روزنامه ابتکار
1398/10/19
هواپیمای اوکراینی با 179 سرنشین دقایقی پس از پرواز از تهران سقوط کرد پرواز مرگ در بامداد بهت
گروه حوادث: «من پیش‌بینی کرده بودم دم پروازم جنگ بشه. آقا خوبی بدی دیدید حلال کنید»؛ «پریسا و ری‌رای من در هواپیمای اوکراینی بودند»؛ «صاحب خودروی لکسوس که از اهالی گلستان بود، به دلیل سرعت بالا توسط پلیس راهور متوقف شد و با توجه به خلافی دو میلیون و ۴۷۰ هزار تومان خودرو، خودرویش توقیف شد. او به همین دلیل به پرواز خود با هواپیمای اوکراینی نرسید و صبح چهارشنبه، در تماس با ماموران پلیس از آنها به دلیل توقیف خودرو و اعمال قانون منجر به نجات جانش تشکر کرد».اولی آخرین توئیت مجتبی عباس‌نژاد، دانشجوی دکترای دانشگاه تورنتو و مسافر هواپیمای سقوط کرده اوکراینی است. دومی را حامد اسماعیلیون نوشته؛ نویسنده ایرانی مهاجر به کانادا که همسر و دخترش را در این پرواز از دست داده و حالا می‌گوید «برای به خاک سپردن آرزوهای پریسایم و چشم‌های ری‌رایم عازم تهرانم ... می‌روم که آن چشم‌های درخشان را به خاک بسپارم». سومی هم حکایت مسافر جامانده از پرواز هواپیمای اوکراینی است که یک اتفاق او را از قرار گرفتن در پرواز مرگ نجات داده است.
غم سقوط از پس بهت موشک‌باران
بامداد چهارشنبه، در حالی که چشم‌های بسیاری از ایرانیان به دنبال پیگیری اخبار حمله موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران به مواضع و پایگاه‌های آمریکا در کشور عراق و نتایج و عواقب آن از بی‌خوابی به سرخی می‌زد، سقوط یک هواپیمای مسافربری بهت و اندوه را به احساسات بامداد عجیب‌شان افزود.
حکایت مانده‌ها و رفته‌های حادثه بیش از این‌هاست. به اندازه 179 سرنشین هواپیمای بوئینگ ۸۰۰-۷۳۷ متعلق به شرکت هواپیمایی اوکراین اینترنشنال با علامت ثبت UR-PSR که با شماره پرواز ۷۵۲ در ساعت ۶:۱۲ روز چهارشنبه 1۸/۱۰/139۸ از فرودگاه امام خمینی(ره) به مقصد کی‌یف پرواز کرده بود و در ساعت ۶:۱۸ پس از قطع ارتباطات با بخش کنترل ترافیک در حوالی صباشهر، جایی میان شهریار و پرند، تنها دقایقی پس از بلند شدن از باند فرودگاه ناگهان سقوط کرد. این هواپیما تنها سه سال عمر کرده بود و قرار بود ساعت ۵:۱۵ به سوی مقصدش پرواز کند؛ اما بعد از تاخیری یک ساعته، سرنوشت پروازش، سقوطی زودهنگام بود.
فیلم‌هایی که شهروندان از زمان حادثه گرفته و در شبکه‌های اجتماعی پخش کرده‌اند نشان می‌دهد که هواپیما آتش گرفته و بعد از طی مسیری در آسمان با انفجاری کوچک سقوط خود را ادامه می‌دهد و پس از برخورد به زمین، نور انفجار، تاریکی دم بامداد زمستانی را می‌شکافد.
هیچ کس زنده نماند
از ساعتی بعد خبرها یکی یکی می‌رسید. سیدجلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران از اعزام سه تیم حریق و سه تیم نجات به محل سقوط هواپیمای اوکراینی خبر می‌دهد. سرهنگ سرپناه، معاون اجتماعی فرماندهی انتظامی ویژه غرب استان تهران نیز از تامین امنیت محل و آماده‌باش پلیس در محل گزارش می‌کند. تجمع مردم در اطراف محل حادثه باعث میشود که ترافیک ناحیه سقوط هواپیما سنگین باشد. پیش‌تر کاربری در توئیتر خبر داده که یکی از نزدیکانش در اطراف محل حادثه افرادی را دیده که در جست‌وجوی اموال قیمتی قربانیان حادثه بوده‌اند. ماجرا از جایی تلخ میشود که مسئولان اورژانس کشور از کشته شدن قطعی تمام سرنشینان هواپیما سخن می‌گویند. پیمان صابریان، رئیس مرکز اورژانس تهران می‌گوید: «اجساد تقریبا متلاشی شده‌اند و باتوجه به وضعیت سقوط، امکان شناسایی مسافران بسیار سخت است». در حالی که تیم‌های اورژانس مشغول جمع‌آوری اجساد کشته‌شدگان برای انتقال به پزشکی قانونی به منظور انجام فرآیند تشخیص هویت هستند، تیم‌های تشخیص هویت پلیس آگاهی ناجا نیز به کمک می‌آیند. هواپیمای اوکراینی در منطقه خالی از سکنه و زمین کشاورزی سقوط کرده و به خانه‌های اطراف محل خسارتی وارد نشده است.
اجساد جمع‌آوری شده، به مرکز تشخیص آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران در کهریزک منتقل شدند تا کار تشخیص هویت آنها انجام شود. سازمان پزشکی قانونی کشور اعلام کرد: «خانواده‌های قربانیان سقوط هواپیما برای اخذ نمونه DNA برای تعیین هویت پیکرهای عزیزان‌شان باید به ادارات کل پزشکی قانونی استان محل سکونت خود مراجعه کنند». در این اطلاعیه آمده است: «اولویت مراجعه بستگان به ادارات پزشکی قانونی با پدر و مادر (هر دو) و در درجه بعدی با پدربزرگ و مادربزرگ (هر دو یا هر یک که در قید حیات هستند) است. درصورت رحلت همه افراد فوق و یا عدم دسترسی به آنان، حضور فرزندان به همراه همسر متوفی و درنهایت درصورت عدم دسترسی به تمامی این افراد، سایر بستگان مانند برادر، خواهر و عمو لازم است. برای نمونه‌برداری، امکان مراجعه به مرکز تشخیصی و آزمایشگاهی پزشکی قانونی استان تهران تا ساعت ۲۴ چهارشنبه وجود داشته و این مرکز از ساعت ۸:۳۰ صبح پنجشنبه پذیرای بستگان قربانیان برای اخذ نمونه خواهد بود».
آمارهای تلخ پرواز 752
مرتضی سلیمی، رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر پس از پایان عملیات جمع‌آوری اجساد به ایسنا گزارش داد: «۳۰۰ نیروی عملیاتی از سازمان امداد و نجات، جمعیت هلال احمر استان‌های تهران و قم به وسیله ۴۵ دستگاه خودرو به محل وقوع حادثه اعزام شده‌اند. ترافیک سنگینی نیز در لحظات اولیه وقوع حادثه به دلیل تجمع ساکنان محلی ایجاد شده بود که ۲ فروند بالگرد با انجام ۳ سورتی پرواز نیرو و تجهیزات امدادی، ایمنی و بهداشت فردی اعزام شد. چهار تیم عملیاتی هلال احمر برای پاکسازی احتمالی منطقه در محل سقوط هواپیما حضور خواهند داشت».
محمد تقی‌زاده، معاون عمرانی استانداری تهران در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که جمعا ۵۰۰ نفر نیروهای امدادی شامل هلال احمر، آتش‌نشانی و اورژانس در سطح منطقه مشغول فعالیت بوده‌اند، اعلام کرد: «در این حادثه ۱۷۶ سرنشین هواپیما جان باختند که از این تعداد ۹ نفر خدمه هواپیما و مابقی مسافران هواپیما بودند. به این ترتیب ۷۰ نفر مرد، ۸۱ زن، ۱۵ بچه و یک نوازد در این حادثه جان باختند».
ساعتی بعد اسامی مسافران پرواز نیز اعلام شد. بر اساس این گزارش ۱۴۷ نفر ایرانی و ۳۲ نفر اتباع خارجی شامل ۶ تبعه کانادا، ۴ تبعه سوئد، ۱۱ تبعه اوکراین، ۱۰ تبعه افغانستان و یک تبعه انگلستان بوده‌اند هرچند در میان تبعه‌های سایر کشورها نیز نام ایرانیانی دیده میشود که احتمالا اقامت کشورهای دیگری همچون سوئد و کانادا را داشته‌اند. 53 مسافر این پرواز یعنی 36 درصد آنها متولدین دهه 60 و 30 مسافر معادل 20.4 درصد مسافران پرواز هم متولدین دهه 70 شمسی بودند. 24 مسافر دهه پنجاهی، 18 مسافر دهه هشتادی، 9 مسافر متولد دهه 40 و 7 مسافر دهه نودی نیز در میان مسافران بودند. سه مسافر متولد دهه 30، دو مسافر با سال تولد نامشخص و یک مسافر متولد دهه 20 هم در لیست پرواز دیده می‌شوند. جوانترین مسافر پرواز مرگ، کودکی متولد 25 مرداد 1397 بوده است.
راز سقوط در انتظار گشودن جعبه سیاه
سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری از پیدا شدن یکی از جعبه‌های سیاه هواپیمای اوکراینی خبر داد. کمی بعد جعبه سیاه دوم نیز پیدا شد. با این حال به گفته مسئولان سازمان هواپیمایی کشوری، یکی از دو جعبه سیاه تکه تکه شده و سالم نیست. بر اساس گزارشی که رویترز بعد از انتشار اخبار مربوط به سقوط هواپیمای بوئینگ ۸۰۰-۷۳۷ منتشر کرده، مطابق قوانین و مقررات بین‌المللی سازمان ملل، از آنجایی که محل سقوط این هواپیمای اوکراینی حوالی تهران بوده است، ایران مسئولیت انجام تحقیقات و بررسی‌های مربوط به علل و نحوه حادثه را برعهده دارد اما با توجه به آن‌که هواپیمای مذکور به ایرلاین اوکراین اینترنشنال تعلق داشته و ساخته شرکت بوئینگ آمریکا بوده است، ایالات متحده و اوکراین نیز در تحقیقات مربوطه همکاری و مشارکت خواهند داشت. همچنین برخی دیگر از کارشناسان فعال در حوزه هوانوردی بر این باورند که فرانسه نیز در این امر دخیل خواهد بود چرا که موتور این هواپیما در این کشور ساخته شده است. انجمن ملی امنیت حمل و نقل در ایالات متحده آمریکا تحت تاثیر روابط و تحریم‌های واشنگتن علیه تهران در این خصوص اظهارنظر خاصی نداشته ولی از بوئینگ درخواست کرده که نهایت همکاری را برای بررسی علل و نحوه حادثه با طرفین مربوطه داشته باشد. حسن رضایی‌فر، مدیرکل دفتر بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری در‌این‌باره اظهار کرد: «جعبه‌های سیاه این هواپیما در اختیار ما است و بر اساس قوانین و مقررات موجود این‌که جعبه سیاه در کجا و چگونه خوانده شود در اختیار ما است چرا که قانون به صراحت گفته است باید جعبه سیاه در لابراتور معتبر و با هدایت کشور مسئول یعنی ایران خوانده شود. بنابراین ما تعیین می‌کنیم در این زمینه چه اتفاقی بیفتد». در این میان، سفارت اوکراین در تهران در خبری که ساعتی بعد از وب‌سایت این سفارتخانه حذف شد، دلیل سقوط را نقص فنی دانست و تروریستی بودن آن را رد کرد. با این حال دولت اوکراین خواستار پرهیز از هر‌گونه گمانه‌زنی درباره علت سقوط پیش از بررسی‌های کارشناسی شده است. به دنبال این حادثه، شرکت هواپیمایی اوکراین اینترنشنال نیز پروازهای این شرکت به تهران را تا زمان نامشخص لغو کرده است.
بوئینگ، بوئینگ ...
با سقوط هواپیمای بوئینگ متعلق به ایرلاین اوکراینی در حوالی تهران، بسیاری بر این باورند که این همان مدل هواپیمایی است که در سال گذشته دو بار سقوط کرد. این سومین باری است که در طول یک سال گذشته یک هواپیمای بوئینگ تنها دقایقی بعد از پرواز سقوط می‌کند. پیش‌تر دو فروند هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ مکس به فاصله کمتر از شش ماه در سال گذشته سقوط کردند و بالغ بر ۳۰۰ نفر از مسافران و خدمه پروازی آنها جان باختند. بعد از این حوادث ناگوار که شباهت‌های زیادی به یکدیگر داشتند، تمامی ایرلاین‌های فعال در جهان پرواز این مدل از هواپیما را در خطوط پروازی خود ممنوع و متوقف کردند تا نتایج سازمان هوانوردی فدرال آمریکا و سایر موسسات مربوطه درخصوص نقص نرم‌افزاری و سایر مشکلات ایمنی آن معلوم و مشخص شود. پس از آن اخباری مبنی بر توقف موقت تولید این نوع خاص از هواپیما توسط شرکت بوئینگ آمریکا در ماه ژانویه سال ۲۰۲۰ میلادی منتشر شد. حالا بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران فعال در حوزه هوانوردی بعد از سقوط سومین هواپیمای بوئینگ که این بار در تهران رخ داد، ضمن اشاره به خسارات و دردسرهای فراوانی که از این پس برای شرکت هواپیماسازی بوئینگ آمریکا پیش خواهد آمد، خاطرنشان کرده‌اند که این اتفاق نیز شباهت زیادی به سقوط دو فروند هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ مکس دارد چراکه همه آنها تنها دقایق کوتاهی بعد از آغاز پرواز، سقوط کرده و همگی به مدل ۷۳۷ بوئینگ تعلق دارند. با این حال این مدل از هواپیما هرچند از نوع 737 است، اما از سری مکس آن نیست.
پیام‌های تسلیت، دستورهای پیگیری
به دنبال وقوع این حادثه، رئیس‌جمهوری، رئیس مجلس شورای اسلامی و رئیس قوه قضائیه، در پیام‌های جداگانه‌ای ضمن تسلیت به مردم ایران و خانواده‌های قربانیان سقوط هواپیمای اوکراینی، از نهادهای مربوطه خواستار پیگیری، بررسی و گزارش علل وقوع حادثه شدند. کمیسیون عمران مجلس و وزارت راه و شهرسازی نیز اعلام کردند که ابعاد این حادثه را بررسی خواهند کرد.
نخبگان، کودکان ... انسان‌ها
به دنبال سقوط این پرواز، اطلاعات گوناگونی از قربانیان حادثه منتشر شد. 5 دانشجوی دانشگاه امیرکبیر و 13 دانشجوی دانشگاه صنعتی شریف، بسیاری را به غم خوردن برای پرواز نخبگان وا داشت. برخی برای آرش پورضرابی دارنده مدال طلای المپیاد کامپیوتر و پونه گرجی دل سوزاندند که جمعه گذشته مراسم ازدواجشان را برگزار کرده بودند. عده‌ای دیگر برای غنیمت اژدری، دانشجوی دکترای محیط زیست در کانادا و از فعالان حوزه محیط زیست ابراز ناراحتی کردند. عکس‌های وسایل پراکنده کودکان در محل سقوط هواپیما هم دل هر کسی را به درد می‌آورد. اما به هر حال هر یک از مسافران این حادثه، فرزند کسی بودند، پدر، مادر، همسر، عشق یا دوستانی داشته‌اند و یک انسان بوده‌اند. ایران حالا در اندوه مسافران ایرانی پرواز مرگ نشسته است.
سایر اخبار این روزنامه
رهبر انقلاب اسلامی در دیدار مردم قم:
حضور آمریکا در منطقه باید تمام شود
سپاه پاسداران، پایگاه نظامی عین الاسد آمریکا را درهم کوبید
نخستین سیلی
هواپیمای اوکراینی با 179 سرنشین دقایقی پس از پرواز از تهران سقوط کرد
پرواز مرگ در بامداد بهت
محمدرضا ستاری
نقطه آغاز ثبات در خاورمیانه
فلاحت‌پیشه:
آمریکا تاکنون چنین حقارتی را ندیده بود
سردار شکارچی، سخنگوی ارشد نیروهای مسلح:
ادعای هماهنگی با آمریکا پیش از حمله مضحک و دروغ محض است
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست:
انتقام ایران در چارچوب قوانین بین‌المللی بود
