نگاهی منطقی به پدیده کولبری

مجید ابهری‪-‬ گاهی در میان موضوعات مطرح شده در رسانه‌ها با پدیده کولبری مواجه می‌شویم که از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار گرفته یا صرفا به بیان
اخبار اکتفا می‌شود. سقوط کولبران، از دست دادن
جان آنها یا گرفتار شدن در برف و سرما
و مشکلات دیگر نکاتی هستند که در زمینه کولبری بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد. باید گفت پدیده کولبری اختصاص به دوران بعد از انقلاب نداشته و قبل از پیروزی انقلاب نیز این پدیده وجود داشته اما حالا به دلایل مختلفی جمعیت بیشتری به این حرفه روی آورده‌اند. البته از دو سال پیش تا به حال زنان نیز به جمعیت کولبران ما اضافه شده‌اند که موضوعی است که باید موردتوجه قرار بگیرد. نکته قابل توجه اینجاست که 20 الی 30 درصد از کولبران دارای تحصیلات بالا از جمله فوق لیسانس هستند . سن کولبران و باربران که در این زمینه مشغول به فعالیت هستند معمولا از 20 سال شروع شده و تا 70 سال ادامه می‌یابد. البته گاهی اوقات ملاحظه می‌شود که نوجوانان 14 یا 15 ساله چه برای تهیه کمک خرج خانواده و چه برای تامین پول تحصیل اقدام به باربری می‌کنند. مزد کولبران معمولا بین 50 تا 60 هزار تومان در روز بوده و یا براساس باری که حمل می‌کنند، محاسبه می‌گردد. اما مشکلات آزاردهنده موجود در این زمینه را می‌توان به طور خلاصه چنین بیان کرد. مسیرهای خطرناک کوهستانی و راه‌های ناهموار اولین خطر موجود در این زمینه است. تاریک و لغزنده بودن مسیرهای کوهستانی، پوشاک نامناسب کولبران مخصوصا کفش‌های آنان که باعث سُرخوردن می‌گردد تا جایی که بعضی از کولبران به پای خود زنجیر می‌بندند تا مانع از سر خوردنشان شود، سرمای طاقت‌فرسای شبها در کوهستان‌ها ، ناآشنایی به مسیر کوهستانی و سنگین بودن بارها از دیگر دلایلی هستند که این حرکت را بسیار دشوار و خطرآفرین می‌کند. متاسفانه گاهی مشاهده می‌شود که افراد ناآشنا به مسیر در جاده‌های کولبری حرکت کرده و همین تهدید بزرگی است برای جان آنها و دیگران. اغلب کولبران با بیماری‌های ارتوپدی مانند دیسک کمر و گردن، سینه‌پهلو ، ذات‌الریه و بیماری‌های ریوی دست و پنجه نرم می‌کنند.


از سوی دیگر عدم توانایی در کنترل خود و بار مخصوصا در سرازیری‌ها موجب سقوط کولبران شده و دشواری‌های امداد و نجات و عدم امکان امدادرسانی بعد از سقوط، مشکلاتی هستند که در این زمینه خودنمایی می‌کنند. حمله حیوانات گرسنه مانند گرگ و کفتار در مسیر کولبران جای خود دارد. البته قیمت‌های ناعادلانه باربری توسط صاحبان کالاها یا
حق العمل کاران به علت تراکم بیش از حد باربران
در اکثر اوقات به زیان این افراد زحمتکش تمام می‌شود در حالی که اختلاف قیمت ریال ما با ارزهای مختلف آن سوی مرز باعث به نظر رسیدن سودآوری کولبری می‌گردد. این در حالی است که سود اصلی در این میان به جیب حق‌العمل کارها و دلالان می‌رود. برخی از
کولبران برای کسب درآمد بیشتر اجبار
به رفت و آمد به دفعات بیشتر دارند که همین خستگی
و مشکلات رفت و آمد، موجب بروز حوادث تلخ می‌گردد. کولبران هیچ‌گونه دخالتی در تعیین اجناس مورد حمل ندارند و گاهی نمی‌دانند کالایی که حمل می‌کنند چه می‌باشد به همین دلیل هنگام مواجهه با ماموران مرزی از ترس مجبور به پرتاب کردن کالا گردیده که همین موضوع باعث پرداخت غرامت از سوی آنها به صاحبان کالا گشته و مشکلات دیگری را برای آنها ایجاد می‌کند. معمولا کولبران شانس بسیار کمی‌دریافتن بار از محل یا مبدا حرکت خود به
آن سوی مرز دارند و تراکم و انباشت کالا در آن سوی مرز باعث می‌گردد که کارگران بدون درآمد قابل توجه از یک طرف به طرف دیگر، اجبار به رفت و آمد مکرر داشته باشند. از آنجایی که کولبران هیچ‌گونه دخالتی در نوع و جنس کالا ندارند در صورت دستگیر شدن باید عواقب و مجازات بار غیرمجاز را بپذیرند و در صورت معرفی واقعی صاحبان کالا، کولبر در بین همکاران به عنوان آدم فروش شناخته می‌شود و به شدت مورد تحریم قرار می‌گیرد و دیگر باری به او داده نمی‌شود. در صورت
مجروح شدن ،شکستگی‌های عمیق و سنگین و
بیماری‌های دیگر چون از بیمه‌های پوششی برخوردار نیستند باید با قرض و مشکلات دیگر هزینه‌های درمان خود را پرداخت نمایند. بارها و بارها اتفاق افتاده که به علت تاریکی، مه سنگین ،
لغزنده بودن مسیر و فقدان علائم اخطاری و راهنمایی، کولبران مخصوصا جوانان مسیر را گم کرده و خود را به دامن سرنوشت می‌آویزند که یخ زدن و فوت در مسیر کمترین عواقب این حرکت‌ها می‌باشد.
بیکاری‌ در مناطق مرزی و روستاهای اطراف و فقدان مراکز تولیدی یا کشاورزی در این گونه روستاها باعث گرایش گسترده افراد به کولبری گردیده به همین لحاظ دولت و مراکز دولتی با تشکیل تعاونی‌های مرزی و روستایی کمک موثری به این افراد زحمتکش می‌کنند.
گاهی هنگام ایست و بازرسی مرزبانان، کولبران از ترس ناشناخته بودن کالای خود یا از ترس دستگیر شدن پا به فرار می‌گذارند که در این هنگام برخورد با زمین یا سقوط از ارتفاع کمترین عوارض آن است.
حمل بارهای سنگین و گاه تا چندین برابر وزن کولبر، باعث بروز مشکلاتی از قبیل بهم خوردن تعادل، خستگی و درد می‌گردد. ممکن است در میان کولبران زحمتکش افرادی وجود داشته باشند که اقلام غیرقانونی را به کشور وارد کنند که نباید حساب این تعداد محدود را با اکثریت زحمتکش و گسترده کولبران ادغام کرد. باید به آنها اخطار داد و همین طور در مبدا و مقصد آنها را توجیه کرد که با عضویت در تعاونی‌های مرزی قادر به حمل بارهای مجاز به کشور باشند. همین طور ایجاد پوشش‌های بیمه‌ای برای آنها ممکن است آنها را در این مسیر یاری کند. در نهایت ایجاد واحدهای کشت و صنعت در روستاهای مرزی می‌تواند از این پدیده جلوگیری کرده و به یاری نیازمندان به شاغل بشتابد.