چرخه معیوب اطلاع‌رسانی باید اصلاح شود

گروه سیاسی/ نشست خبری روز گذشته سخنگوی دولت با موضوع حادثه سقوط هواپیمای مسافربری اوکراین آغاز شد و با همان به پایان رسید. غیر از یک سؤال درباره سیل سیستان و بلوچستان، باقی محورها حول این حادثه می‌‌چرخید. ابتدا علی ربیعی با خواندن متنی، ضمن عذرخواهی از مردم بابت اطلاع‌رسانی نادرست به آنان، علت این امر را تشریح کرد. سپس نوبت خبرنگاران بود که با سؤالات خود زوایای مختلف اطلاع‌رسانی نادرست و ناکافی و نیز رفتار نامناسب با تجمع کنندگان را از سخنگوی دولت جویا شوند.
علی ربیعی ضمن عذرخواهی از مردم بابت نحوه اطلاع‌رسانی درباره این رویداد، گفت که رئیس جمهوری و سایر اعضای دولت تنها روز جمعه از واقعیت این حادثه باخبر شده بودند. او حتی این را اضافه کرد که «من از همه مسئولان استعلام کردم و همه آنان گفتند که موشکی در کار نبوده است.» سخنگوی دولت هرچند اقدام ستاد کل نیروهای مسلح برای پذیرش مسئولیت را ستود، اما اصلاح چرخه معیوب اطلاع‌رسانی را ضروری دانست و گفت که نتایج بررسی‌های دوکارگروه دولت درباره حادثه سقوط هواپیما و کرمان به اطلاع مردم خواهد رسید.
 مسئولان بی اطلاع نگه داشته شده بودند
به گزارش «ایران»، سخنگوی دولت در ابتدای این نشست، اظهار نظر اولیه مسئولان درباره علت سقوط هواپیما را ناشی از عرق ملی و با استناد به اطلاعات موجود در همان لحظه دانست و با بیان اینکه همه موضعگیری‌ها در بی اطلاعی یا بهتر بگویم، بی‌اطلاع گذاشتن آنان ریشه داشت، گفت: ما از حادثه بسیار متأثر بودیم، اما از آن غم انگیزتر و مصیبت بارتر این بود که بعد از تقریباً سه روز باخبر شدیم که این هواپیما در نهایت تأسف با آتش پدافند خودی ساقط شده و این دردی مضاعف بر دل‌های ما نهاد. ربیعی با اشاره به اینکه ما به دروغگویی و پنهانکاری متهم شدیم، در حالی‌که واقعاً این گونه نبود، گفت: حتی در بیانیه‌ای که پنجشنبه شب منتشر کردم، برداشت عدم صداقت صورت گرفت. اما واقعیت این است که ما دروغ نگفتیم، دروغ به معنی جعل آگاهانه و عامدانه واقعیت است. اما این چیزی است که به هیچ وجه از جانب ما اتفاق نیفتاد.


سخنگوی دولت با بیان اینکه نتایج تحقیقات نهایی ستاد کل نیروهای مسلح روز جمعه در دبیرخانه شورای امنیت ملی بررسی و به اطلاع رئیس‌ جمهوری رسید، اظهار کرد: پس از آن جلسه‌ای در دفتر رئیس‌ جمهوری تشکیل شد که همه بهت‌زده، ناراحت و نگران بودند.
ربیعی با تأکید بر اینکه هیچ یک از مقامات دولت از جمله شخص رئیس ‌جمهوری تا عصر روز جمعه از علت اصلی سقوط هواپیما که همان آتش پدافند غیرعمدی خودی بوده، مطلع نبودند، افزود: از همان ساعت رئیس‌ جمهوری تأکید کردند که به سرعت به مردم اطلاع‌رسانی شود.
دستیار ارتباطات اجتماعی رئیس جمهوری، درعین حال اقدام ستاد کل نیروهای مسلح در صدور بیانیه را قابل قدردانی و شروع خوبی برای ادامه شفاف تحقیقات دانست و اضافه کرد: در نخستین جلسه دولت تصمیم گرفته شد تحقیقات کاملی درباره علت اشتباه یگان پدافندی و ابعاد آن حادثه از جمله اینکه ناشی از یک خطای انسانی، یک نقص ساختاری، تشخیص قصور و تقصیر در مسئولیت‌های مربوطه و در نهایت همدردی و همراهی و رسیدگی به خانواده‌های جانباختگان به عمل بیاید. او اضافه کرد: یکی از مباحث مهم بررسی ساختارهای اطلاع‌رسانی و یافتن نواقص است که انتظار می‌رود بعد از این ماجرا به نحوی سیستم‌هایمان را ارتقا دهیم که احتمال خطای انسانی در آنها به صفر برسد. ربیعی در پایان این بخش از سخنان خود، تأکید کرد که این مصیبت سنگین، نباید بهانه ای برای تضعیف و تخطئه نیروهای مسلح کشور شود که حافظ جان و مال و نوامیس ما هستند و بروز یک خطا نباید باعث شود جانفشانی‌های نهادهای نظامی و دفاعی کشور را زیر سؤال ببریم.
علت بی اطلاعی رئیس جمهوری، ضعف ساختار اطلاع‌رسانی
در ادامه این نشست، خبرنگاری از ربیعی درباره علت بی اطلاع گذاشتن رئیس جمهوری به عنوان شخص دوم کشور تا عصر روز جمعه و ارتباط این پنهانکاری با آمار کشته شدگان آبان ماه پرسید.
سخنگوی دولت، بی‌اطلاعی رئیس جمهوری را ناشی از عیب ساختاری در اطلاع‌رسانی دانست و گفت: موضوعی تحت عنوان اینکه کسی نخواهد (اطلاعات) آن را بیان بکند احساس نکردم، بلکه ما ساختارهای معیوبی در اطلاع‌رسانی داریم، البته آنان (بخش‌های نظامی) گفتند که در سلسله مراتب خودشان اطلاع‌رسانی کرده‌اند.
او با اشاره به اینکه ستادکل نیروهای مسلح روز پنجشنبه به قطعیت درباره علت حادثه سقوط هواپیما رسید، اضافه کرد: به محض اطلاع از این موضوع، جمعه شب جلسه‌ای برگزار و بیانیه دولت را آماده کردیم. جلسه شورای عالی امنیت ملی تشکیل شد و از همان روز ما یک بحران در داخل و یک بحران در خارج که همان فضای بین‌المللی بود را داشتیم.
ربیعی با بیان اینکه آقای روحانی سعی کرد با همه طرف‌های بین‌المللی رایزنی کرده و با آنان صحبت کند، ادامه داد: رئیس جمهوری درباره این سانحه مدام در حال صدور دستور و پیگیری بود. قطعاً هم بزودی در این باره با مردم صحبت خواهد کرد.
سخنگو درباره برنامه دولت برای پیگیری مسائل حقوقی خانواده‌های جانباخته سقوط هواپیما نیز با تأکید بر اینکه قطعاً ما برگزاری مراسم باشکوه را دنبال خواهیم کرد، گفت: در گام دوم برخی از مسافران تابعیت‌های مختلف داشتند که باید تفکیک و مشخص بشوند که در نهایت مطابق قوانین و قواعدی که سازمان‌های هواپیمایی و ایکائو دارند، مسائل حقوقی و شخصی این افراد پیگیری خواهد شد. مسأله حقوقی از جنبه دیگری که بسیار مهم است اینکه در این سلسله مراتب با قصور و تقصیر قاطعانه برخورد خواهد شد.
برخورد نیروی انتظامی با معترضان
سخنگوی دولت در پاسخ به سؤالی درباره برخی رفتارهای صورت گرفته با معترضان در روزهای اخیر گفت: معمولاً بنای نیروهای انتظامی به رویکردهای مسالمت‌آمیز است. در برخی از این اتفاقات، ممکن است مسائلی رخ دهد که حوادث تلخی را به همراه دارد اما اینکه برنامه‌ای برای صحبت کردن با مردم داشته‌ایم، اعتراضات به سمت اعتراضات مسالمت‌آمیز سوق پیدا کند و هم رفتار خویشتندارانه داشته باشیم، نظر درستی است که مدنظر رئیس‌جمهوری هم است که به جلو خواهیم برد.
او با بیان اینکه احساسات مردم به دلیل حادثه تلخ سقوط و نحوه اطلاع‌رسانی، جریحه دار شده و به همین دلیل اعتراض‌ها، سوگواری و مطالبه‌گری را کاملاً درک می‌‌کنیم، اضافه کرد: در صحبت با چند استاندار و معاون اول رئیس جمهوری، اطمینان می‌دهیم با برنامه‌ریزی‌هایی که کرده‌ایم و حتی رئیس جمهوری هم تأکید کرده است در هر استان (تجمعات) کاملاً به شکل مسالمت‌آمیز حفاظت شود و این تمرین را بکنیم تا اعتراض مسالمت‌آمیز پاسخ لازم را خواهد گرفت. در این میان تفکیک بسیار سخت است و ما هم خواستیم که از امکان اعتراض مدنی و قانونی مراقبت کنیم. شاهد هستید که گروهی شعارها را به سمتی می‌برند تا ماجرایی رخ دهد و تعرضی صورت بگیرد.
او با اشاره به اینکه مردم باید یاد بگیرند که اقدام تخریبگرانه ‌ای صورت نگیرد، ادامه داد: جمعیتی که این چند روز (به خیابان) آمدند عمدتاً دانشگاهی و فهیم بودند و نیروهای امنیتی ما هم رفتاری باید داشته باشند که از امنیت مراسم مراقبت شود. دولت هم براین موضوع تاکید دارد تا زمانی که شرایط تعیین محل تجمعات مشخص شود امکان تجمع مسالمت آمیز فراهم شود.
ربیعی ضمن اظهار بی اطلاعی درباره شایعه خروج تعدادی از مسافران قبل از پرواز هواپیمای اوکراینی، اضافه کرد: ما هیچ مشکلی با تجمع مردم نداریم، اگر آیین‌نامه مربوط به تجمعات تأیید و اجرا شود، واقعاً کسی با عزاداری و ابراز تألم و سوگواری و بیان ناراحتی و اعتراض به اطلاع‌رسانی دیرهنگام مشکلی ندارد.
سخنگوی دولت با اشاره به اینکه خود او در حاشیه برخی از مراسم‌ یادبود و سوگواری جانباختگان هواپیمای اوکراینی حضور داشته است، افزود: دستورات ابلاغ شده مبنی بر رفتار مسالمت آمیز با معترضان است و تاکنون گزارشی از شلیک گلوله «سربی» به سمت معترضان به ما نرسیده است؛ اما گزارش شلیک گاز اشک‌آور را داریم که البته ممکن است به سلامتی مردم هم آسیب بزند.
 حمایت از تجمع بدون مجوز مقابل سفارت انگلیس
خبرنگاری پرسید که چرا از تجمع بدون مجوز طلاب مقابل سفارت انگلیس حمایت می‌‌شود، اما با تجمع اعتراض به پنهانکاری سانحه سقوط هواپیما برخورد می شود. ربیعی پاسخ داد: ما قطعاً باید در این زمینه با مردم بیشتر صحبت کنیم، این را وظیفه خودمان می‌دانیم و اتفاقاً این تصمیمی است که روز گذشته نیز در دولت پیرامون این مسأله به طور مفصل صحبت شد که در این زمینه باید به تبیین‌های بزرگ دست بزنیم. من هم معتقدم اگر باب گفت‌وگوی اجتماعی و سخن گفتن و تحمل سخن شنیدن خیابانی را هم فراهم کنیم، قطعاً موجب تقویت امنیت ملی ما هم خواهد بود.
خبرنگار دیگری پرسید که چرا کسی در واکنش به این اتفاق استعفا نمی‌دهد و چرا کسی مسئولیت نمی‌پذیرد؟ چه کسانی در این زمینه به شما اطلاعات درست ندادند؟ چرا منتخب مردم ۷۲ ساعت بعد این موضوع را متوجه شد؟
سخنگوی دولت با بیان اینکه اگر نسبت به خودم احساس می‌‌کردم که واقعیتی را می‌‌دانستم و به مردم نگفتم، یک لحظه هم نمی‌ماندم، تصریح کرد: دروغ آن چیزی است که شما چیزی را بدانید، اما جعل کنید و قصد فریب کسی را داشته باشید. مطمئن باشید که چنین اتفاقی نبوده است و مطمئن باشید رئیس جمهوری جمعه ۴ بعدازظهر این موضوع را متوجه شده است.
ربیعی، اطلاع مسئولان نظامی را مربوط به سلسله مراتب خودشان دانست و اضافه کرد: آنچه من گفتم، مسئولان ذیربطی از دولت بوده است که می‌‌توانستند مطلع باشند، من با همه اینها صحبت کردم. حتی از کشورهای خارجی دعوت کردیم به ایران بیایند و این موضوع را بررسی کنند.
ربیعی با بیان اینکه تردیدی نیست که مسئولان دولتی روز جمعه این موضوع را فهمیدند، گفت: آن ساختار باید بررسی شده و خودشان بگویند چرا این اتفاق افتاده است. چرا دیر رئیس جمهوری مطلع شده است و این تعلل سؤال و مطالبه خود رئیس جمهوری هم است که باید به آن پاسخ داده شود. ما هم به اندازه شما مطمئن باشید که ناراحت هستیم،  وگرنه هیچ قصدی نبود که چیزی از مردم کتمان شود. سخنگوی دولت حضور سفیر بریتانیا در تجمع مقابل دانشگاه امیرکبیر را مغایر با وظایف تعیین‌شده یک سفیر دانست و تأکید کرد: اقدام سفیر بریتانیا کاملاً غیرحرفه‌ای و غیرقابل قبول بوده است و با احضار ایشان به وزارت امور خارجه، مراتب اعتراض جمهوری اسلامی ایران به سفیر و دولت بریتانیا ابلاغ شده است.  ربیعی همچنین شایعه کمک سه میلیارد دلاری قطر برای کمک به ایران برای پرداخت غرامت هواپیمای اوکراینی را تکذیب کرد.
او همچنین درباره اقدامات دولت در زمینه سیل استان سیستان و بلوچستان  با بیان اینکه در تماس روز گذشته من و  دفتر رئیس جمهوری با استاندار، وی اعلام کرد ۵ نفر تاکنون ناپدید شده‌اند، اظهار کرد: یک نفر تا این لحظه در این سیل جان باخته و دو نفر دیگر هم در حادثه ساختمانی فوت شدند. روستاهای زیادی تخلیه شدند، سه فروند بالگرد به منطقه اعزام شد و هواپیمای باری ارتش و هلال احمر، کمک‌ها را به استان منتقل کردند.
ربیعی با بیان اینکه برق قطع شده ۱۳۰ روستا در حال وصل شدن است و  تاکنون 2 هزار نفر اسکان یافته، ۲۰۰ خودرو هم رهاسازی شده است، تصریح کرد: تلفات مادی را جبران خواهیم کرد.