«ابتکار» از عوامل تاثیرگذار بر خدشه‌دار کردن اعتماد عمومی در زمان انتخابات گزارش می‌دهد

شفافیتِ نمایشی
الهام برخوردار
شفافیت همیشه یکی از مهم‌ترین راه‌های جلب اعتماد عمومی بوده است اما در کشور ما متاسفانه درست عکس آن عمل می‌کند چرا که در کشور ما فقط نامی از آن وجود دارد و هرازگاهی برخی برای فرار از پاسخگویی و پرچمداری شفافیت، با معرفی اموال خود و نمایش حساب بانکی‌هایشان قضیه را فیصله می‌دهند. حتی در برخی مواقع به‌خصوص در زمان انتخابات کاندیداها برای تبلیغات خود و به اسم شفافیت از این امر سوءاستفاده می‌کنند، که تا به حال هیچ کدام از آن ادعاها واقعیت نداشته است. درواقع ما بیشتر نمایش شفافیت را شاهد هستیم تا خود شفافیت. مدعیان شفافیت فقط مانور می‌دهند اما در عمل با واقعیت امر فاصله زیادی دارد. این ماجرا متاسفانه در کشور به یک روند تبدیل شده است و نمایش تهدیستی و نداشتن ثروت برای آنها به یک ارزش تبدیل شده است و اینگونه جا افتاده است که هرکس اموال کمتری داشته باشد پاکدست‌تر است.
این حرکت در راستای شفافیت سال‌هاست راه خودش را کج کرده و برای فرار از شفافیت قدم برمی‌دارد. به گونه‌ای که نامزدهای انتخابات مجلس و ریاست‌جمهوری از آن برای جذب آراء کمک می‌گیرند. حالا هم در انتخابات پیش ‌رو که اسفندماه برگزار می‌شود بسیاری از نامزدها دست به افشای اموال و دارایی‌های خود زنده‌اند که نه تنها اعتماد عمومی را به دنبال نداشته بلکه به تضعیف آن نیز سرعت بخشیده‌اند. آنها فقط گاهی اوقات دریافتی‌ها را عریان می‌کنند ولی قراردادها، پروژه‌ها، صورت‌های مالی و هزینه‌هایی را که در شرکتی انجام می‌شود، هیچ کدام اعلام نمی‌شود.


اما به صورت عریان اولین باری که این موضوع مطرح شد، در انتخابات ریاست‌جمهوری 1396 رخ داد و محمدباقر قالیباف برای شفاف‌سازی لیست اموال خودش را منتشر کرد. او حدود 12 سال مدیریت شهر تهران را برعهده داشت و شایعات بسیار زیادی در رابطه با فسادهای مالی در این سازمان عریض و طویل وجود داشته است و در حال حاضر قائم‌مقام سابق او در زمان تصدی قالیباف بر شهرداری تهران در زندان به سر می‌برد اگر چه سخنگوی قوه قضائیه روز گذشته در نشست خبری خود اعلام کرد که هیچ پرونده‌ای علیه محمدباقر قالیباف وجود ندارد.
قالیباف در انتخابات ریاست‌جمهوری 96 در آخرین مناظره انتخاباتی خود با نشان دادن برگه‌ای به دوربین گفت که فهرستی از اموال خود، همسر و فرزندش را در کانال خود منتشر کرده. بلافاصله بعد از این اظهارات و زمانی که هنوز مناظره تمام نشده بود، واکنش‌های گوناگونی را بین کاربران فضای مجازی برانگیخت و البته اغلب این واکنش‌ها حاکی از عدم باور عمومی نسبت به این موضوع بود.
اغلب آنها با اشاره به سابقه مدیریتی قالیباف، دارایی‌هایش را متناسب با سوابقش ندانستند. موجودی حساب بانکی قالیباف هم در آن مقطع برای اغلب کاربران محل سوال بود که پرسیده بودند با این وجود، او چطور از پس هزینه تبلیغاتش برمی‌آید. برخی هم با اشاره به تبلیغات خیابانی قالیباف و برآورد هزینه آنها پرسیده بودند که منبع تامین هزینه این تبلیغات کجا بوده است؟
حالا هم که در آستانه انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی هستیم وحید یامین‌پور، کاندیدای این دوره از انتخابات مجلس روز گذشته در پاسخ به توئیت یکی از هودارانش که خواسته بود او اموال خود را شفاف اعلام کند، در توئیترش نوشت: «یک آپارتمان 116 متری در جنوب شرق تهران، یک خوروی مگان 93، همچنین در ماه‌های اخیر به علت فروش خوب کتاب‌هایم حدود 150 میلیون تومان حق‌التالیف دریافت کرده‌ام و همسرم هم یک آپارتمان 90 متری در شهرستان قم دارد. سه فرزندم نیز اموالی ندارند.»
این توئیت مجری شبکه افق در معرفی اموال خود نیز با واکنش‌های زیادی روبه‌رو شد به گونه‌ای که یکی از رسانه‌ها در گزارشی نوشت: اگرچه این ادعای مجری شبکه افق با احتساب حق‌التالیف ۱۰ درصدی از قیمت پشت جلد کتاب «نارنج و نخل» درست به نظر می‌رسد، اما این همه ماجرا نیست. کتاب «نارنج و نخل»، پرفروش‌ترین کتاب یامین‌پور‫ که با قیمت حدود ۳۰ هزار تومان نزدیک به ۴۰ بار تجدید چاپ شده و تیراژی بیش از ۵۰ هزار نسخه داشته، توسط «انتشارات جمکران» متعلق به مسجد جمکران منتشر شده است.‬ این همه ماجرا در رابطه با معرفی اموال در راستای شفافیت نیست و تا به حال حتی بسیاری از نمایندگان مجلس نیز با معرفی اموال خود مورد طعنه و تمسخر افکار عمومی قرار گرفته‌اند. از جمله آنها می‌توان به نادر قاضی‌پور، نماینده فعلی مردم ارومیه اشاره کرد. نادر قاضی‫پور در پاسخ به مطالبی که درباره اموالش در فضای مجازی مطرح شده، گفته بود: خانواده ما یک باغچه دارد که اکثر درختانش گردو است. زمین کشاورزی هم دارم، گندم کاشته بودم و درو کردم. زمستان هم محصول دیگری خواهم کاشت.‬ قبل از نمایندگی مجلس در خیابان نظام‫آباد تهران یک خانه دو طبقه و یک تک واحدی 70 متری داشتم. خانه دو طبقه را فروختم ولی یک واحد را نگه داشتم. مجلس می‫خوابم برای آنکه بیشتر خدمت کنم. اگر بروم خانه و برگردم یک ساعت رفت و یک ساعت برگشت زمان می‫برد اما این 2 ساعت را در مجلس می‌مانم‫.‬‬‬‬
قاضی‌پور همچنین در پیوستن به کمپین «فرزندت کجاست؟» گفته بود: یکی از پسران من که دانشجوی دامپزشکی دانشگاه آزاد ارومیه است، گوسفند دارد و به کار چوپانی مشغول است! این اظهارات بلافاصله با واکنش کاربران در فضای مجازی روبه‫رو شد و در‫نهایت تصویری از فرزند چوپان وی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می‌داد تعداد گاوها و نیز ارزش گاوداری‫ای که او با آنها سلفی گرفته است چند میلیارد تومان برآورد می‌شود. ‬‬‬ درواقع اعلام لیست اموال مسئولان بیش از آنکه سبب اعتماد مردم شود، موجب طنز و تمسخر مردم شده است. وقتی اعتماد مردم مخدوش شده باشد، باید با ارائه اسناد و دلایل قابل قبول، اعتمادشان بازگردد. اعلام شفاهی دارایی کسانی که پشت ‌سرشان حرف و حدیث زیادی وجود دارد، گاهی غیرقابل باور است و اموال اعلام شده باعث تمسخر فلان فرد توسط مردم می‌شود. این امر البته اعتماد خدشه‌دار شده مردم را به سمتی سوق می‌دهد که اعتمادسازی برای مسئولان در ادامه دشوارتر شود. همچنین باید توجه داشته باشیم که این اطلاعات قرار است در اختیار چه کسانی قرار بگیرد و معیار راستی‫آزمایی آن چیست؟ چطور می‌توان تشخیص داد که گزارش ثبت شده از سوی افراد تمام و کمال صحت دارد؟ ‬