«ابتکار» تازه‌ترین تحولات میدانی سوریه را بررسی می‌کند گره کور ادلب در سرنوشت سوریه

محمدرضا ستاری
بیش از یک سال کشمکش درمورد عملیات آزادسازی ادلب توسط ارتش سوریه و در حالی که بارها این موضوع به تعویق افتاده است، اکنون سرنوشت تعیین تکلیف جنگ داخلی سوریه در ادلب با رویارویی مستقیم میان روسیه و ترکیه گره خورده است.
پس از پیروزی‌های چشمگیر بشار اسد در بازپس‌گیری مناطق مختلف سوریه و در حالی که طبق توافق‌های صورت گرفته با حمله ترکیه به شمال سوریه، مسئله کردها نیز به نفع اسد تا به اینجای کار رقم خورده است، اکنون موضوع اصلی در جنگ داخلی سوریه، استان ادلب است؛ جایی که گروه‌های مخالف اسد از جمله شمار زیادی از تروریست‌های جبهه النصره و تحریر الشام در این منطقه حضور دارند و به گفته کارشناسان در صورت بازپس‌گیری کامل استان ادلب، بشار اسد پیروز نهایی جنگ داخلی چندین ساله سوریه خواهد شد.
چرا ادلب مهم است؟


در همان ابتدای گمانه‌زنی‌ها برای شروع عملیات مشترک روسیه و سوریه برای بازپس‌گیری ادلب، موجی از مخالفت‌ها به خصوص از سوی کشورهای غربی این مسئله را به تعویق انداخت. استدلال مخالفان این بود که با شروع عملیات ادلب جان میلیون‌ها غیر نظامی در این استان به خطر افتاده و بار دیگر موجی از آوارگان سوری راهی ترکیه و کشورهای اروپایی خواهد شد. اما در مقابل برخی از ناظران معتقد بودند که علاوه بر اینکه آزادسازی ادلب باعث تحکیم جایگاه اسد در آینده سیاسی سوریه می‌شود، برگ برنده مخالفان دمشق برای مذاکرات آتی نیز از بین خواهد رفت.
هرچند طی چند ماه اخیر ارتش سوریه پیشروی‌هایی را به سمت ادلب و جاده حلب صورت داده است، اما با نزدیک شدن ارتش سوریه به مرحله نهایی رسیدن به ادلب و تصرف چند نقطه استراتژیک، ترکیه رسماً به بشار اسد اعلان جنگ داد. ترک‌ها اکنون در ادلب پست‌های بازرسی فراوانی داشته و همچنین حمایت قابل ملاحظه‌ای را از ارتش آزاد سوریه به عمل می‌آورند. در همین راستا و در حالی که ارتش سوریه با پشتیبانی هوایی روس‌ها در حال پیشروی به سمت ادلب است، اردوغان هفته گذشته صراحتاً گفت که درصورت ادامه عملیات ارتش سوریه، با اعزام نیرو به ادلب دست به اقدام نظامی مستقیم خواهد زد. از سوی دیگر در حالی که هیئتی از روسیه برای بررسی وضعیت ادلب به آنکارا سفر کرده است و گفته می‌شود که احتمال دارد پوتین و اردوغان نیز در مورد وضعیت میدانی این استان با یکدیگر دیدار کنند، منابع امنیتی ترکیه اعلام کرده‌اند که هیچ برنامه‌ای را برای خروج نیروهایشان که در پست‌های بازرسی استان ادلب مستقر هستند، ندارند.
در چنین شرایطی و در حالی که ارتش سوریه با تصرف خان طومان و معره النعمان در حال پیشروی به سمت ادلب است و تنها چهار کیلومتر تا بزرگراه ادلب- حلب فاصله دارد، اردوغان پس از درگیری مستقیم میان نیروهای ترکیه و سوریه که منجر به کشته‌ شدن تعدادی از نظامیان دو طرف شد، تهدید کرده که که نیروهای سوری در ادلب را به عقب می‌راند مگر آنکه آنها خودشان تا پایان ماه جاری میلادی عقب‫نشینی کنند.
نقش روسیه در عملیات ادلب
در این وضعیت موضع روسیه در تحولات جاری میان ترکیه و سوریه از سوی تحلیل‌گران بسیار مهم و راهبردی ارزیابی می‌شود. روس‌ها علاوه بر این که از بشار اسد پشتیبانی کرده و ورودشان به صحنه میدانی سوریه ورق معادلات جنگ داخلی در این کشور را برگرداند، همزمان با آنکارا نیز روابطی نزدیک دارند. دو کشور در روند آستانه و نیز توافق سوچی با یکدیگر همکاری داشته و اکنون در استان ادلب و مرحله حساس جنگ سوریه رویاروی یکدیگر قرار گرفته‌اند. در این راستا و در حالی که احتمال درگیری مستقیم ترکیه با ارتش سوریه هر لحظه امکان‌پذیر است، دو روز قبل روزنامه القدس العربی طی تحلیلی نوشت که سرنوشت استان ادلب در دستان روسیه است. آنها با پشتیبانی هوایی خودشان کمک شایانی را به اسد برای پیشروی در استان ادلب کرده‌اند، اما بعید به نظر می‌رسد که حاضر به رویارویی مستقیم با ترکیه در این استان باشند. در این رابطه و در حالی که قواعد جنگ در سوریه تغییر کرده و مرحله‌ای جدید در شرف وقوع است، درگیر شدن در ادلب برای روس‌ها چه از منظر نظامی و چه از نظر انسانی مخاطره آمیز خواهد بود.
از سوی دیگر یک منبع مطلع درمورد مذاکرات دو هیئت روسیه و ترکیه نیز به روزنامه رای‫الیوم گفته که در این گفت‫و‫گوهای سه ساعته احتمال دستیابی به یک توافق میان مسکو و آنکارا بر سر تحولات ادلب وجود دارد و قرار بر این شده که احتمالا توافقی جامع‌تر از توافقنامه سوچی که در سال 2018 میان دو کشور منعقد شده است به وجود بیاید. این توافق که از آن به آدنای 2 یاد کرده‌اند نزدیک به توافق آدنای 1 میان آنکارا و دمشق در سال 1999 میلادی است و طرف‌های روسیه و ترکیه در این گفت‫وگوها درمورد آتش‌بس و نیز پیشبرد روند سیاسی در سوریه تاکید کرده‌اند.