روزنامه ایران
1398/11/19
نبود رقابت و شفافیت فساد می‌سازد
گروه اقتصادی
چند سالی است که اقتصاد ایران با پرونده‌های فساد مالی گره خورده است، هرچند وقت یکبار شاهد این هستیم که یک پرونده فساد فاش میشود و فلان فرد دولتی یا مقام مسئول در آن نقش دارد. این موضوع داد رئیس جمهوری و معاون اول رئیس جمهوری را هم درآورده است. سخنرانی‌ای نیست که دولتمردان نسبت به ویروس فساد در آن هشدار نداده باشند و از تمام بخش‌ها بخواهند که روزنه‌های فساد گرفته شود. اما چگونه فساد در اقتصاد ایران تقویت شده است؟ فساد اقتصادی از کجا آغاز میشود و چگونه می‌توان این ویروس را مهار کرد از عباس آخوندی؛ وزیر سابق راه و شهرسازی و اکبر ترکان، مشاور پیشین رئیس جمهوری پرسیدیم. اکبر ترکان، مشکل اصلی را ایجاد نهادهایی دانست که با وجود قدرت و سهم زیاد در اقتصاد هیچ زمان پاسخگو نیستند. آخوندی هم اشاعه فساد اقتصادی را در نبود سیستم رقابتی منصفانه دانست.
رقابت نداریم
عباس آخوندی، وزیر سابق راه و شهرسازی درباره شکل‌گیری فساد و اینکه چرا فساد در کشور گسترده شده است، به «ایران» گفت: مهم‌ترین دلیلی که باعث شده فساد در کشور گسترده شود، عدم وجود نظام رقابت است، وقتی سیستم رقابتی منصفانه در کشور ایجاد نمی‌شود، فساد در آن شکل می‌گیرد. وی در پاسخ به این سؤال که سیستم رقابتی منصفانه چه تعریفی در اقتصاد دارد و منظور چه سیستمی است، افزود: واضح بگویم که با وجود نهادهای غیر دولتی که سهم قابل توجهی از اقتصاد را دارند، اساساً امکان رقابت بین هیچ تولید‌کننده و فعال اقتصادی بخش خصوصی وجود ندارد، حتی به‌صورت نظری هم امکان رقابت نیست.
ریسک‌ها از جیب مردم
آخوندی با بیان اینکه هر کاری هم انجام شود، باز امکان رقابت بین بخش خصوصی و نهادهای غیر دولتی وجود ندارد، گفت: مفهوم رقابت این است که شما هر ریسکی را در هر تصمیم اقتصادی می‌گیرید فردی هزینه این ریسک را بپذیرد، به‌عنوان مثال، بخش خصوصی ریسک فعالیت‌هایش را خودش قبول می‌کند، اما در نهادهای عمومی غیر دولتی چه کسی ریسک را می‌پذیرد؟ همه ریسک به جیب مردم منتقل میشود. وی ادامه داد: نهادهای عمومی غیردولتی تلاش می‌کنند که هزینه‌های خود را گردن دیگران بیندازند و این اتفاق به منزله فساد است. به‌خاطر نداشتن سیستم رقابتی منصفانه اصل و زمینه پرورش فساد را فراهم می‌کنیم.
بازیکنان مثل هم باشند
وزیر سابق راه و شهرسازی درباره اینکه چگونه می‌توان با فسادهای شکل گرفته مبارزه کرد، تصریح کرد: اگر کسی در ایران بخواهد با فساد مبارزه کند، اولین کاری که باید انجام دهد، این است که دنبال بازار آزاد رقابتی منصفانه برود، بازار آزاد رقابتی منصفانه این است که همه بازیکنان مثل هم باشند، اینکه یک بازیکن هرکول و دیگری مورچه باشد، فایده ندارد. وی ادامه داد: شرایط فعلی اقتصادی در حقیقت رقابت بین فیل و فنجان است، وقتی بازار اینگونه باشد، کشور مستعد فساد است و هیچ عملیات اقتصادی منصفانه نیست. بر این اساس همه جور فسادی در چنین بازاری رخ می‌دهد.
رقابت فیل و فنجان
آخوندی درباره اینکه چرا این مفهوم در هیچ دولتی جایگاه نداشته است، گفت: آقایان نمی‌خواهند این بحث را بپذیرند که کشور به سیستم رقابتی منصفانه نیاز دارد. به‌جای آنکه سراغ این امر بروند صحبت‌هایی می‌کنند که کاملاً جنبه شعاری دارد. آنها فقط دنبال کسانی می‌روند که با آن برخورد کنند. وی افزود: اگرکسی بخواهد مشکل فساد را ریشه کن کند، باید داستان رقابت فیل و فنجان را حل کند، البته این امر خیلی سخت است، چرا که خیلی‌ها در آن فیل هزاران منفعت دارند و به‌هیچ وجه حاضر نیستند آن فیل را رها کنند. برای آنها فیل مقدس است و نگهش می‌دارند.
نهادهایی که پاسخگو نیستند
اکبر ترکان، مشاور پیشین رئیس جمهوری درباره اینکه فساد چگونه در اقتصاد ایران شکل می‌گیرد و چرا در تمام دولت‌ها، شاهد ظهور فساد هستیم، به «ایران» گفت: مهم‌ترین مشکل که باعث ظهور فساد در کشور میشود، عدم شفافیت است، اگر این مقوله در بخش‌های مختلف حاکمیت وجود داشت، امکان مقابله با فساد برای دولتمردان فراهم بود و چه بسا با شفافیت فسادی رخ نمی‌داد یا به‌حداقل می‌رسید.
وی ادامه داد: وقتی قرار میشود بخش‌هایی در اقتصاد کشور اقتدار داشته باشند ولی پاسخگو نباشند آن زمان اقتصاد غیر شفاف میشود. در این صورت اطلاعات آشکار نمی‌شود، گزارش‌ها واضح نیست و در نهایت روابط بهم می‌ریزد.
شفافیت در دستور کار
مشاور پیشین رئیس جمهوری خاطرنشان کرد: زمانی می‌توان از فساد فاصله گرفت که شفافیت اولین و مهم‌ترین دستور کار دولت‌ها باشد، به‌عنوان مثال در سال‌های پیش مناطق آزاد موظف شده بودند جزئیات مناقصه‌های خود را در سایت بگذارند، اگر این اتفاق می‌افتاد به طور قطع در مناقصه‌ها افرادی برنده نمی‌شدند که هیچ صلاحیتی نداشتند. وی گفت: با شفافیت کشور پیشرفت می‌کند، جلوی فسادها گرفته و خیلی از بحران‌ها و چالش‌های اقتصادی قابل پیشگیری میشود. ترکان در پاسخ به این سؤال که به‌نظر می‌رسد، دولتمردان به اطلاعات درستی دسترسی ندارند و توزیع نشدن اطلاعات صحیح باعث شده فساد در کشور شکل بگیرد و در خیلی از بخش‌ها فساد و رانت ریشه دوانده باشد، افزود: برعکس من معتقدم که دولت به اطلاعات درست دسترسی دارد اما برای آنکه جلوی فساد گرفته شود دولت نیازمند نظام‌های کنترلی است.
نظام کنترلی تعریف نشده است
وی ادامه داد: نظام‌های کنترلی باید در بدنه دولت باشند نه اینکه آقای رئیس جمهوری مواظب تک تک فعالیت‌های کشور باشد، تا فسادی رخ ندهد، به طور قطع رئیس جمهوری نمی‌تواند بر تمام بخش‌ها نظارت کند، این امر شدنی نیست.
مشاور پیشین رئیس جمهوری خاطرنشان کرد: اگر کشور صاحب نظام‌های کنترلی بود، هر انحرافی که پیش می‌آمد با شفافیت در دید همه قرار می‌گرفت. وی در پاسخ به این سؤال که چرا دولت به این نتیجه نرسیده که نظام‌های کنترلی ثابت و فعال داشته باشد، گفت: همه می‌دانند و به این نتیجه رسیدند که با شفافیت می‌توان ضریب سلامت و شفافیت را بالا برد.
سایر اخبار این روزنامه
اسکوچیچ روی نیمکت تیم ملی فوتبال ایران
این دیگر فرزانه نیست
افزایش۱۲ برابری ظرفیت تولید برق در 42 سال
آدرس غلط به خارج ندهیم
به خودم گفتم فیلمی بساز که با آن نفس بکشی
تحقیقات علیه ترامپ ادامه مییابد
نبود رقابت و شفافیت فساد می‌سازد
سایه مافیا بر بساط دستفروشان تهران
بخش کشاورزی تحریم شکن شد
41 هکتار از جنگل‌های هیرکانی گیلان سوخت
ناگفته‌های جدیدی درباره <عین الاسد> منتشر می‌کنیم
جشن سینما در ایران همه گیر شد
تصمیم شخصی من نباید دیگران را تحت فشار بگذارد
ایران جشنواره
صندوق‌های رأی و امروز و فردای ایران
استیضاحی که زوال سیاسی امریکا را رقم زد
فوتبال ایران پس از سورپرایز دراگان
