روزنامه آفتاب یزد

ظفر امید را زنده نگه داشت

آفتاب یزد- گروه اینفوگرافی: «ماهواره‌ای که ماحصل تلاش تیمی بزرگ از متخصصان کشورمان بود و مهیا شده بود تا جای خالی کشورمان در فضا را پر کند، به دلیل نرسیدن به سرعت کافی حین جدا شدن از موشک ماهواره بر، در اقیانوس سقوط کرد.» آنچه خواندید، چکیده‌ای از فرجام پرتاب ماهواره «ظفر» به فضاست که روز یکشنبه رقم خورد. ماهواره‌ای که همتایش با چند برتری کوچک، اما محسوس، آماده پرتاب است و بعید نیست سال ۱۳۹۹ به تابستان نرسیده، به سمنان و پایگاه فضایی کشورمان منتقل شده و به چند صد کیلومتری آسمان شلیک شده باشد. با همه این اوصاف چند روز گذشته بارها و بارها به ابعاد منفی این شکست پرداخته شد در حالی که این شکست نکات مثبت بیشتری را به همراه داشت که اگر به آن‌ها توجه شود دیگر سقوط ظفر را یک شکست نمی‌دانیم. نکته اساسی این است که ما یک قدم رو به جلو برداشتیم و این موضوع غیر قابل انکار است؛ از طرف دیگر ایران اگر بخواهد در جوامع بین المللی حرفی برای گفتن داشته باشد مسلما به وجود چنین تکنولوژی‌ای نیازمند است و این موضوع و صرف هزینه برای ساخت و پرتاب موشک یک هزینه واهی به شمار نمی‌آید بلکه پیشرفت و آینده کشورمان به آن گره خورده است، کشوری مثل هند که در زمینه ماهواره پیشرو است نصف جمعیت کشورش در فقر به سر می‌برند اما متخصصان و مسئولین این کشور فردای بهتر کشورشان را در گرو چنین تکنولوژی‌ای ‌می‌بینند و این موضوعی است که نمی‌توان از آن چشم پوشی کرد چرا که جهان به سمت تکنولوژی می‌رود و پرتاب ماهواره به فضا همین حالا نیز برای کشوری مثل ما یک موضوع حیاتی به شمار می‌آید. در ضمن از یاد نبریم که کشورهای پیشرفته در زمینه پرتاب ماهواره بارها و بارها خطا داشته‌اند و با شکست مواجه شده‌اند و در نهایت امروز موفق به دست یافتن به چنین تکنولوژی‌ای شده‌اند. در ادامه توضیحاتی در رابطه با ماهواره‌های ایرانی می‌خوانید.
ماهواره‌های ایرانی پرتاب شده به فضا
باید توجه داشت که در حوزه فضا هر پرتاب و سقوط خود تجربه جدیدی برای دانشمندان فضایی کشور بوده و در این زمینه چند ماهواره به فضا پرتاپ شده است و ما توانسته‌ایم مسیر سی ساله را در ۱۰ سال طی کنیم.
ماهواره امید


ماهواره تحقیقاتی«امید»، نخستین ماهواره ساخت کشورمان بود که تمام تجهیزاتش در سازمان فضایی ایران طرّاحی و تولید شد، این ماهواره در بامداد ۱۵ بهمن ۱۳۸۷ و در سی‌امین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در مدار فضا قرار گرفت. این ماهواره در هر ۲۴ ساعت، ۱۵ بار به دور زمین می‌چرخید و گزارش‌های دورسنجی به مرکز فضایی در ایران می‌فرستاد. این ماهواره همچنین دو باند بسامد و هشت آنتن برای ارسال اطلاعات داشت که در هربار چرخش، دو بار توسط ایستگاه‌های زمینی کنترل و هدایت می‌شد. ماهواره امید از نوع ماهواره سبک بود و توسط ماهواره‌بر «سفیر دو» در مدار قرار گرفته ‌بود. این ماهواره با هدف برقراری ارتباطات متقابل ماهواره و ایستگاه زمینی، تعیین مشخصات مداری و دورسنجی مشخصات زیرسامانه‌ها، در مدار زمین قرار داده شده بود. مدت زمان فعالیت این ماهواره، ۵۰ روز اعلام شد، این ماهواره که در ارتفاع ۲۴۶ تا ۳۷۷ کیلومتری زمین و در داخل جو قرار داشت و در مدار پایین بود (ماهواره‌های مدار بالا یا زمین گرد که بسیار محدود هستند در ارتفاع ۳۶۰۰۰کیلومتری سطح زمین قرار می‌گیرند) و بر اساس ماموریت تعریف شده برای آن، پس از مدتی در اثر اصطکاک هوا انرژی خود را از دست داد و سقوط کرد.
ماهواره رصد
«رصد» دومین ماهواره ایرانی بود که با موفقیت در مدار زمین قرار گرفت و نخستین ماهواره تصویربرداری کشور محسوب می‌شود. «رصد»، با نام کامل رصد-۱، در تاریخ ۲۵ خرداد ۱۳۹۰ به فضا پرتاب شده بود، روز ۱۵ تیرماه ۱۳۹۰ مجدداً وارد جو شد و به عمر تقریباً سه هفته‌ای خود پایان داد. «رصد»، که برای تزریق در مداری با ارتفاع ۲۶۰ کیلومتر طراحی شده بود، در هر شبانه روز ۱۵ بار به دور زمین می‌چرخید و وزن آن3/15 کیلوگرم بود. طبق مشخصات اعلامی از سوی سازمان فضایی کشورمان، اغلب زیرسیستم‌های اصلی یک ماهواره بزرگ در «رصد» موجود بوده که از جمله آن‌ها می‌توان به سیستم‌های مدیریت توان، سلولهای خورشیدی، کنترل وضعیت، محموله اکتیکی، GPS، مدیریت داده و فرامین روی بورد، گیرنده و فرستنده روی بورد، فرستنده رنجینگ و کنترل دما اشاره کرد.زیر سیستم کنترل وضعیت ماهواره رصد متکی بر روش غیرفعال بود که با استفاده از بوم گرادیان جاذبه انجام می‌پذیرفت. رصد برای تامین برق مورد نیاز خود به صفحات خورشیدی متصل بر دیواره ماهواره و باتری یا باتری‌های داخلی مجهز بود. این ماهواره همچنین از زیرسیستم کنترل تولید و توزیع جریان الکتریکی بهره می‌برد که ماهواره را قادر می‌ساخت در بخش تاریک مدار از باتریها استفاده نماید، و در بخش روشن آن‌ها را شارژ کند. به گفته سرپرست سازمان فضایی ایران، عمر ماهواره از یک تا دو ماه و معادل طول عمر ماهواره قبلی ایران، امید پیش‌بینی شده بود.
ماهواره نوید
ماهواره نوید علم و صنعت که به اختصار ماهواره نوید نیز نامیده می‌شود، سومین ماهواره پرتاب شده ایرانی و نخستین ماهواره ساخت مرکز تحقیقات ماهواره‌ای دانشگاه علم و صنعت بود که در ۱۴ بهمن ۱۳۸۸ مصادف با روز فناوری فضایی رونمایی شد. ماموریت این ماهواره تصویربرداری از زمین با وضوح تصویر ۷۵۰ متر مبتنی بر روش جاروبی و به صورت تک باند بود، این ماهواره مکعب شکل و با ابعاد ۵۰×۵۰×۵۰ سانتی‌متر و جرم ۵۰ کیلوگرم ساخته شد که به منظور استقرار در مدار بیضوی با ارتفاع ۲۵۰ تا ۳۷۵کیلومتر و زاویه انحراف مداری ۵۵ درجه طراحی شده‌ بود. ارتباط این ماهواره همچنان با ایستگاه زمینی از طریق سه فرستنده وگیرنده در باندهای وی‌اچ‌اف و یواچ‌اف برقرار است و تامین انرژی آن نیز توسط صفحات خورشیدی نصب شده بر بدنه جانبی سازه ماهواره در کنار باتری و بهره‌گیری از تنظیم‌کننده‌ها و مبدل‌های ولتاژ صورت می‌گیرد. با توجه به مدار این ماهواره، می‌توان انتظار داشت که هر ۹۰ دقیقه یک بار زمین را دور بزند.
۶ روز پس از پرتاب حسین بلندی، مدیر پروژه ساخت ماهواره نوید و رئیس مرکز تحقیقات ماهواره‌ای دانشگاه علم و صنعت در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که اولین تصویر ارسالی از ماهواره نوید توسط یکی از ۵ ایستگاه زمینی ارتباطی ایران که در قشم مستقر است، دریافت شده ‌است.
ماهواره فجر
«فجر» مدل پیشرفته و ارتقا یافته ماهواره امید محسوب می‌شود، پرتاب و قرارگیری ماهواره فجر در مدار اولیه موفقیت‌آمیز بود، اما این ماهواره در مرحله ارتقای مداری موفق نبود و پس از ورود به جو زمین سقوط کرد. ماهواره فجر به عنوان اولین ماهواره با ماموریت انتقال مداری کشور با قابلیت تغییر مدار ۲۵۰ تا ۴۵۰ کیلومتر بیضوی به مدار ۴۵۰ کیلومتر دایره‌ای با استفاده از پیشبرنده گاز سرد (تراست گاز سرد) بود که سبب افزایش طول عمر ماهواره به یک و نیم سال می‌شود این ماهواره با کمک ماهواره‌بر سفیر ۱-ب در سیزدهم بهمن ۱۳۹۳ به فضا پرتاب شد. اصلی‌ترین تفاوت‌ها و بهبودهای فجر نسبت به امید، بهره‌مندی از سلول‌های خورشیدی برای شارژ باتری و تولید توان، قرارگیری در مدارهای بالاتر، طول عمر بسیار بیشتر، همراه داشتن محموله تصویربرداری و توانایی افزایش ارتفاع نسبت به زمین از طریق انتقال مداری بود. این ماهواره دارای سامانه جی پی اس بود، این سامانه موقعیت ماهواره را هر لحظه در فضا مشخص می‌کرد و این موقعیت یابی می‌توانست کاربردهای مختلف علمی و عملیاتی داشته باشد. این ماهواره همچنین قابلیت مانورمداری و تصویربرداری را نیز داشت و ماموریت در نظر گرفته شده برای ماهواره فجر انتقال مداری، عکسبرداری برای نقشه‌برداری و هواشناسی و برخی محموله‌های تحقیقاتی بود.
ماهواره پیام
ماهواره پیام، ماهواره ایرانی بود که ۲۵ دی ماه ۱۳۹۷ توسط دانشگاه صنعتی امیرکبیر طراحی و ساخته شده بود. این ماهواره قرار بود در مدار پانصد کیلومتری زمین قرار بگیرد و برای منظورهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد. اما در روز پرتاب نتوانست در مدارش قرار بگیرد و سقوط کرد. البته همان زمان سید احمد معتمدی رئیس وقت دانشگاه امیرکبیر اذعان کرد:« ماهواره پیام به مدت ۳۰۰ ثانیه در مدار قرار گرفت.» او اشاره کرد:« حتی ممکن است ماهواره بیش از ۶ دقیقه در مدار قرار گرفته باشد چون ماهواره همواره در دید آنتن نیست.» علت این امر نداشتن سرعت اولیه لازم، حدود ۸ کیلومتر بر ثانیه عنوان شد. طراحی این ماهواره از سال ۸۴ آغاز شد و ساخت آن ۱۰ تا ۱۱ سال طول کشید، هزینه ساخت ماهواره پیام در این مدت زمان ۱۰ میلیارد تومان اعلام شد. ویژگی و کارایی آن نیز دقت تصویر برداری (رزولوشن) این ماهواره ۴۵ متر بود و از طرف دیگر این ماهواره با وزن ۱۰۰‌کیلوگرم از سری میکرو ماهواره‌ها محسوب می‌شود. این ماهواره پس از عدم موفقیت برای قرارگیری در مدار زمین، به علت سرعت اولیه ناکافی ماهواره، سقوط کرد و بقایای آن در اقیانوس هند افتاد.
ظفر؛ شکستی که امید بخش بود
شامگاه یکشنبه ماهواره ظفر سوار بر ماهواره بر سیمرغ به فضا پرتاب شد و فضا را شکافت، این ماهواره بسیاری از داده‌های لازم را برای ثبت به پایگاه‌های زمینی ارسال کرد و بخشی از ماموریت خود را به سرانجام رسانید. هر چند در نهایت این ماهواره در مدار آرام نگرفت اما به گفته وزیر ارتباطات که سازمان فضایی ایران را در زیر مجموعه خود دارد، ایرانی‌ها توقف ناپذیر هستند؛ آذری جهرمی در رابطه با این موضوع گفته بود:« همانطور که چند ماهواره آمریکایی مانند فالکون ۹، جونو ۲، اطلس، پروتون ام و آنتارس در پرتاب‌های فضایی شکست خوردند، پرتاپ ماهواره ظفر هم موفقیت آمیز نبود، اما ایرانی‌ها متوقف شدنی نیستند و ما ماهواره‌های ایرانی فوق‌العاده‌تری در مسیر پرتاپ داریم.»
شنیده‌ها حاکی از آن است که دو ماهواره ظفر ۱ و ۲ با هزینه کمتر از دو میلیون یورو تولید شده‌اند، بر اساس اظهارات وزیر ارتباطات، برای دریافت تصاویر ثبت شده ماهواره از منابع خارجی باید بیش از ۱۰ میلیارد دلار هزینه کرد.
حسین بلندی رئیس مرکز تحقیقات فضایی دانشگاه علم و صنعت درباره بومی‌سازی فناوری فضایی گفته است: «در ماهواره ظفر از ۸۶ دستگاه، ۸۲ مورد در داخل کشور طراحی و تولید شده است، این برای خارجی‌ها که فشار و تحریم بر ما اعمال کردند، غیر قابل تصور است. فعالیت در حوزه فضا ما را ملزم می‌کند استانداردهایی را رعایت کنیم و این گونه نیست که اگر اشتباهی رخ داد بتوانیم آن را برطرف کنیم، وقتی ماهواره به فضا پرتاب می‌شود کیلومترها از ما فاصله دارد و باید استانداردهایی را رعایت کند. ۶۴هزار قطعه شامل یک‌هزار و ۴۳۸نوع در ماهواره ظفر جمع شده‌اند وما با یک بودجه ۲ ماهواره ساخته و تحویل داده‌ایم. در ماهواره ظفر تمام استاندارهای لازم رعایت شده بود.»
بنابر اطلاعات به دست آمده ارتفاع مدار این ماهواره۵۳۰ کیلومتر، نوع مدار آن LEO دایروی، وزن ماهواره ۱۱۳ کیلوگرم و دوره گردش آن حدود ۹۴ دقیقه است. محموله‌های آن نیز محوله تحقیقاتی تشعشعات فضایی، محوله ذخیره و ارسال S&F و محموله تصویربرداری بوده که کاربردها آن پایش مرز دریاچه‌ها، پایش خطوط ساحلی، به روزرسانی نقشه کاربری اراضی، به روزرسانی نقشه مرز پهنه‌های کشاورزی، به روزرسانی نقشه پهنه‌بندی و پایش تغییرات دریاچه‌های دائمی و فصلی، شناسایی مناطق تخریب‌شده بعد از بحران در نواحی شهری، تهیه نقشه‌های ساختاری (شناسایی گسل‌ها و چین‌ها) و تعیین مرز گسترش شهری و پایش رشد مناطق شهری بود.
در این بین ماهواره‌بر سیمرغ چهارمین پرتاب خود را با ماهواره ظفر ۱ دانشگاه علم و صنعت تجربه کرد، در بخش بدنه بزرگ ماهواره‌بر سیمرغ به طول ۲۶ متر و استوانه‌ای به قطر ۲.۵ متر مخزن سوخت قرار دارد که ۸۰تن سوخت مایع در آن تزریق شده است.
ساخت ماهواره ظفر به دست ۸۰ مهندس فضایی دانشگاه علم و صنعت و به سفارش سازمان فضایی ایران از چهار سال گذشته آغاز شده بود، ۲۹ دی ماه ۱۳۹۸، دو ماهواره ظفر ۱ و ۲ دانشگاه علم و صنعت برای پرتاب تحویل سازمان فضایی ایران شد. فرآیند آماده‌سازی ماهواره بر سیمرغ حدود ۲۰ روز در پایگاه فضایی حضرت امام خمینی(ره) طول کشید، در نهایت شامگاه یکشنبه ساعت ۱۹و۱۵ دقیقه پس از پرتاب ماهواره بر سیمرغ، فرآیند مرحله اول پرتاب و استارت پرواز موتور‌های مرحله دوم با موفقیت انجام شد، ماهواره بر سیمرغ توانست حدود ۹۰ درصد مسیر را در حدود ۹دقیقه پرواز طی کند و برای اولین بار به ارتفاع بالای ۵۴۰کیلومتر و به سرعت حدود ۶۵۰۰ متر بر ثانیه رسید؛ در حقیقت برای پرتاب کامل ۴۹۰ ثانیه زمان لازم بود که ۴۵۷ ثانیه آن انجام شد. در پرتاب ماهواره ظفر همه فرآیندهای پرتاب فضایی از قبیل مونتاژ مراحل ماهواره‌بر و ماهواره، تست‌های پیش پرتاب، تزریق سوخت و پیش فشارگذاری، به طور کامل به انجام رسید. فرآیند پرتاب و استارت موتورهای مرحله یک ماهواره‌بر و جدایش مراحل و استارت موتور مرحله دوم به درستی انجام شد و در انتهای مسیر، ماهواره‌بر به سرعتِ مورد نیاز جهت تزریق ماهواره در مدار مورد نظر نرسید. وجود اشکال در موتور ماهواره‌بر سیمرغ موجب شد که ماهواره دچار افت سرعت شود و در نتیجه در مدار قرار نگیرد و در اقیانوس هند سقوط کند. به گفته وزیر ارتباطات دلیل ناموفق بودن پرتاب ماهواره «پیام» مدار الکترونیک بوده است؛ ولی در ماهواره ظفر اشکال از موتور ماهواره‌بر بوده است.
سه ایستگاه ماهدشت، چرمشهر و قشم به عنوان ایستگاه‌های زمینی ماهواره ظفر آماده دریافت داده از ماهواره ظفر بودند که خوشبختانه بخش عمده‌ای از اهداف تحقیقاتی مد نظر پرتاب ماهواره ظفر حاصل و داده برداری‌ها احصا و داده‌ها جمع‌آوری شده و در اختیار دانشمندان ما قرار گرفته است. همچنین بهینه سازی‌ها روی پایگاه فضایی و مراحل پرتاب ماهواره و تغییراتی روی موتور و سیستم کنترل انجام شده بود که این تغییرات، در پرتاب ماهواره پاسخ مثبت داد.
متاسفانه در لحظات نهایی، سرعتی که نیاز ماهواره بود، حاصل نشد اما وزیر ارتباطات وعده داده است که با بهینه سازی‌های جدیدی که انجام می‌شود در پرتاب‌های آتی این بخش از ماموریت نیز کامل خواهد شد. این مرحله تحقیقاتی آورده‌های زیادی برای دانشمندان کشور داشت. این پرتاب ماهیتی کاملا تحقیقاتی داشت و انتظار‌ها هم مطابق اهدافی که طرح ریزی شده بود، محقق شد ماهواره ظفر بخشی از مسیر را برای رسیدن در مدار طی کرد و در واقع به ارتفاع مورد نظر رسید، اما ماهواره در دقایق پایانی به سرعت مورد نظر نرسید، این در حالی است که ایستگاه‌های زمینی توانستند از ماهواره سیگنال دریافت کنند.
ماهواره‌های ایرانی آماده پرتاب
در پروژه ساخت ماهواره‌های ایرانی، فارغ از آنکه پرتابشان به فضا موفقیت آمیز باشد یا خیر، روند پیشرفت پیوسته تداوم داشته و نتیجه آن، صف ماهواره‌های تولیدی است که آماده پرتاب به فضا هستند.
ماهواره «طلوع»
این ماهواره نخستین ماهواره سنجش از دور کشورمان است که توسط سازمان صنایع الکترونیک وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح ساخته و در سال ۱۳۸۸ از آن رونمایی شد. شاید مهم‌ترین نکته جالب توجه در خصوص طلوع، ظاهر متفاوت آن با دیگر ماهواره‌های کشورمان باشد، اما در بعد فنی، ویژگی‌های جالب توجه تری هم در طلوع دیده می‌شود. شاخصه‌هایی مانند کنترل وضعیت مکانیزم‌ها و سلول‌های خورشیدی و تصویربرداری با دقت ۲۵ مترمربع از فاصله ۵۰۰ کیلومتری مدار زمین که ظاهرا پروژه ارتقای این ویژگی‌ها، پروژه‌ای ادامه دار است.
ماهواره «پارس ۱»
کلیدی‌ترین نکته در خصوص این ماهواره که نخستین ماهواره از خانواده ماهواره‌های پارس است، تخصصی کردن پروژه‌های ساخت ماهواره در کشورمان است، به این صورت که در پارس ۱ چهار دانشگاه که پیشتر در این عرصه فعالیت و تجاربی کسب کرده‌اند، اشتراکی کار کردند و هر یک بخشی از کار را پیش بردند.
مشارکتی که در آن علاوه بر دانشگاه‌ها، سازمان فضایی نیز حضور داشت.اما آنچه در حال حاضر قابل بیان است، پیشرفت سریع‌تر کار ساخت ماهواره پارس ۱ است که برخی منابع از پایان یافتن آن خبر می‌دهند.
ماهواره «سها»
سُها ماهواره‌ای سنجشی است که سه سال عمر عملیاتی خواهد داشت و با وزن ۱۵۰ کیلوگرم، در مدار ۵۰۰کیلومتری ماموریت خودش را انجام خواهد داد.
ماهواره‌ای که با سه محموله تصویربرداری MS، SWR، TR با قدرت تفکیک مکانی به ترتیب ۳۰۰، ۱۵۰، ۹۵ با تصویربرداری در هفت طیف و با قدرت تفکیک حداقل ۱۵ متر و ارسال تصاویر به ایستگاه‌های زمینی، قرار است مجموعه بسیار ارزشمندی از داده‌های سنجش از دور را تامین کند که در زمینه‌های مختلف کاربرد‌های فراوانی خواهد داشت.
ماهواره «خلیج فارس»
این ماهواره هم همان طور که از نامش پیداست، ظاهرا هدفی بیش از بلند آوازه کردن نام پهنه آبی جنوبی کشورمان ندارد. ماهواره‌ای که با ماهواره تدبیر در یک روز رونمایی شده و ظاهرا به سفارش سازمان فضایی طراحی و ساخته شده است. ماهواره‌ای در ساختار مکعبی که برای اهداف مخابراتی ساخته شده و از بسیاری از ماهواره‌های دیگر کوچکتر است.
نکته جالب توجه در خصوص این ماهواره نه ابعاد یا شاخصه‌های فنی آن، که طراحی و تولید آن توسط دانشگاه مالک اشتر است.
ماهواره امیرکبیر
این ماهواره که گاه «آت ست» خوانده می‌شود و گاه ماهواره امیر کبیر، محصول دانشگاه امیرکبیر است و در معرفی‌ها، محصول دانشجویی خوانده می‌شود؛ ماهواره‌ای مکعبی که حدود ۸۰ کیلوگرم وزن دارد و چند سالی می‌شود که مسئولان دانشگاه چشم انتظار پرتاب آن به فضا هستند.
ماهواره‌ای که با ماموریت مطالعات جغرافیایی در زمینه مسائل آب، خشکسالی، مباحث مربوط به زمین لرزه و حوادث طبیعی طراحی شده و قرار است به ارتفاع ۶۶۱کیلومتری پرتاب شود.
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
بی‌سابقه در تاریخ ایران (اعتماد)سفره مادران بی‌بضاعت پر روزی شد (شهروند) خودروساز بی‌انصاف اشک مردم را درآورد (جوان)سندروم «مسئله با پدر» در کمین دختران (خراسان)
سایر اخبار این روزنامه
شایعه مرغ‌های تریاکی وضعیت عجیب و غریب مسکن در ماه اسفند ظفر امید را زنده نگه داشت علاقه ترامپ به سندرز! اتهام زم: افساد فی‌الارض تصور نمی‌کنم یارانه ۷۲هزارتومانی تصویب شود چرا انتگرال از کتب درسی حذف شد؟ جنگ قدرت بالا گرفته و لیست اعلامی شورای ائتلاف اصولگرایان زیر فشار سهم‌خواهی‌ها در این جریان چند ساعت بیشتر دوام نیاورد، حالا با حذف لیست قبلی می‌گویند لیست جدید می‌دهیم گرامیداشت یاد سردار سلیمانی پوپولیست‌ها به بهارستان نمی روند... لقمه فقرا را دهان ثروتمندان نگذاریم زنان و مطالعه ارتقاء مدرک تحصیلی با غنای فرهنگ عمومی جنگ قدرت حاشیه نشینی کارآمدی!