یک هواپیما سقوط کرد و شش کشور عزادار شدند

آفتاب یزد- گروه اجتماعی: صبح روز چهارشنبه هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ متعلق به خطوط هوایی اوکراین از فرودگاه امام خمینی به مقصد «کی یف» از زمین بلند شد اما ساعتی بعد صدای مهیبی از نزدیکی منطقه مسکونی پرند به گوش رسید و بعد هم آتش زبانه کشید. هواپیما سقوط کرد اما سرنشینان آن به پرواز ادامه دادند و به سوی ابدیت شتافتند. حالا دیگر گوشه و کنار محل سقوط هواپیما، تکه عکسی، نوشته‌ای و عروسکی به چشم میخورد اما هیچ اثری از اجساد سرنشینان هواپیما نیست انگار که هیچ وقت وجود نداشتند. آتش وجودشان را خاکستر کرده است و شدت حادثه به قدری زیاد بوده که حتی یک جسد سالم هم پیدا نشده است. تنها چیزی که به وضوح مشخص است این است که خلبان این هواپیمای مسافربری در لحظات آخر وقتی میبیند سقوط حتمی است هواپیما را به سمت خارج از مناطق مسکونی هدایت می‌کند تا جان افراد بیشتری گرفته نشود. حالا تنها صدای بازماندگان است که به گوش می‌رسد، مادری که با فریاد پسرش را صدا می‌زند، مردی که داغدار همسر و فرزندش است، پدری که نبود دخترش را باور ندارد و خواهری که در بین قطعات به جا مانده از لاشه هواپیما به دنبال معجزه می‌گردد و خواهرش را صدا می‌زند.
>سقوط مرگبار هواپیمای اوکراینی در تهران
طبق اطلاعیه سازمان هواپیمایی کشوری یک فروند هواپیمای بوئینگ ۸۰۰-۷۳۷ متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین اینترنشنال با علامت ثبت UR-PSR که با شماره پرواز ۷۵۲ در ساعت ۶:۱۲ روز چهارشنبه ۱۳۹۸/۱۰/۱۸ از فرودگاه امام خمینی (ره) به مقصد کی یف پرواز کرده بود، پس از قطع ارتباطات با بخش کنترل ترافیک در ساعت ۶:۱۸ در حوالی صبا شهر از توابع استان تهران سقوط کرد. هواپیما دارای ۱۶۷مسافر و ۹نفر خدمه پروازی بوده و بررسی‌های اولیه حکایت از جان باختن تمام سرنشینان هواپیما داشت.گروه‌های تجسس و نجات خیلی زود به محل سانحه اعزام شدند و گروه بررسی سانحه مطابق استانداردهای جهانی تشکیل شده و فرآیند جمع آوری اطلاعات و بررسی سانحه خیلی زود آغاز شد. بیشتر مسافران هواپیما، هموطنانمان بوده‌اند و مسافرانی با سایر ملیت‌ها نیز در این پرواز حضور داشتند.
>جعبه سیاه هواپیمای اوکراین پیدا شد


بر اساس آخرین گزارش‌ها جعبه سیاه هواپیمای مسافربری اوکراینی سقوط کرده در نزدیک تهران پیدا و تحویل نیروی انتظامی شد. جعفرزاده، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور گفته است: «۲جعبه سیاه در هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ به مقصد کی اف، وجود داشت که یکی از این جعبه سیاه‌ها کشف شده است.»
علی القاصی دادستان عمومی و انقلاب تهران نیز در این خصوص گفته است:«در حال حاضر اقدامات لازم برای جمع آوری پیکر‌ها صورت گرفته است و همه‌ پیکر‌هایی که تاکنون جمع‌آوری شده‌اند در حال انتقال به پزشکی قانونی هستند تا بعد از احراز هویت به خانواده‌ها تحویل داده شوند. این هواپیما به طور کلی ۱۷۶ مسافر داشت که شامل ۹ خدمه، ۷۰ مرد، ۸۱ زن، ۱۵ بچه و یک نوزاد بود. جعبه‌های سیاه این هواپیما پیدا شده و باید مورد بررسی قرار بگیرد تا علت حادثه مشخص شود.»
>۱۳۹ نفر از مسافران هواپیما ایرانی بودند
مقصود اسعدی سامانی دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی با بیان اینکه طبق قوانین بین المللی هوایی مسئولیت سانحه سقوط هواپیما بر عهده کشوری است که هواپیما در آن سقوط کرده، گفت: «رسیدگی به سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی بر عهده ایران است و برای بررسی جزئیات جعبه سیاه کارشناسان و بازرسانی از کشور اوکراین به ایران خواهند آمد. هواپیما از کشور اوکراین بلند شده و پس از آن که مسافران خود را در ایران پیاده کرده، مسافران ایرانی را به مقصد اوکراین سوار نموده، بنابراین در این بازه زمانی نقص فنی وجود نداشته است. مسئولیت نقص فنی و یا سالم بودن هواپیما بر عهده کشور اوکراین است و ایران در این زمینه هیچ مسئولیتی ندارد، تنها ایران مسئولیت رسیدگی به سانحه را بر عهده دارد.»
وی اظهار کرد:«هواپیما پس از بلند شدن به نقص فنی خود پی‌برده و اگر نقص فنی این هواپیما پیش از بلند شدن مشخص می‌شد کارشناسان و متخصصان ایرانی اجازه پرواز نمی‌دادند. هواپیما هنگام بلند شدن سالم بوده و اجازه پرواز از سوی برج مراقبت فرودگاه بین المللی امام خمینی(ره) صادر شده است. اطلاعات تکمیلی و کاملی هنوز از علت حادثه اعلام نشده و تیم بررسی سازمان بررسی هواپیمایی کشوری به محل حادثه اعزام شدند تا جزئیات کامل تری را ارائه دهند. تعداد ۱۳۹ نفر از مسافران ایرانی بودند.» مرتضی سلیمی رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر نیز گفته است:«از این تعداد ۱۴۷ نفر ایرانی و ۳۲نفر اتباع خارجی (۶تبعه کانادا، ۴ تبعه سوئد، ۱۱ تبعه اوکراین، ۱۰تبعه افغانستان، یک‌تبعه انگلستان) بودند. با توجه به گزارش شاهدان محلی و ارزیابی‌های انجام شده در محل حادثه، هواپیما در آسمان دچار حریق شده است.»
لازم به ذکر است دانشگاه صنعتی شریف تهران اعلام کرده است ۱۳ دانشجوی این دانشگاه راهی کانادا بوده‌اند که در سقوط هواپیمای اوکراینی جان باخته‌اند.
>حضور نمایندگان اوکراینی
برای بررسی ابعاد سانحه سقوط هواپیما
رضا جعفرزاده سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری نیز با بیان اینکه دو جعبه سیاه هواپیمای مسافربری اوکراین شامل نوار مکالمات خلبان و نوار پارامتر‌های موتور (FDR&CVR) پیدا شده است، گفته است:«باید تمامی پارامتر‌های مربوط به هواپیما مشخص شود و توسط کمیسیون بررسی سوانح هواپیمایی مورد بررسی قرار گیرد. به لحاظ قوانین و مقررات بین المللی، در هر کشوری سقوط هواپیما رخ دهد باید آن کشور مسئولیت رسیدگی به آن را بر عهده گیرد، طراح هواپیما و نمایندگان کشور اوکراین در این جلسه حضور خواهند داشت و به بررسی تمامی ابعاد این سانحه می‌پردازند. بعد از بررسی تمامی پارامتر‌ها می‌توان درباره چرایی این سانحه صحبت کرد.»
وی افزود:«اجساد به پزشکی قانونی تحویل داده شده و تمامی این اجساد بابت احراز هویت باید بررسی شوند تا به کشور‌ها تحویل داده شوند. تیم بررسی سانحه جلسات منسجمی را برگزار خواهدکرد و تمامی ابعاد این سانحه در این جلسه به صورت کامل بررسی خواهد شد. باید محورهایی چون عملیات پرواز، هواشناسی، مراقبت پرواز، شاهدان عینی، دستگاه ثبت و ضبط پروازی، سازه هواپیما، موتور هواپیما، مدارک هواپیما و عوامل انسانی در این سانحه مورد بررسی قرار گیرند. تمامی این موارد مورد بررسی کارشناسان هواپیمایی قرار خواهد گرفت و نتیجه آن به زودی اعلام می‌شود.»
>صابریان: شناسایی اجساد بسیار سخت است
پیمان صابریان رئیس مرکز اورژانس تهران درباره شناسایی اجساد مسافران هواپیمای اوکراینی گفته است:«با توجه به وضعیت سقوط امکان شناسایی مسافران و خدمه پرواز بسیار سخت است. نیرو‌های امدادی در حال جمع‌آوری اجساد از حدود دو هکتار زمین هستند تا آن‌ها را برای شناسایی به پزشکی قانونی تحویل دهند.»
شاهین فتحی مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان تهران نیز در یک گفت‌وگوی تلویزیونی دراین باره اظهار کرد: «پس از سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی در ساعت ۶ صبح دیروز در شهریار، نیروهای عملیاتی هلال احمر به محل حادثه اعزام شدند. متاسفانه هیچ یک از مسافران و خدمه هواپیما زنده نماندند و بیش از ۱۹۵ امدادگر در منطقه حضور دارند و در حال هماهنگی برای جمع آوری اجساد هستند. »
ساعتی بعد هم مهدی فروزش مدیرکل پزشکی قانونی استان تهران اظهار کرد: «اجساد این حادثه بعد از جمع‌آوری به مرکز تشخیصی آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران واقع در کهریزک منتقل می‌شود و به محض انتقال اجساد کار شناسایی و تعیین هویت آغاز خواهد شد. سوله مدیریت بحران در مرکز کهریزک برای تحویل اجساد آماده است و تلاش می‌کنیم تا حد امکان در حداقل زمان و با دقت لازم کار شناسایی اجساد به انجام برسد؛ همچنین بخش آزمایشگاه سرولوژی و ژنتیک مرکز نیز در حالت آماده باش قرار دارد.»
>انتقال اجساد جانباختگان
به پزشکی قانونی بعد از بررسی
محمد شهریاری سرپرست دادسرای جنایی استان تهران گفته است:«اجساد جانباختگان بعد از بررسی برای تشخیص هویت به پزشکی قانونی ارسال می‌شوند.»
سازمان پزشکی قانونی کشورهم از بستگان درجه یک این عزیزان درخواست می‌کند تا با اوراق هویتی خود و عزیزان درگذشته شان برای انجام آزمایشات DNA به ادارات کل پزشکی قانونی استان محل سکونت خود مراجعه کنند و همچنین از مراجعه به تهران اجتناب کنند. خانواده‌های ساکن تهران نیز می‌توانند با اوراق هویتی به مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی استان تهران واقع در منطقه کهریزک مراجعه کنند تا اقدامات لازم در این خصوص صورت پذیرد.
>جوانان بیشترین قربانی
سقوط هواپیمای اوکراین
از میان ۱۷۹ نفری که بنابر اعلام رئیس اورژانس کشور در پی سقوط هواپیمای اوکراینی در جنوب تهران جان خود را از دست دادند، ۱۴۷ نفر ایرانی بودند که نیمی از آنان در رده سنی جوان بودند.
بررسی تاریخ تولد جانباختگان ایرانی سانحه سقوط هواپیمای اوکراینی در جنوب تهران نشان می‌دهد که از مجموع ۱۴۷ مسافر ایرانی که به گفته پیرحسین کولیوند رئیس اورژانس کشور همگی‌شان جان خود را از دست داده‌اند، ۵۳مسافر یعنی معادل ۳۶ درصد آنان متولد دهه شصت بودند. پس از متولدین دهه شصت، دهه‌ هفتادی‌ها با ۳۰ مسافر، یعنی معادل ۲۰.۴ درصد قرار دارند. پس از دهه هفتادی، متولدین دهه ۵۰ با ۲۴ مسافر و متولدین دهه ۸۰ با ۱۸ مسافر قرار دارند و به ترتیب ۱۶.۳ و ۱۲.۲۴ درصد از کل مسافران را شامل می‌شوند. متولدین دهه ۴۰ با ۹مسافر و متولدین دهه ۹۰ با هفت مسافر در رتبه‌های بعدی قرار دارند. سه مسافر نیز متولد دهه ۳۰ بودند، دو مسافر سال تولدشان نامشخص است و یک مسافر نیز متولد دهه ۲۰ بود. کم سن‌ترین مسافر این پرواز نیز متولد ۲۵مرداد ماه ۱۳۹۷ است.
۳۲ مسافر این پرواز نیز دارای تابعیت غیرایرانی بودند که مسن‌ترین مسافر پرواز در میان آنهاست. فردی به نام زین‌العابدین سعادت، از اتباع کشور افغانستان که برابر اطلاعات درج شده در مشخصات سفر تاریخ تولدش مربوط به سال ۱۹۰۰ میلادی است و معلوم نیست که آیا این فرد واقعا ۱۲۰ سال سن داشته یا اشتباهی در ورود اطلاعات مربوط به سال تولد این فرد رخ داده است.
پیام تسلیت در پی سانحه سقوط هواپیما
>دستور رئیس‌جمهور به وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و امور خارجه
رئیس جمهور در پی سقوط اندوهبار یک فروند هواپیمای مسافربری اوکراینی در حوالی شهرستان شهریار، ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های داغدیده و تسلیت این مصیبت به ملت ایران، به بررسی علت وقوع سانحه و پیگیری قانونی لازم برای احقاق حقوق بازماندگان از سوی دستگاه‌های مسئول تاکید کرد.
متن پیام حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی به این شرح است: «سانحه سقوط اندوهبار یک فروند هواپیمای مسافربری اوکراینی در حوالی شهرستان شهریار تهران که منجر به جان باختن تعدادی از هموطنان عزیز از جمله عده‌ای از جوانان دانشجو و سایر ملیت‌ها شد، موجب تاثر و تالم خاطر گردید. اینجانب ضمن ابراز همدردی با خانواده‌های داغدیده، این مصیبت را به ملت ایران تسلیت می‌گویم و از درگاه خداوند متعال برای درگذشتگان این حادثه، رحمت واسعه و برای عموم بازماندگان، صبر و اجر مسالت دارم. لازم است همه نیروهای امدادی، انتظامی و دستگاه‌های مسئول از جمله وزارتخانه‌های راه و شهرسازی و امور خارجه، ضمن شناسایی و تعیین هویت جان باختگان و کاهش آلام خانواده‌های این عزیزان، علت وقوع این سانحه تاسف بار بررسی و پیگیری قانونی لازم را برای احقاق حقوق بازماندگان به عمل آورند.»
>عارف: پاسخ دهید به مردم و شفاف‌سازی کنید
عارف نماینده مجلس شورای اسلامی در بیانیه‌ای با تسلیت گفتن به بازماندگان مسافران هواپیمایی اوکراین از مسئولان خواست تا شفاف‌سازی کرده و جواب سوال‌های مردم را در این رابطه بدهند. متن پیام تسلیت محمدرضا عارف در پی درگذشت مسافران هواپیمای اوکراینی به شرح زیر است: «در روزهایی که در غم شهادت فرمانده فقید نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و همراهان ایشان و نیز در ماتم درگذشت تعدادی از هموطنانمان در مراسم تشییع پیکر حاج قاسم سلیمانی در کرمان، مردم کشورمان عزادار هستند خبر سقوط هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ متعلق به خطوط هوایی اوکراین که موجب جان‌باختن همه مسافرین و کادر پرواز آن از جمله هموطنان عزیزمان به ویژه نخبگان ایرانی شد، این غم و انده مضاعف گردید. شایسته است در خصوص این حادثه غم انگیز ضمن مسئولیت پذیری در قبال جان مسافران این پرواز، با بررسی‌های کارشناسانه پاسخگویی لازم به افکار عمومی درخصوص علت بروز این حادثه صورت بگیرد. مطمئنا در این مسیر مجلس شورای اسلامی به وظیفه نظارتی خود عمل خواهد کرد. ضمن عرض تسلیت این مصیبت و ضایعه اسفناک به مردم عزیز کشورمان و دولت و ملت اوکراین و خانواده‌های داغدار، همدردی خود را با بازماندگان اعلام داشته و از درگاه خداوند غفور و رحیم برای جانباختگان غفران الهی مسالت می‌نمایم.»
>پیام تسلیت رئیس قوه قضاییه در پی سانحه سقوط هواپیمای مسافربری
آیت الله رئیسی رئیس قوه قضاییه درپیامی جان باختن شهروندان ایرانی و خارجی در حادثه سقوط هواپیمای مسافربری را تسلیت گفت. متن کامل پیام به شرح زیر است: «سانحه مصیبت‌بار سقوط هواپیمای مسافربری در اطراف تهران که به جان باختن ده‌ها تن از هموطنان عزیز و اتباع خارجی منجر شد را به ملت بزرگ ایران و خانواده‌های داغدار آنان تسلیت عرض نموده؛ از خداوند متعال برای جان‌باختگان رحمت و مغفرت الهی و برای بازماندگان صبر جمیل و اجر جزیل مسالت می‌نمایم.»
>پیام تسلیت جهانگیری در پی سانحه سقوط هواپیمای مسافربری
معاون اول رئیس جمهور در پیامی سانحه تلخ و دلخراش سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی که منجر به جان باختن جمعی از هموطنان به ویژه تعدادی از نخبگان علمی کشور و دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف گردید را تسلیت گفت. متن کامل پیام دکتر جهانگیری به شرح ذیل است: «سانحه تلخ و دلخراش سقوط هواپیمای مسافربری اوکراینی که منجر به جانباختن ١٧۶ نفر سرنشین آن از جمله جمعی از هموطنان عزیز به ویژه تعدادی از نخبگان علمی کشور و دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف شد، موجب تاسف و تاثر عمیق گردید. این مصیبت غم‌انگیز را به آحاد مردم ایران به خصوص خانواده‌های داغدار این عزیزان صمیمانه تسلیت می‌گویم و از خداوند بزرگ برای جانباختگان غفران و رحمت واسعه الهی و برای بازماندگان معزا صبر و اجر مسالت دارم.»
مرگ ۷۵۹ نفر در جهان با هواپیمای بوئینگ ۸۰۰-۷۳۷
در ۱۵ سال اخیر، ۷۵۹ نفر در جهان در حوادث هواپیمای بوئینگ ۸۰۰-۷۳۷ جان خود را از دست داده‌اند.
به گزارش ایرنا، هواپیمای بوئینگ ۸۰۰-۷۳۷ تاکنون در جهان ۱۸ حادثه داشته که هشت مورد آن مرگبار بوده است. برخی از حوادث به خاطر نقص فنی هواپیما و برخی نیز به خاطر شرایط جوی و فرودگاهی اتفاق افتاده است.
بررسی گزارش‌های مختلف جهانی نشان می‌دهد که نخستین حادثه مرگبار این هواپیما در ۲۹ سپتامبر سال ۲۰۰۶ اتفاق افتاد. نخستین سقوط سری ۸۰۰ هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ در تصادف با هواپیمای تجاری امبرار لگسی ۶۰۰ اتفاق افتاد. در این سقوط - که در برزیل رخ داد - ۱۵۴ سرنشین هواپیمای بوئینگ کشته شدند اما هواپیمای لگسی با ایمنی کامل در پایگاه نیروی هوایی برزیل فرود آمد. بعد از آن در تاریخ ۵ ماه مه ۲۰۰۷، پرواز «کنیا ایرویز» با این هواپیما به مقصد «نایروبی» در یک باتلاق سقوط کرد و هر ۱۰۵ سرنشین جان باختند.
در ۲۵ فوریه سال ۲۰۰۹، این هواپیمای بوئینگ در «ترکیش ایرلاین» از استانبول پرواز کرد و هنگام تلاش برای فرود در فرودگاه آمستردام، در مزرعه‌ای سقوط کرد. پس از این سقوط، بدنه هواپیما سه تکه شد و پیستون‌های موتور از هم جدا شدند. از ۱۳۵ مسافر و خدمه این پرواز، ۹ نفر از جمله یک کارآموز خلبانی کشته شدند و ۸۴ نفر نیز مجروح شدند. تحقیقات بعدی نشان می‌داد که احتمالا خرابی در آلتیمتر (رادار ارتفاع سنج) این هواپیما اطلاعات غلطی از ارتفاع نشان داده و منجر به این حادثه شده است.
در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۰، پرواز ایرلاین «۴۰۹ اتیوپی» اندکی پس از برخاستن از فرودگاه بیروت، در دریای مدیترانه سقوط کرد. این پرواز ۹۰ مسافر و ۸ خدمه داشت که به پایتخت اتیوپی پرواز می‌کرد و هیچ کس در آن زنده نماند.
در ۲۲ می‌سال ۲۰۱۰ نیز ۱۵۰ مسافر یک ایرلاین هندی در همین هواپیما جان باختند و ۸ نفر نجات پیدا کردند. این پرواز هنگام فرود در فرودگاه بین المللی «مانگالور» در انتهای باند با حصار فرودگاه برخورد کرد و به دره پشت آن با ۲۰۰ فوت ارتفاع سقوط کرد.
در ۱۹ مارچ سال ۲۰۱۶، یک هواپیمای ۸۰۰-۷۳۷ در ایرلاین «فلودبی» از مبدا دبی در امارات متحده عربی به مقصد «روستوف روی دون» روسیه، به دلیل هوای نامناسب در فرودگاه مقصد سقوط کرد و هر ۶۲ نفر مسافر هواپیما جان باختند. در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸، پرواز ایرلاین «نیگوینی» از یکی از ایالت‌های «میکرونزی» به مقصد «گینه نو» یک توقف در فرودگاه بین المللی «چوک» داشت. برای همین توقف هواپیما در یک تالاب فرود آمد و یک نفر از ۴۷ سرنشین آن در گذشت. آخرین حادثه نیز مربوط به ۸ ژانویه سال ۲۰۲۰ می‌شود که 179 مسافر ایرلاین بین المللی اوکراین با سقوط این هواپیما بعد از برخاستن از فرودگاه امام خمینی (ره) ایران، جان باختند.
>تاکنون برای این هواپیما ۱۰ حادثه بدون تلفات انسانی رخ داده است
در ۲۰ آگوست سال ۲۰۰۷، پرواز ایرلاین چین از اتیوپی بعد از فرود در فرودگاه جزیره ژاپنی اکیناوا، دچار حریق شد و البته کسی آسیبی ندید. بعد از این حادثه، اداره هوانوردی آمریکا دستور بازرسی کل هواپیماهای بوئینگ ۷۳۷ را برای سستی اجزای بال آن به مدت ۲۴ روز صادر کرد. گزارش‌های اولیه پس از این بازرسی، حاکی از این بود که این هواپیما نیاز به بررسی دقیق جزئیات و سفت شدن مونتاژهای پیچ و مهره دارد.
در ۱۰ نوامبر ۲۰۰۸، پرواز این هواپیما از فرانفکورت به دلیل نقص فنی مجبور به فرود اضطراری شد. علت این حادثه، برخورد پرنده‌ها با هر دو موتور هواپیما بود که باعث آسیب دیدن موتور این هواپیما شد.
در حادثه‌ای دیگر در ۱۴ اکتبر سال ۲۰۱۲، آتش گرفتگی صدمات جدی به کابین خلبان در فرودگاه آنتالیای ترکیه وارد کرد. آتش سوزی در عرشه ناوبر هواپیما شروع شد. ۱۸۹ مسافر در این پرواز بودند که ۲۷ نفر آن‌ها بستری شدند و ۲ نفر آسیب جدی دیدند.
در آخرین مورد در ۲۳ مه سال ۲۰۱۹، پرواز ایرلاین «میامی»، یک پرواز چارتری نظامی از «گوآنتانامو» به ایستگاه نیروی هوایی «جک سانویل» با ۱۴۳ سرنشین به دلیل طوفان در آب‌های کم عمق فرود آمد و ۲۱ نفر مصدوم شدند.