جزئیات جدید در دومین گزارش سازمان هواپیمایی درباره بوئینگ اوکراینی

دومین گزارش سازمان هواپیمایی کشوری درباره سانحه هواپیمای اوکراینی که در 18 دی ماه رخ داد، روز گذشته همراه با جزئیات جدیدی منتشر شد و نسخه ای از آن نیز در اختیار رسانه ها قرار گرفت. هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین اینترنشنال با شماره پرواز ۷۵۲ با ۱۶۷ مسافر (146 مسافر ایرانی و 21 غیر ایرانی) و ۹ خدمه پرواز که در ساعت 6:12 چهارشنبه ۱۸ دی ماه از فرودگاه امام(ره) به مقصد کی‌یف پرواز خود را آغاز کرد، ۶ دقیقه بعد به دلیل شلیک غیرعمد پدافند هوایی سپاه، در حوالی صباشهر از توابع استان تهران سقوط کرد و همه سرنشینان آن جان باختند.  در این گزارش که حاوی اطلاعاتی شامل تاریخچه پرواز است، به جزئیات چگونگی آماده‌شدن پرواز، وزن هواپیما، آغاز هماهنگی‌ها تا تیک‌آف (پرواز)، زمان ارتباط خلبان با کنترلر رادار مهرآباد، زمان قطع ارتباط خلبان و همچنین اطلاعات پرسنلی خدمه پرواز، اطلاعات هواپیما، اطلاعاتی درباره اصابت موشک به این هواپیما، شواهد عینی بررسی لاشه هواپیما، مشخصات دستگاه‌های ثبت پروازی و نمایندگان کشورهای معرفی‌شده برای شرکت در بررسی سانحه اشاره شده است.
چند نفر با گذرنامه ایرانی از مرزهوایی عبور کرده اند؟
دراین گزارش همچنین براساس گزارش پلیس گذرنامه فرودگاه امام خمینی (ره)، اعلام شده که «146 نفر از مسافران با گذرنامه ایرانی، 10 نفر با گذرنامه افغانستانی، پنج نفر با گذرنامه کانادایی، چهار نفربا گذرنامه سوئدی و دو نفر با گذرنامه اوکراینی از مرز هوایی رد شده و همچنین هر 9 نفر خدمه پرواز، تبعه کشور اوکراین بوده‌اند». این گزارش توضیح داده که ممکن است تعدادی ازمسافران دارای تابعیت چندگانه باشند و در دیگر گزارش ها باملیتی دیگر معرفی شده یا با گذرنامه دیگر خود بلیت پرواز را دریافت کرده باشند اما فهرست فوق، مربوط به «گذرنامه هایی است که با آن از مرز هوایی جمهوری اسلامی ایران خارج شده اند.»
 در این گزارش همچنین آمده است که «مشخصات لوازم داخل کابین و بار مسافران نشان از سرایت نکردن آتش به داخل کابین مسافران و احتمالاً قسمت بار هواپیما دارد». این جمله نشان می دهد که ممکن است  مسافران پیش از اصابت هواپیما به زمین زنده بوده اند.


اعضای تیم بررسی لاشه هواپیما چه کسانی بودند؟
براساس این گزارش، تیم اعزامی کشور اوکراین شامل یک کارگروه ویژه برای این تحقیق بود و مقرر شد بانظارت تیم تحقیق ایرانی به طور همزمان این مسئله روی قطعات هواپیما بررسی شود. تیم تحقیق ایرانی شامل متخصصان از نهادهای نهاجا (نیروی هوایی ارتش)، واجا(وزارت اطلاعات)، پلیس و ستاد کل نیروهای مسلح بودند. پس از انجام جلسه توجیهی مورخ 20 دی 98 در سازمان هواپیمایی کشوری، فرایند تحقیق روی قطعات لاشه هواپیما انجام شد.
چه بر سر جعبه سیاه هواپیما آمده است؟
براساس این گزارش «جعبه‌های سیاه هواپیما شامل دستگاه‌های ثبت اطلاعات پروازی (SSFDR) و دستگاه ضبط صدای کابین خلبان (SSCVR) توسط عوامل تجسس و نجات پیدا شده و در اختیار تیم بررسی قرار گرفته است» اما هردو دستگاه «بر اثر سانحه و آتش سوزی آسیب دیده‌اند.» در عین حال «بخش حافظه اصلی هر دو دستگاه موجود بوده اما آسیب فیزیکی روی قطعات اصلی قابل مشاهده است.» در این گزارش ذکر شده که این هواپیما مجهز به دستگاه های ثبت اطلاعات پروازی با قابلیت ثبت بیش از سه هزار پارامتر دیجیتال و آنالوگ و ضبط صدای کابین خلبان (SSCVR) با قابلیت ضبط دو ساعت آخرین مکالمات پرواز و همچنین یک QAR است که فقط (SSFDR,SSCVR)  آن در سایت سانحه پیدا شده است.» به بیان دیگر«QAR»
(  Quick Access Recorder ) این هواپیما در محل سانحه پیدا نشده است. این دستگاه یک ضبط کننده با امکان دسترسی سریع است که امکان دست یابی به داده های خام پرواز را در زمان فوری و حتی از طریق
«یو.اس.بی» فراهم می کند. با این حال براساس گزارش های منتشر شده در سایت های هوانوردی، در هواپیماهای غیرنظامی ضبط کننده «QAR» به گونه ای طراحی نمی شود که در سوانح هوایی آسیب نبیند.
ماجرای شلیک 2 موشک به سمت هواپیما
این گزارش همچنین در بررسی آثار عملیات تدافعی موشکی بر سانحه، تصریح کرده است: «با توجه به اعلام عمومی مورخ 21 دی 98 مبنی بر پذیرش یکی از نهادهای داخلی درخصوص عملیات دفاعی موشکی در زمان پرواز این هواپیما، دسترسی مسئول بررسی سانحه به اطلاعات آن نهاد فراهم و مشخص شد که دو موشک مجاورتی از نوع «تور-ام یک» از سمت شمال به سمت هواپیما شلیک شده است. نحوه تاثیر این موشک ها بر وقوع سانحه و همچنین تحلیل این اقدام تحت بررسی است.» با این حال اشاره به این که دو موشک به سمت این هواپیما شلیک شده، شایعات و ابهام هایی را ایجاد می کند. درباره این موضوع یک کارشناس مسائل نظامی در گفت و گو با
بی بی سی این گونه توضیح داد:«این که این سامانه دو موشک به سمت یک هدف شلیک کند کاملا طبیعی است. با یک بار فشاردادن دکمه در سامانه «تور-ام یک» چنان چه موشک اول شلیک شود و هدف را ساقط نکند، وقتی رادار سامانه متوجه شود که هدف در حال حرکت هست و نشانه ای از توقف آن نیست، موشک دوم به صورت خودکار شلیک می شود و این کاملا طبیعی است. این که بگوییم افسر کنترل سامانه دو موشک شلیک کند، صحت ندارد و این شلیک ها عملکرد خود سامانه است.»
منتفی شدن احتمال برخورد پرتوهای آسیب زننده شامل پرتوهای لیزری و الکترومغناطیس
در گزارش سازمان هواپیمایی تصریح شده است که  «پس از نمونه گیری و آزمایش در محل، احتمال برخورد پرتوهای آسیب زننده شامل پرتوهای لیزری و الکترومغناطیس (رادیو اکتیو) منتفی اعلام شد» و در روز وقوع سانحه نمونه برداری برای تشخیص مواد منفجره انجام شده  تا آثار سلاح‌های منفجره (داخل یا خارج هواپیما) در آزمایشگاه معتبر انجام شود. در این گزارش آمده است که «بررسی های بعدی از لاشه هواپیما این شبهه را تقویت می کند که لازم است وجود مواد منفجره روی بدنه هواپیما بررسی شود.»
درخواست ایران از 2 شرکت فرانسوی و آمریکایی برای ارسال تجهیزات بازخوانی جعبه سیاه
در این گزارش همچنین تصریح شده است که بررسی وضعیت ظاهری دو دستگاه ثبت و ضبط اطلاعات پروازیSSFDR  و  SSCVR در 19 دی ماه با حضور نمایندگان اعزامی از کشور اوکراین انجام  شد و عکس برداری توسط نمایندگان اوکراینی صورت گرفت.» براساس این گزارش، تیم بررسی «توافق داشتند که این نوع دستگاه‌ها از به‌روزترین دستگاه‌های موجود دنیاست و امکانات بازخوانی آن در کشور موجود نیست. اگر لوازم و تجهیزات جانبی فراهم شود، با صرف مدت زمانی کوتاه می توان بازسازی و تخلیه اطلاعات را انجام داد. براین اساس فهرست لوازم مورد نیاز از لابراتوارهای بررسی سوانح کشورهای فرانسه (BEA) و آمریکا (NTSB) و امکان انتقال به کشور استعلام شد و این کشورها برای انتقال تجهیزات به کشور تاکنون پاسخ مثبتی نداده اند ولی فهرست مورد نیاز را ارائه داده اند که در اختیار مقام‌ها برای تلاش به منظور خریداری قرار گرفته است.»