روزنامه ایران
1398/11/02
به قانونمند کردن شبه نمایشگاه‌ها امیدواریم
مریم شهبازی
خبرنگار
عرصه نشر در هفته گذشته شرایط خوبی را تجربه نکرد، از سویی خبر تعطیلی کتابفروشی بیست ساله فدک و از سوی دیگر حرف و حدیث‌ها بر سر تعطیلی کتابفروشی طهوری، یکی از قدیمی‌ترین ویترین‌های عرضه کتاب در راسته خیابان انقلاب، اوضاع را آشفته‌تر از پیش کرد. این در حالی است که یکی از آسیب‌های جدی که کتابفروشان و ناشران نسبت به خطر آن هشدار داده‌اند، به برپایی شبه‌نمایشگاه‌هایی برمی‌گردد که اغلب به میزبانی اماکن عمومی همچون ایستگاه‌های مترو برگزار می‌شوند. قانونمند کردن این شبه‌نمایشگاه‌ها، یکی از فعالیت‌هایی است که اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در راستای حمایت از اعضای صنف خود، با جدیت به آن ادامه می‌دهد. البته که رئیس این اتحادیه، در این گزارش از روند رو به پیشرفت پیگیری‌های این صنف خبر می‌دهد و می‌گوید: «دوستان فعال در شورای شهر و مترو قول همکاری در این زمینه داده‌اند، اما باید دید در مرحله عمل چقدر با ما همکاری خواهند کرد.»
هشداری که جدی گرفته نشد!
خبر تعطیلی کتابفروشی یا کتابخانه طهوری - کتابخانه همان عنوانی است که روی تابلوی این فروشگاه درج شده - یکی از خبرهای نگران‌کننده هفته اخیر بود. به هر حال خبر تعطیلی یکی از چهار کتابفروشی نخست راسته خیابان انقلاب برای دنیای نشر که این روزها تنها با عشق و تلاش فعالان آن سرپا مانده اتفاق تلخی است. هرچند که در نهایت احمدرضا طهوری، مدیر کتابفروشی و نشر طهوری در گفت‌و‌گو با رسانه‌ها تأکید کرد برای جلوگیری از خاموشی چراغ این کتابفروشی قدیمی آن را به محل کوچک‌تری منتقل خواهد کرد تا بلکه توان پرداخت بدهی‌ها فراهم شود.
اما عاقبت کتابفروشی فدک مانند نشر طهوری ختم به خیر نشد و اعظم کیان افراز، مدیر این نشر، در یادداشتی که در همین صفحه می خوانید از تعطیلی این نشر بعد از بیست سال خبر داد. او دلیل تعطیلی این کتابفروشی را ناتوانی در پرداخت هزینه‌های جاری و از سویی اجاره‌بهای ماهانه کتابفروشی عنوان کرد. البته که کوچک‌سازی کتابفروشی طهوری و تعطیلی کتابفروشی فدک اتفاق‌های دور از تصوری به حساب نمی‌آیند؛ سنگینی سایه تحریم‌ها و شرایط اقتصادی حاکم بر کلیت جامعه مدت‌هاست که باعث شده تا اهالی نشر نسبت به وقوع برخی اتفاقات ناگوار هشدار دهند.
یکی از این هشدارها که از قضا یک سالی است که به‌صورت جدی و هدفمند از سوی اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران دنبال میشود، در ارتباط با ضرورت قانونمند کردن برپایی شبه نمایشگاه‌هایی است که مهم‌ترین محل‌های میزبانی آنها ایستگاه‌های مترو و دیگر اماکن عمومی نظیر دانشگاه‌هاست. اتفاقی که نمایندگان این صنف درصدد سر و سامان دادن به آن در کل کشور هستند و هدف‌شان تنها معطوف به تهران نیست.
هومان حسن‌پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران درباره کارهایی که این صنف درتعامل با سازمان‌هایی نظیر شورای شهر و سازمان مترو و... انجام داده به «ایران» می‌گوید: «به همکاری سازمان‌هایی که اشاره کردید برای برخورد با برپایی غیراصولی شبه نمایشگاه‌های فروش کتاب امیدوار هستیم؛ هم دوستان فعال در شورای شهر و هم مترو قول همکاری داده‌اند منتهی باید دید در مرحله عمل چقدر همکاری خواهند کرد.»
بحث سخت‌گیری درمیان نیست
شاید برخی بگویند قرار است این نمایشگاه‌ها از این به بعد با در نظر گرفتن سخت گیری‌های متعددی برپا شوند، نظری که حسن‌پور آن را رد می‌کند و ادامه می‌دهد:«اصلاً بحث سخت‌گیری درمیان نیست، ما به‌دنبال برپایی قانونمند این نمایشگاه‌ها هستیم. این دوستان معتقدند هدف‌شان فعالیت فرهنگی ست، ما هم چیزی غیر از این نمی‌خواهیم و تنها خواسته‌مان رعایت قوانین صنفی است که بسیاری از موارد آن در قوانین اتاق اصناف هم آمده و برای همه مشاغل لازم الاجراست.»
به گفته این مسئول صنف ناشران و کتابفروشان یکی از مهم‌ترین مواردی که برگزار‌کنندگان این شبه نمایشگاه‌ها باید مد نظر داشته باشند توجه به اختصاص محلی مناسب برای عرضه کتاب است. او می‌گوید: «از مسئولان شهرداری و دیگر ارگان‌ها خواستیم که اجازه برگزاری این نمایشگاه‌ها را منوط به دریافت مجوز از سوی اتحادیه کنند، در چنین صورتی مهم‌ترین خواست ما این است که محلی اصولی درنظر بگیرند. اینکه دو میز و صندلی را به هم بچسبانند و پارچه‌ای هم روی آن بکشند و چند کتاب پیش روی مخاطبان بگذارند که نمی‌شود! برای عرضه کتاب هم نظیر فروش ساندویچ و... باید بخش مناسبی از ایستگاه‌های مترو در نظر گرفته شود که در و پیکر داشته باشد.»
او مهم‌ترین دلیل در نظر گرفتن چنین ضرورتی را جدی شدن کار می‌داند. حسن‌پور معتقد است فردی که چارچوب برپایی این نمایشگاه‌ها را رعایت کند خود به خود به سوی برپایی قانونمند کار می‌رود و در صدد رعایت دیگر موارد برای جذب مخاطبان هم بر می آید. کافی است هرازگاهی سری به این شبه نمایشگاه‌ها بزنید تا با عرضه عنوان‌هایی مشابه درخصوص اغلب آنها روبه‌رو شوید.
حسن‌پور رعایت عامل نخست مطرح شده را دلیل مهمی در فعالیت این نمایشگاه‌ها همچون کتابفروشی‌ها می‌داند و معتقد است از این طریق به کتابفروشی‌ها اضافه میشود، اتفاقی که در نهایت به گردش اصولی چرخه نشر هم کمک می‌کند. او تأکید می‌کند:«در شرایط فعلی که هیچ نظارتی بر این شبه نمایشگاه‌ها نمی‌شود ما شاهد تبدیل اغلب آنها به محفلی برای عرضه کتاب‌های قاچاق و چاپ افست و حتی آثار کتابسازی شده هستیم؛ از سوی دیگر عرضه برخی عناوین مشخص و تکراری از سوی آنان منجر به سوق دادن سلیقه مخاطب به سوی آثار بی‌کیفیت میشود.»
ضرورت برخورد با تخفیف‌هایی که واقعی نیستند
ارائه تخفیف‌های بیشتر از پنجاه درصد اتفاقی است که در برپایی اغلب این شبه نمایشگاه‌ها شاهد آن هستیم، حسن‌پور ادامه این روند را موجب بی‌اعتمادی مردم به کتابفروشی‌ها می‌داند و می‌گوید: «مردم نمی‌دانند چه معادله ای پشت این تخفیف‌های عجیب نهفته است و پیش خود می‌گویند چطور است که اینها کتاب را با فلان تخفیف بالا می‌فروشند اما کتابفروشان نه! متأسفانه نمی‌دانند که کتاب‌ها با قیمت‌هایی بالاتر از قیمت اصلی عرضه و بعد به آن تخفیف بالا می‌دهند که نتیجه این اقدام فریب مخاطبان است.»
از سوی دیگر او تأکید دارد بسیاری از این کتاب‌ها نسخه‌های بی‌کیفیت و قاچاق کتاب‌های اصلی ناشران است که بسیاری از هزینه‌های تولید را پشت سر نگذاشته‌اند. این فعال عرصه نشر ادامه می‌دهد:«ارائه تخفیف‌های بالای پنجاه درصد در حالی است که برطبق قانون اتاق اصناف هم این کار تخلف به شمار می‌آید. قانون اتاق اصناف حفاظت از حقوق بخش خصوصی در همه مشاغل است، از همین رو افرادی که بر اساس قانون فعالیت می‌کنند حتی در اعمال تخفیف‌ها هم باید بر اساس قوانین عمل کنند.»
خطر فعالیت همزمان ناشران زیرزمینی
اما چرا بسیاری از ناشران و کتابفروشان فعالیت این شبه نمایشگاه‌ها را یکی از معضلات حیات فعالیت‌های خود می‌دانند؟ حسن‌پور در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «وقتی مخاطب با تخفیف‌های نامتعارف، کتاب می‌خرد گمان می‌کند کتابفروشی‌ها گران فروشی می‌کنند، بنابراین دیگر به سراغ آنها نمی‌رود. البته این تنها کتابفروشان نیستند که ضرر می‌کنند، در مراحل بعدی ناشران هم بواسطه از دست دادن ویترین‌های فروش کتاب‌های خود با مشکلات متعددی روبه‌رو می‌شوند.»
همان‌طور که حسن‌پور تأکید می‌کند به محض الزام برپاکنندگان این شبه نمایشگاه‌ها به دریافت مجوز از اتحادیه افزون بر اصولی شدن عملکرد آنان، امکانی برای نظارت بازرسان اتحادیه، اتاق اصناف و همچنین دیگر مراجع نظارتی نظیر پلیس اماکن و پلیس امنیت هم فراهم میشود. از این طریق هم کم کم دست ناشران زیرزمینی در فروش کتاب‌های قاچاق و چاپ افستی بسته میشود و هم اینکه فرصتی برای اطلاع از آمار و ارقام واقعی خرید کتاب فراهم میشود. سال گذشته در هنگام برگزاری هفته کتاب (آبان ماه) چند انبار بزرگ قاچاق کتاب کشف شد و جالب است که در گفت‌و‌گوهایی که ایران با برخی ناشران مطرح کشور داشت آنها هم از آن حجم کتاب قاچاق اظهار تعجب کردند. با توجه به مواردی از این دست می‌توان متوجه شد که آنقدرها هم که برخی اظهار نگرانی می‌کنند آمار سرانه مطالعه پایین نیست. هرچند که این مسأله هم دلیلی برای آسودگی خاطر نیست چراکه نشان می‌دهد همزمان با فعالیت ناشران قانونی شاهد فعالیت موازی ناشران زیرزمینی هستیم. ناشرانی که به تبع فعالیت غیرقانونی خود به ناچار محملی جز فروش کتاب‌های خود از طریق دستفروشان و همچنین این شبه نمایشگاه‌ها ندارند.
آخرین گفته رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان توصیه‌ای است که خطاب به مسئولان دارد. او می‌گوید: «کمک به ارتقای فرهنگی بویژه در بخش کتاب در نهایت به بهبود شرایط کلی جامعه هم می‌انجامد. تجربه نشان داده افرادی که به طور جدی اهل مطالعه هستند از واکنش‌های هیجانی در اتفاقاتی که پیش روی جامعه قرار می‌گیرد پرهیز می‌کنند. اغلب این افراد ضمن تعلق به قشر متوسط و حتی کم درآمد جامعه، در مواجهه با بحران‌ها تلاش بیشتری برای مدیریت اوضاع و احوال به خرج می‌دهند، ای کاش دولت برای افزایش این افراد سرمایه‌گذاری کند، آن وقت است که می‌توان به حل دیگر مشکلات جامعه از طریق راهکارهای طبقه کتابخوان هم امیدوار شد.»
سایر اخبار این روزنامه
ساختار فسادزا داریم
وام ازدواج‌مان را برای رسیدن به هدفم گذاشتیم
شکلات بخور چون یاد گرفتم اسمم را بنویسم
گرمای تنور تورم 2/1 درجه کمتر شد
مشی پدر میانه‌روی بود
پرداخت مالیات برای برخی از سفرهای خارجی
بن علوی بازهم در تهران
بیماری هلندی ماهیت پوپولیستی دارد
یک کارت هوشمند برای همه کارها
چهارمین سفیر زن راهی دانمارک میشود
نظام معلمان طراحی میشود
به قانونمند کردن شبه نمایشگاه‌ها امیدواریم
پسا سیل در سیستان و بلوچستان
تحلیل تورم زمستانی
جمعه ناجوانمردانه سرد است!
سلام ایران
جوابیــه
