«ابتکار» از تقاضای مردم برای خرید ماسک‌های تنفسی در روزهای ترس از ویروس چینی گزارش می‌دهد

اپیدمی هراس از ویروس کرونا
زهرا داستانی
هر روز که از شیوع ویروس کرونا در چین می‌گذرد، بیش از 5 هزار کیلومتر آنطرف‌تر از پایتخت چین، در تهران به جمعیت ماسک‌زن‌های در خیابان افزوده می‌شود. شمار بیشتر آنها را می‌توان در متروی تهران دید. در ایستگاه‌های مملو از جمعیتی که افراد احتمال آلوده بودن آن را بیشتر از سایر اماکن عمومی می‌دانند. گرچه همچنان خبری از مورد مبتلاشده به کروناویروس در تهران به صورت رسمی نیست اما خبرهای ضد و نقیض از مشاهده موارد ابتلا به کروناویروس تا مشاهده ترویست‌های چینی که علی‫رغم اعلام توقف پروازها و ممانعت از ورود این گردشگران به ایران در خیابان‌ها دیده می‌شوند تا تصمیم به بازگرداندن ایرانیان مقیم چین به کشور، مردم را به این امر واداشته تا خودشان از خود در برابر این ویروس محافظت کنند و زدن ماسک از جمله اقدامات پیشگیرانه و محافظتی در برابر این بیماری بوده است. اقدامی که سبب شده برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی اعلام کنند که ماسک در تهران کمیاب شده و با قیمت بیشتری به فروش می‌رسد، گرچه رصدها نشان می‌دهد با وجود افزایش تقاضا همچنان این کالای بهداشتی به صورت کمیاب درنیامده است.
«بالاخره ویروس کرونا وارد ایران خواهد شد.»؛ این جمله از زبان رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های وزارت بهداشت، نشان می‌دهد که ابتلای ایرانیان به این ویروس اجتناب‌ناپذیر است. گرچه سازمان پدافند غیرعامل کشور در اطلاعیه‌ای وضعیت عمومی کشور را از نظر امنیت زیستی در برابر این ویروس «سفید» اعلام کرده و گفته است: «‌بررسی‌های میدانی و قرائن موجود نشان می‌دهد احتمال طغیان شیوع بیماری در ایران اندک است.» این سازمان، این نتیجه را حاصل رصد و پایش این سازمان از ساعات اولیه اطلاع از شیوع کرونا در چین عنوان و اعلام کرده که تحقیقات علمی برای تولید واکسن کرونا در ایران آغاز شده است. اگرچه مشخص نیست که تولید واکسن بدون وجود نمونه از این ویروس در کشور چگونه امکان‌پذیر شده است اما حاصل این اظهارنظرها و اطلاعیه‌هایی که با یکدیگر همسویی زیادی ندارند سبب شده که هراس از ابتلا به ویروس کرونای جدید همه‌گیر شود و متقاضیان خرید ماسک از داروخانه‌ها افزایش یابد.


محبوبیت ماسک‌های فیلتردار و عدم تمایل خرید
ماسک‌های نخی
گزارش میدانی «ابتکار» از چند داروخانه در سطح شهر تهران حکایت از رشد متقاضیان خرید ماسک‌های تنفسی دارد. از میان ماسک‌هایی که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسد اما ماسک تنفسی n95 که قیمتی حدود 10 هزار تومان دارد، محبوب‌ترین ماسک در این روزها بوده است. ماسکی که برای استفاده در محیط‌های صنعتی و محافظت در برابر جامدات غیرنفتی (گردوغبار و ذرات معلق در هوا) و مایعات نفتی طراحی‌شده و از آنجایی که یک پالایه ثابت و یک پل بینی بی‌رنگ دارد و جنس پارچه‌اش از ماسک‌های تنفسی نخی ضخیم‌تر به نظر می‌رسد، توانسته اعتماد ایرانیان را در حفاظت از سلامتی‫شان در برابر ویروس به خود جلب کند.
اگرچه همین ماسک‌های دارای فیلتر که به n95 معروفند نیز تفاوت چندانی از نظر بهداشتی با ماسک‌های تنفسی نخی که در مراکز درمانی با عنوان ماسک‌های جراحی شناخته می‌شوند و کاربردشان برای جلوگیری از ورود قطرات ریز مایعات و یا ذرات درشت معلق در هوا به سیستم تنفسی است، ندارند. براساس آنچه کیانوش جهانپور، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت بیان کرده «باید توجه داشت که هیچ‌کدام از ماسک‌ها اطمینان قطعی در عدم انتقال عفونت یا ویروس را تضمین نمی‌کنند.» وی تاکید کرده که سازمان بهداشت جهانی و مرکز بیماری‌های ایالات متحده استفاده از ماسک‌های طبی را برای عموم توصیه نمی‌کنند و صرفا استفاده از آنها را برای کارکنان مراکز درمانی و افرادی که در تماس مستقیم با بیماران هستند، پیشنهاد می‌کنند.
چرا ماسک‌های n95 محبوب شدند؟
اگرچه زدن ماسک در زمان حضور در امکان عمومی می‌تواند به کاهش ابتلا به انواع بیماری‌ها کمک کند اما رعایت بهداشت شخصی، شست‌وشوی مرتب دست‌ها، عدم تماس دست‌ها با دهان، بینی و چشم‌ها برای جلوگیری از شیوع و ابتلا به بیماری کرونا موثر و ضروری است و استفاده صرف از ماسک تنفسی، آن هم بدون رعایت نکات بهداشتی و طرز استفاده صحیح از آن نمی‌تواند افراد را از ابتلا به کروناویروس مصون بدارد. اگرچه افزایش تقاضا برای خرید ماسک در تهران حکایت از آن دارد که مردم به رعایت نکات بهداشتی شخصی اهمیت داده‌اند اما بررسی نحوه استفاده از این ماسک‌ها در اکثر افراد قابل تامل است. اگرچه در روزهای اخیر فضای مجازی پُر از مطالب متعدد درباره طریق استفاده از ماسک‌های تنفسی نخی و n95 بوده اما همچنان با نگاهی به کسانی که در خیابان‌های تهران از این ماسک‌ها استفاده می‌کنند می‌توان دریافت که نحوه صحیح از این ماسک‌ها همه‌گیر نشده است. ماسک‌هایی که خود می‌توانند عامل بیماری‌زا و تشدید‌کننده ویروس‌ها باشند.
مشاهدات محدود خبرنگار «ابتکار» نشان می‌دهد که شاید بتوان میان محبوبیت ماسک‌های فیلتردار n95 و استفاده چندباره از این ماسک‌ها که با شست‌وشوی آن همراه است رابطه‌ای معناداری یافت. در اوضاع اقتصادی کنونی شاید تنها یک چیز برای افراد در انتخاب یک محصول معنا و مفهوم داشته باشد و آن به صرفه بودن است. ماسک‌های n95 که حالا طبق آنچه داروخانه‌ها می‌گویند محبوب‌ترین ماسک‌های تنفسی این روزها در تهران هستند، دو ویژگی توجه مصرف‌کنندگان را به خود معطوف می‌کنند: یکی تضمین بیشتر در محافظت از بیماری‌ها و دیگری استفاده چندین باره از آنها که گاه با شست‌وشو و استفاده مجدد آن همراه می‌شود. اتفاقی که همچنین برای ماسک‌های تنفسی نخی می‌افتد. بسیاری نه تنها هنوز در انتخاب درست از 2 روی ماسک‌های نخی با مشکل روبه‌رو هستند بلکه از این ماسک برای مدت طولانی استفاده می‌کنند.
ماسک‌های نخی فراوانند اما کمبودی هم در ماسک n95 نداریم
روز گذشته خبرها و شایعاتی در فضای مجازی پیچید که حکایت از آن داشت که تاجران چینی، در حال پیش‌خرید تمام تولیدات ماسک ایران برای مقابله با شیوع ویروس کرونا هستند. اگرچه این شایعه توسط هیچ مقام رسمی تایید نشد اما محمدرضا کلامی، سخنگوی ستاد تنظیم بازار گفت: «توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موضوع ممنوعیت صادرات ماسک تنفسی نخی مطرح شد و ضمن موافقت با این طرح، مقرر شد که کمیته مرتبط با وضع عوارض صادراتی در سازمان توسعه تجارت سریعا در این زمینه اقدام‌های لازم را انجام دهند.»
همین خبر سبب شد تا برخی کاربران از افزایش قیمت این محصول بهداشتی و کمبود آن‌ها در شبکه‌های اجتماعی خبر دهند. با این حال گرچه داروخانه‌ها افزایش تقاضا را تایید می‌کنند اما می‌گویند کمبودی وجود ندارد. ماسک‌های تنفسی نخی به وفور موجود است چراکه متقاضی کمتری در این روزهای بحران خبری کرونا دارند اما ماسک‌های n95 با وجود تقاضای بالا همچنان موجود است و قیمت آنها تفاوتی با قبل نکرده است.
با این حال گرچه نگرانی از بابت کمبود ماسک‌های تنفسی در ایران وجود ندارد اما ترس از ابتلا به کرونا همچنان با ماست و همچون دستی پنهان هر لحظه ما را نوازش می‌کند. به راستی آیا راهی برای رهایی از این ترس وجود دارد؟