردادهای کار و تنظیم روابط کارگر و کارفرما در مرداد ۱۳۹۶ تصویب شد. این سامانه در ابتدا به صورت آزمایشی در استان‌های تهران، سمنان، البرز، قزوین و اردبیل اجرا شد.
چند ماه بعد یعنی در آبان ماه بود که برخی کارشناسان به علت بی اطلاعی از جزئیات ماجرا اعلام داشتند منتظر انتشار جزئیات بیشتری از فعالیت این سامانه خواهند ماند.
> سامانه ای شدن چه نتایجی در بر دارد؟
در بیان اهداف و رسالت سامانه جدید آمده است: به منظور کارآمدی هر چه بیشتر خدمات الکترونیکی و افزایش تعامل‌پذیری بین دولت و آحاد جامعه، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی همگام با سیاست‌های دولت به منظور مدیریت و نظارت هر چه بیشتر بر اجرای قانون کار و تنظیم روابط کار کشور از طریق الکترونیکی کردن فرآیند و گردش کار فرآیندهای حوزه روابط کار و پیمایش تمامی‌شاخص‌های بازار کار در محدوده مشمولان قانون کار در حوزه‌های بازرسی کار، ایمنی و حفاظت فنی، حمایت از مشاغل و واحدهای مشکل دار، شکایات کارگری، قراردادهای کار، جبران خدمات کارگران و تشکل‌های کارگری و کارفرمایی، اقدام به تهیه «سامانه جامع روابط کار» کرد تا ضمن ایجاد تحولی شگرف در نحوه ارائه خدمات به شرکای اجتماعی، گام بلندی در افزایش رضایتمندی شرکای اجتماعی و تکریم ارباب رجوع بردارد.
> ریز و درشت اطلاعات روی سامانه
مهدی عراقی از فعالان کارگری و نماینده اسبق کارگران در امور بیمه و رفاه یکی از شرکت‌های دولتی درباره جزئیات طرح جدید و تاثیر آن در ساماندهی روابط میان کارگران و کارفرمایان به آفتاب یزد می‌گوید: این سامانه در واقع اگر کارکرد خوب و دقیقی داشته باشد به معنای پایان دوران قراردادهای سفید امضاء و شفاف شدن مسئولیت‌های طرفین در خلال اجرای کار است.
وی در توضیح جزئیات بیشتر این موضوع گفت: اگر این سامانه دقیق کار کند قرار است علاوه بر گذاشتن قرارداد کاری میان طرفین میزان سابقه، سنوات و بیمه‌پردازی برای کارگران هم قابل دسترسی باشد تا در صورت بروز اختلاف، هیات حل اختلاف بتواند با مراجعه به سامانه مذکور ریز جزئیات سوابق فعالیت و ادعاهای طرفین را بررسی و مبادرت به صدور حکم کند.
اما در خصوص شرایط استفاده از این سامانه به نظر می‌رسد شرط و شروط خاصی وجود دارد که قبل از استفاده کامل از آن باید مورد توجه واقع شود. از جمله این شرایط گذر از دالان دولت الکترونیک است.
عراقی در این خصوص می‌گوید: برای استفاده از سامانه جامع روابط کار، همه کارگران و کارفرمایان کشور دست‌کم یک بار باید با مراجعه به پیشخوان‌های دولت احراز هویت شوند و پس از آن در صورت یک بار مراجعه هر کدام از کارگران و کارفرمایان، دیگر نیازی به ثبت اطلاعات فردی آنها نیست و سامانه با توجه به ثبت اطلاعات انجام شده به موضوع رسیدگی خواهد کرد.
وی تصریح کرد: تا جایی که به یاد دارم در اواخر مهرماه صحبت از رونمایی این سامانه مطرح شده بود اما همان موقع هم زمان دقیق آغاز بکار این سامانه مشخص نشده بود تا اینکه اخیرا و در واقع طی روزهای اخیر اعلام شد که قرار است فعالیت این سامانه به صورت غیرحضوری انجام شود.
وی مزیت مهم فعال شدن این سامانه را اجرای دقیق عدالت دانست و گفت: با اجرای این سامانه و مکانیزم شفافیت در روابط کار، دیگر دلیلی برای رعایت نشدن حقوق کارگر وجود ندارد و حق به حقدار می‌رسد حتی اگر فرد مُحق،کارفرما باشد.
> کارگران زیرزمینی شناسنامه دار می‌شوند
بررسی‌ها نشان می‌دهد در حال حاضر آمار تخلف در روابط بین کارگر و کارفرما بالاست و هیات‌های تشخیص اداره کار، سالانه پذیرای ۴۰۰ هزار پرونده هستند. شاید بتوان گفت یکی از دلایل فعال شدن سامانه مذکور وجود صدها هزار کارگری است که به صورت زیرزمینی در کشور فعالیت می‌کنند.
علی خدایی، عضو کارگری شورای عالی کار پیشتر گفته بود: «طبق برآوردها حدود
۳.۵ میلیون کارگر زیرزمینی در کشور وجود دارد که در کارگاه‌های بدون قرارداد و بیمه تامین اجتماعی و نظارت وزارت کار فعالیت می‌کنند.»
این در حالی است که براساس ماده ۱۰ قانون کار باید میزان حقوق و دستمزد، تاریخ انعقاد قرارداد و مدت قرارداد کار کارگر مشخص شود.
> یک بار مراجعه به دفاتر پیشخوان ضروری است
طی یک سال گذشته، الزام حضور مردم در برای موارد متعدد به مراکز دولتی و دفاتر پیشخوان و بانکها ( رمز پویا ) به دفعات اتفاق افتاده است و همواره نیز برای احزار برخی صلاحیت‌ها اینگونه روال اداری اتفاق می‌افتد.
برای کارگران و کارفرمایان هم استفاده از این سامانه ضروری است. ثبت نام کارگران و کارفرمایان در سامانه جامع روابط کار باید از مسیر دفاتر پیشخوان دولت آغاز شود.
قبل از رفتن به دفتر پیشخوان، نام نویسی در این سامانه، جهت دریافت خدمات غیرحضوری الزام آور است و به منظور استفاده از خدمات سامانه جامع روابط کار، کارگران و کارفرمایان پس از ثبت نام اولیه در سامانه می‌توانند با یک بار مراجعه به یکی از دفاتر پیشخوان دولت و ارائه کارت ملی نسبت به ثبت نام و دریافت نام کاربری و رمز عبور اقدام نمایند.
اتفاق جالبی که در این میان رخ می‌دهد این است که تردد در ادارات کار برای تشکیل پرونده کمتر میشود و در واقع پس از این فرآیند، ضرورتی به مراجعه حضوری در ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی وجود ندارد و فرد می‌تواند با استفاده از نام کاربری و رمز عبور که از طریق ثبت نام در دفاتر پیشخوان دریافت کرده، درخواست خود را پیگیری کند.
همچنین مطابق روند مذکور، پرونده الکترونیکی برای کارگر و کارفرما یک بار تشکیل میشود و در حیات جاری شغلی فرد موثر است و قابلیت دسترسی را برای وزارت کار فراهم می‌کند و نیاز نیست که در مراحل بعدی نیز انجام شود.
> یک چالش و عدم استقبال در گذشته
در این میان باید دید که بررسی چالش مرتبط با فعالیت دفاتر پیشخوان مربوط به چه مواردی است و آیا همه ظرفیت این دفاتر می‌تواند در اختیار وزارت کار قرار بگیرد؟
یک مقام مسئول در وزارت کار پیشتر گفته بود که سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی پیشتر از آمادگی دفاتر پیشخوان با همه ظرفیت برای اجرای طرح سامانه جامع روابط کار در تهران خبر داده بود، اما این دفاتر فقط با 25 درصد ظرفیت خود در اجرای طرح مشارکت دارند.
قنواتی یاد آور شده بود که سازمان تنظیم مقررات پیش از اجرای طرح سامانه جامع روابط کار اعلام کرد که 400 دفتر پیشخوان در استان تهران آماده ارائه خدمات به کارگران و کارفرمایان برای دریافت کد کاربری، ثبت دادخواست و ثبت قراردادهای کاری هستند.
سامانه ثبت دادخواست یکی از اجزای زیرسامانه جامع روابط کار است که بوسیله آن کارگران و کارفرمایان با صرف هزینه به مراتب کمتر، از یک نظام رسیدگی الکترونیکی سالم و عادلانه روابط کار در هر شرایط و مکانی بدون مراجعه حضوری برخوردار شوند.
بررسی و بازرسی‌ها در تابستان گذشته حاکی از عدم استقبال از سامانه مذکور به علت
عدم تخصیص ظرفیت این دفاتر بود اما مسئولان وزارت کار و رفاه اجتماعی می‌گفتند علت استقبال نکردن از این طرح، ناشی از آماده نبودن دفاتر پیشخوان برای کارگران و کارفرمایان است.
سازمان تنظیم مقررات پیشتر اعلام کرده بود که 400 دفتر پیشخوان آماده ارائه خدمات به کارگران و کارفرمایان است، اما تیم بازرسی و ارزیابی‌های این وزارتخانه نشان داد که بسیاری از دفاتر پیشخوان آماده خدمات رسانی در مسیر اجرای طرح سامانه جامع روابط کاری نیستند. سازمان یادشده با صدور اطلاعیه ای پیشتر اعلام کرد تمام اطلاعات لازم را به کاربران دفاتر پیشخوان داده، اما در ارزیابی‌ها مشخص شد که اپراتورهای این دفاتر خدماتی برای ارایه اطلاعات به کارگران و کارفرمایان آمادگی مورد انتظار را ندارند.
در نتیجه در تابستان گذشته بدلیل آماده نبودن دفاتر پیشخوان برای ارایه خدمات به کارگران و کارفرمایان، نمی‌شد اطلاع رسانی در ابعاد وسیع برای مراجعه آنها به منظور ثبت قرارداد کاری و دادخواست‌ها انجام داد.
> سیاستی برای تمام فصول
اما وزارت کار از برپایی این سامانه چه اهداف کلانی را دنبال می‌کند؟ شاید پاسخ به این سوال در بطن جزئیات برنامه‌های مقرر در سامانه وجود داشته باشد اما در یک نگاه کلی می‌توان گفت سامانه جامع روابط کار موجبات مدیریت و نظارت بر تنظیم روابط کار، تعیین و بازتعریف مقررات حاکم بر جوامع کاری و تلاش برای گسترش چتر امنیت، ایجاد روابط سالم بین کارگر و کارفرما، تبیین سیاست‌های بازار کار، بهینه سازی و ارتقای نظام اجرایی حوزه کار، ارتقای نظام مبتنی بر خدمات الکترونیک و بسترسازی جمع آوری اطلاعات آماری دقیق و به روز از مهمترین اهداف مصرحه است.
البته اهداف این نوع سیاستگذاری برنامه ریزی و نظارت را شامل میشود و به نوعی بر عملکرد واحدها و سازمان‌های ارائه دهنده خدمات،
وجود یک رویه یکسان در ارائه خدمات به مردم، امکان تشخیص و رصد مشکلات در مناطق جغرافیایی کشور به منظور ارائه راهکارهای صحیح و عملی را فراهم می‌سازد.
> 49 زیر سامانه؟
گستردگی پوشش فعالیت سامانه مذکور، ساماندهی روابط میان کارگر و کارفرما را به نحوی تنظیم می‌کند که هیچ گونه خلل و کمبودی در تعریف عناصر و رسیدگی به مشکلات میان طرفین باقی نگذارد.
حاتم شاکرمی‌معاون وزیر کار با تاکید بر اینکه طراحی سامانه جامع روابط روابط کار از سال ۱۳۹۶ در دستور کار بوده تصریح کرد: سامانه جامع روابط کار دربرگیرنده ۴۹ زیر سامانه در حوزه‌های مختلف روابط کار است که تمامی‌خدمات و وظایف معاونت روابط کار را به صورت الکترونیکی ارائه می‌دهد.
از جمله مواردی که به آنها پرداخته شده عبارت است از: ثبت شکایات کارگری، دادرسی کار، ثبت و تایید قراردادهای طبقه بندی مشاغل، ثبت و تایید پیگیری قراردادهای پاداش افزایش تولید، بررسی و تایید آئین نامه‌های انضباطی کارگاه‌ها، بررسی و تایید پیمان‌های جمعی کار، بررسی و تایید طبقه بندی مشاغل، صدور اعتبار نامه‌های اعضای مراجع حل اختلاف، کمیته‌های طبقه بندی مشاغل، کمیته‌های انضباط کارگاه‌ها، مشاوران روابط کار، طراحان طبقه بندی مشاغل، سامانه ملی استاندارد سازی مشاغل، بازرسی کار، سامانه تایید صلاحیت ایمنی امور پیمانکاری، سامانه تایید صلاحیت شرکت‌های خدماتی، سامانه تایید صلاحیت مسئولان ایمنی، سامانه ثبت درخواست بررسی
مشاغل سخت و زیان آور فردی، بیمه بیکاری، حمایت از مشاغل، شناسایی واحدهای مشکل دار،
طرح‌های اصلاح ساختار اقتصادی کارگاه‌ها، ثبت تشکل‌های کارگری و کارفرمایی، برگزاری مجامع عمومی‌غیر حضوری عادی و فوق العاده تشکل‌های کارگری و کارفرمایی (شامل انتخابات تشکل‌ها)، سامانه آموزش ایمنی کار، سامانه جامع مشاوران حفاظت فنی و خدمات ایمنی .
> سفیدامضاها تاریک ترین بخش روابط کار
سفید امضاها به عنوان تاریک ترین بخش روابط کاری در جامعه، مشکلات گوناگونی را پیش روی شاغلان بخش کارگری قرار داده است. تبعیض بارزترین دستاورد چنین قراردادهایی است.
بر اساس قانون کار، هرگونه قرارداد سفید امضا بین کارگر و کارفرما یا گرفتن چک از کارگر خلاف قوانین است و در این زمینه کارگران می‌توانند با اطلاع رسانی ما را در شناسایی و برخورد با تخلفات کمک کنند.
معاون وزیر کار در این رابطه گفته: دسترسی آسان و بدون تبعیض به تمامی‌خدمات حوزه‌های کارگری و کارفرمایی بدون نیاز به مراجعه حضوری به ادارات کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی سراسر کشور، حل مشکل وجود قراردادهای سفید امضا در بخش ثبت قراردادهای کار، امکان اطلاع از وضعیت بازرسی کارگاه‌ها و حوادث ناشی از کار،
بهینه سازی فرآیندهای حوزه روابط کار،
جمع آوری اطلاعات آماری دقیق،
امکان تشخیص بحران نیروی کار و نظارت بر عملکرد واحدها و سازمان‌های ارائه دهنده خدمات حوزه روابط کار از مهمترین نتایج و اهداف راه اندازی سامانه جامع روابط کار است.
به نظر می‌رسد دربرگیرندگی جامع این سامانه به خودی خود می‌تواند هیچ ناگفته ای را پرونده اختلافات کارگر و کارفرما باقی نگذارد.
> آیا اجباری به درج اطلاعات است؟
ممکن است کارفرما یا کارگر تصور کنند که باید همه اطلاعات خود را در سامانه مذکور ثبت کنند اما به نظر می‌رسد در بدو امر نیازی به درج همه اطلاعات آماری طرفین نباشد گرچه اگر درج شود بهتر است.
در حال حاضر کارگران و کارفرمایان به صورت داوطلبانه اطلاعات خود را وارد می‌کنند و پرونده الکترونیکی تشکیل میشود و این امر نه به واسطه صرف شکایات و رسیدگی مراجع حل اختلاف است.
مطابق اعلام مسئولان ،ثبت اطلاعات در سامانه جامع روابط کار که با هدف الکترونیکی ثبت قراردادهای کار و تنظیم روابط کارگر و کارفرما ایجاد شده به شکل داوطلبانه است، اما در مرحله بعد ارایه خدمات به جامعه کار تنها از مسیر این سامانه میسر خواهد بود.
در مرحله بعد چنانچه افراد، داوطلبانه اقدام نکنند،چنانچه کارگری طرح دعوی و خواسته‌ای داشته باشد یا کارفرمایی بخواهد از حوزه معاونت کار خدماتی را دریافت کند باید از زیرسامانه‌های جامع روابط کار مطالبات خود را پیگیری کند.
> بیمه ندارها هم می‌توانند مدعی شوند
«کوروش یزدان» مدیر کل روابط کار اداره کار گفته این سامانه در سراسر کشور از ۲۲ بهمن ماه راه اندازی شده و به جامعه کارگری و کارفرمایی خدمات ارائه می‌کند و طبق آن قرار است تقریبا تمام خدمات حوزه روابط کار به صورت الکترونیکی و غیرحضوری انجام میشود.
مدیرکل روابط کار درباره عملکرد سامانه جامع روابط کار نکته مهمتری در خصوص رابطه کارگری و کارفرمایی و عملکرد این سامانه مطرح کرده است. وی گفت: بسیاری از کارگران در حوزه‌های مختلف کار می‌کنند که قراردادی ندارند و به دلیل اینکه رابطه بیمه‌ای بین آنها و سازمان تامین اجتماعی برقرار نیست، وزارت کار نیز اطلاعاتی از آنها ندارد.
وی اضافه کرد: با تشکیل پرونده احراز هویت کارگران و ثبت اطلاعات در سامانه جامع روابط کار، چنانچه قراردادی بین کارگر و کارفرما منعقد نشود، ثبت اطلاعات کارگر به منزله سرانه اشتغال کارگری است که در حوزه کار و تولید مشغول به کار است.
با راه‌اندازی سامانه جامع روابط کار، کارفرمایان به این موضوع پی خواهند برد که حتی اگر قراردادی منعقد نشود، جزئیات فعالیت کارگر مشخص است و کارگر می‌تواند از تمام مزایایی که در قانون کار وجود دارد بهره‌مند شود.
در این سامانه، قراردادها مطابق با ماده ۱۰ قانون کار است که کارفرما را ملزم به رعایت موارد تعیین شده در قراردادها همچون تعیین محل کار، تاریخ انعقاد و میزان حقوق و مزایا می‌کند.
> هر مطالبه ای فقط از این راه
قابل طرح است
بر اساس بررسی‌های صورت گرفته در
49 زیرسامانه جامع روابط کار تنها طرح دعوا مطرح نیست، بلکه کارفرمایان برای ارائه طرح طبقه‌بندی مشاغل براساس ماده ۴۸ و ۴۹ قانون کار از طریق زیرسامانه می‌تواند استفاده کنند.
بر همین اساس همچنین اگر کارگری بخواهد از ظرفیت‌های قانونی نسبت به تقلیل فعالیت کارگاه، بیمه بیکاری یا جنبه‌های حمایتی قانون کار در پایداری مشاغل استفاده کند، باید پرونده الکترونیکی تشکیل دهد. در نهایت در مرحله آخر بازرسان حوزه کار برابر ماده ۱۰۱ می‌توانند در طول شبانه روز هر زمان که صلاح می‌دانند از هر کارگاهی که تشخیص‌می‌دهند بازرسی کنند، گفت: تبادل نامه و ابلاغیه‌ها در این زمینه باید از طریق سامانه جامع روابط کار باشد که کارفرمایان نیز ملزم به استفاده از این سامانه هستند.
این سامانه خدمات مختلفی از جمله بازرسی کار، تشکل‌های کارگری و کارفرمایی، روابط کار، بیمه بیکاری، مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار به جامعه هدف ارائه می‌کند.
همچنین ایجاد شفافیت در اطلاعات مربوط به جامعه کارگری و کارفرمایی، کاهش بروکراسی اداری، تسریع در روند رسیدگی و پیگیری امور مربوط به روابط میان کارگر و کارفرما، جلوگیری از تخلفات کارفرمایان در برابر حقوق کارگران، دسترسی به سامانه برای تمامی‌بازیگران جامعه کارگری و کارفرمایی و دسترسی دولت به اطلاعات و مشخصات کارگران و کارفرمایان از دیگر اهداف راه اندازی این سامانه است.
سایر اخبار این روزنامه
جمعه بازار پاساژ پروانه به پارکینگ پلاسکو تبدیل خواهد شد
بازدید رئیس قوه قضاییه از ندامتگاه زنان
دکتر علی بهادری جهرمی رییس مرکز وکلا ، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضاییه در همایش ملی نقش وکلا و کارشناسان در تحول قضایی
حاضرند میوه‌ها بگندد تا قیمت بالا بماند!
آیا دوربین‌های نظارتی و ثبت تخلفات در پایتخت خراب است؟
آمریکا و اسرائیل دست از پا خطا کنند هر دو آنها را می‌زنیم
آقای رائفی پور! ما نیامده‌ایم که برویم
روند فعلی به نفع اصلاح‌طلبان است
شطرنج نابرابر
پایان دوران سفید امضایی
آفتاب یزد تصویب طرح اخیر مجلس سنا در محدود کردن اختیارات نظامی ترامپ علیه ایران را بررسی کرد
انتخابات و سرنوشت لیست‌ها
رابطه فساد و فقر
قدرت در معماری
عوارض آزادراهی صرف جاده‌ها شود
