روزنامه ابتکار
1398/10/18
جامعه جهانی به تهدید ترامپ نسبت به هدف قرار دادن مراکز فرهنگی ایران واکنش نشان داد
سریال دنباله‌دار طالبان، داعش و ترامپگروه فرهنگ و هنر - پس از آنکه سردار سپهبد قاسم سلیمانی توسط آمریکا ترور شد و به شهادت رسید، ایران از انتقام سخت سخن گفت اما ترامپ که خود شخصا دستور ترور سردار را داده بود، تهدیدهایش را ادامه داد. او در توئیتی نوشت: «اگر ایران به هر آمریکایی یا منافع آمریکایی حمله کند، ۵۲ سایت ایران، با ارزش بالا و با اهمیت برای فرهنگ ایران - به نمایندگی از ۵۲ گروگان آمریکایی که سال‌ها پیش توسط ایران گروگان گرفته شدند - هدف قرار می‌گیرند». از آنجایی که تهدید ترامپ مراکز فرهنگی را نیز هدف قرار داده بود، جامعه جهانی به سخنان او واکنش‌های بسیاری نشان داد و این عملی شدن تهدید او را جنایت جنگی خواند.
ساعت یک و بیست دقیقه بامداد روز جمعه، سردار حاج قاسم سلیمانی با دستور مستقیم ترامپ در اقدامی خصمانه ترور شد و به شهادت رسید. مخابره این خبر در صبح جمعه، جامعه جهانی را در شوک بزرگی فرو برد. ایران هم در واکنش به این اتفاق از انتقام سخت از آمریکا سخن گفت، اما ترامپ در اقدامی عجیب و بی‌خردانه ضمن تهدید دوباره، از هدف قرار دادن 52 سایتی که برای فرهنگ ایران اهمیت بالایی دارد، گفت و با وجود تمام اعتراض‌های جامعه جهانی بر تهدیدش پافشاری کرد. به گفته خبرنگار سی‌ان‌ان ترامپ به خبرنگاران همراهش گفته است: «ایرانی‌ها مجاز باشند مردم ما را بکشند و شکنجه کنند، از بمب کنار جاده‌ای استفاده کنند ولی ما اجازه اقدام علیه سایت‌های فرهنگی آنها را نداشته باشیم؟ این طور نیست!» پس از توئیت مذکور و گفته‌های بعدی ترامپ افکار عمومی و کارشناسان جهانی نسبت به سخنان ترامپ واکنش نشان دادند و بیان کردند که درصورت حمله او به اماکن فرهنگی، ترامپ یک جنایتکار جنگی خواهد بود چون این اقدام نقض آشکار قانون مربوط به قرارداد حمایت اموال فرهنگی هنگام جنگ یونسکو مصوب ۱۴ مه ۱۹۵۴ در لاهه و پروتکل ۱ کنوانسیون ژنو مصوب ۱۲ آگوست ۱۹۴۹ است.
قانون مربوط به قرارداد حمایت از اموال فرهنگی هنگام جنگ یونسکو چیست؟
محدود کردن دامنه جنگ یا به عبارت دیگر اتخاذ شیوه‌هایی در جلوگیری از بروز جنگ برای مصونیت جامعه بشری از خسارات جانی، مالی، اجتماعی و فرهنگی آن از دیرباز جزو دغدغه‌های اندیشمندان جامعه بشری بوده است. به همین منظور تلاش‌های بسیاری برای حفظ و حراست از میراث فرهنگی جهانی در طول سالیان انجام شده است. در سال‌های ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷، دو کنوانسیون بین‌المللی راجع به جنگ و تبعات آن در لاهه تدوین و امضا شد که به طور مستقیم حفاظت از میراث فرهنگی در زمان جنگ را مورد اشاره قرار داده‌اند. در سال ۱۹۰۷، کنوانسیون «اصول و مقررات جنگ‌های زمینی» و کنوانسیون «بمباران توسط نیروهای دریایی در زمان جنگ» صراحتا خودداری از تهاجم علیه آثار و بناهای تاریخی- فرهنگی را مورد حکم قرار داده است. در هر دو کنوانسیون مذکور این ماده گنجانیده شده است: «تمامی اقدامات لازم باید به کار گرفته شود تا حتی‌الامکان از آثار باستانی با علم به این‌که نباید به عنوان هدف نظامی مورد استفاده قرار گیرند، چشم‌پوشی کرد»
در فاصله سال‌های ۱۹۲۳-۱۹۲۲ میلادی در کنوانسیون مربوط به جنگ هوایی، همان اصول قبلی با کمی تغییر در راستای ارتقای اندیشه حفاظت از آثار فرهنگی تکرار شدند. کنوانسیون‌های ژنو (۱۲ آگوست ۱۹۴۹) و پروتکل‌های الحاقی به این کنوانسیون که مجموعا به عنوان کنوانسیون ژنو نامیده میشود، اصول مندرج در کنوانسیون‌های ۱۸۹۹-۱۹۰۷ و ۱۹۲۲ لاهه را به صورت کامل‌تری پیش‌بینی کرده است. در ماده ۵۳ از پروتکل ۱ و ماده ۱۶ از پروتکل ۲ کنوانسیون ژنو موارد ذیر را ممنوع اعلام کرده است:
الف - اعمال هرگونه عمل خصمانه علیه آثار تاریخی، هنری و اماکن مذهبی که جزو میراث فرهنگی و معنوی مردم تلقی می‌شوند.
ب – بهره‌برداری از آثار فرهنگی، هنری و اماکن مذهبی در جهت اهداف نظامی.
ج - اقدامات تلافی‌جویانه و انتقامی علیه این قبیل آثار
این کنوانسیون، به عنوان جامع‌ترین و معتبرترین سند بین‌المللی در نوع خود، از ۲۱ آوریل تا ۱۴ مه ۱۹۵۴ در کنفرانسی که از طرف یونسکو و به دعوت دولت هلند در لاهه تشکیل شده بود. بر اساس پیش‌نویسی که از سوی یونسکو و براساس تجارب و عملکرد کنوانسیون‌ها و معاهدات سابق تنظیم شده بود، تدوین و تصویب شد.
بنابر همین کنوانسیون حمله نظامی به میراث فرهنگی کشورها جنایت جنگی شمرده میشود. ایران و آمریکا نیز هر دو این به عضویت این کنوانسیون درآمده‌اند.
واکنش جامعه جهانی
از آنجا که ایران یکی کهن‌ترین تمدن‌های بشری را در دل خود جای داده و جای جایش بیانگر بخشی از تاریخ و تمدن بشری است، پس از تهدید ترامپ درباره هدف قرار دادن مراکز فرهنگی ایران، جامعه جهانی نسبت به این تهدید واکنش نشان دادند.
اتحادیه موزه‌های آمریکا، شورای بین‌المللی موزه‌ها و شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌های تاریخی در بیانیه‌هایی جداگانه این تهدید را خلاف کنوانسیون‌های سازمان ملل و یونسکو در حفاظت از آثار تاریخی دانستند. اتحادیه موزه‌های آمریکا (AAM) هدف قرار دادن محوطه‌های فرهنگی با هدف تخریب آنها را محکوم کرد و نوشت: «ملت ما سابقه‌ای طولانی در حفاظت از منابع فرهنگی به ویژه در کشورهایی دارد که ناآرامی‌های سیاسی و یا درگیری‌های مسلحانه را تجربه می‌کنند. حمله به محوطه‌های فرهنگی در هر جایی از جهان تهدیدی علیه میراث جهانی‌مان و در تعارض با معاهده امضاء شده توسط ایالات متحده آمریکا است که برای محافظت از میراث فرهنگی بشری در کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه، برای حفاظت از اموال فرهنگی در زمان جنگ است. همچنین خلاف قطعنامه ۲۳۴۷ شورای امنیت سازمان ملل و کنوانسیون ۱۹۷۲ یونسکو در رابطه با محافظت از میراث ملی و فرهنگی جهان است».
شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم) و شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌ها (ایکوموس) هم در بیانیه‌ای مشترک در واکنش به تهدید رئیس‌جمهوری آمریکا در حمله به مکان‌های مهم فرهنگی ایران در بیانیه‌ای اعلام کردند: «صدمه وارد کردن به اموال فرهنگی متعلق به هر مردمانی، درواقع صدمه زدن به میراث فرهنگی تمام بشریت است، چرا که هر فردی نقشی در ایجاد فرهنگ جهانی دارد. (کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه در حفاظت از اموال فرهنگی در زمان جنگ)»
مکس هولین، رئیس و دنیل ویس، مدیر عامل موزه هنر متروپولیتن نیویورک هم به جمع چهره‌های فرهنگی و روسای موزه‌ها و سازمان‌هایی پیوستند که از تهدید اخیر ترامپ به شدت انتقاد کردند و در یک اقدام سیاسی کم‌سابقه با انتشار بیانیه‌ای مشترک نوشتند: «هدف قرار دادن میراث فرهنگی جهان برای ارزش‌های جمعی جامعه شرم‌آور است. دنیای ما دقیقا می‌داند محافظت از محوطه‌ها و مکان‌های فرهنگی چه چیزی را برای ما به ارمغان می‌آورد و از سوی دیگر چه چیزی با تخریب و غلبه هرج و مرج از دست می‌رود.
در این زمانِ چالش‌‌برانگیز، باید اهمیت جهانی حفاظت از مکان‌های فرهنگی را به خودمان یادآور شویم؛ اشیاء و مکان‌هایی که از طریق آن افراد، جوامع و ملت‌ها با تاریخ و میراث‌شان پیوند می‌خورند. رهبران و شهروندان امروز مسئولیت‌های خطیرِ بسیاری دارند که شامل محافظت از جان افراد و همچنین محافظت از میراث ارزشمند به جای مانده از نسل‌های قبلی است، چرا که از طریق این مکان‌های مشترک و میراث فرهنگی است که ما آگاهی لازم برای تضمین آینده‌ای امن‌تر و بهتر را به دست می‌آوریم.»
باربارا کایم، باستان‌شناس لهستانی که متخصص آثار باستانی ایران و آسیای مرکزی است هم در مصاحبه‌ای اختصاصی با مجله آرت نت نیوز، تهدیدهای ترامپ را به رفتارهای یک فرد بی‌تمدن تشبیه کرد. این باستان‌شناس با اشاره به وندال‌گری‌های فرهنگی افراط‌گرایان اسلامی (داعش) بیان کرد: «من نمی‌توانم درک کنم چطور یک انسان امروزی می‌تواند به خود حتی اجازه فکر کردن درباره نابودی مراکز فرهنگی را بدهد. مگر این کار چقدر با فعالیت‌های «داعش» تفاوت دارد؟»
همین‌طور تریسترام هانت، سیاستمدار سابق بریتانیایی و مدیر کنونی موزه «ویکتوریا و آلبرت» لندن با انتشار بیانیه‌ای در صفحه توئیتر خود، تهدیدهای ترامپ را محکوم کرد و گفت: «همچون تخریب پالمیرا و دیگر سایت‌های فرهنگی مهم توسط داعش، این اقدام ترامپ نیز باید محکوم شود. این اقدام، یک قدم نگران‌کننده در راستای عادی جلوه دادن ویران کردن مراکز فرهنگی برای تهدید به جنگ محسوب میشود».
رسانه‌ها و افکار عمومی جهانی علیه ترامپ
رسانه‌های غربی هم درمورد این تهدید عجیب و بی‌شرمانه ترامپ سکوت را کنار گذاشتند و آن را محکوم کردند. به طور مثال «گاردین» در گزارشی با محوریت معرفی گنجینه‌های تاریخی و فرهنگی ایران نوشت: «اگر تهدید «دونالد ترامپ» برای هدف قرار دادن «مناطق فرهنگی» ایران عملی شود، رئیس‌جمهوری ایالات متحده نیز در زمره «ویرانگرهای فرهنگ و تاریخ» یعنی «طالبان» و «داعش» قرار خواهد داد؛ گروهک‌هایی که هردو به تخریب و ویرانگری‌های مشابهی در این قرن دست زده‌اند».
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «آیا ترامپ می‌داند چه چیزهایی از بین خواهند رفت؟ احتمالا نه. اما ممکن نیست که او تنها فردی باشد که از ارزش این آثار آگاه نباشد. این حقیقت که گردشگران غربی به ندرت از کشور ایران بازدید کرده‌اند به فقدان جاذبه‌های گردشگری مربوط نیست. ایران با وجود داشتن تمدن ۵ هزار ساله و حدود ۲۰ سایت ثبت شده در فهرست میراث جهانی «یونسکو»، یک کشور غنی و منحصر به فرد، به ویژه در حوزه معماری مذهبی محسوب میشود که معماری مذهبی را می‌توان نمایشگر مهارت و تسلط بالا بر علم هندسه، طراحی انتزاعی و مهندسی پیش صنعتی بی‌مانند تمدن این کشور محسوب کرد. این‌ها فقط میراث فرهنگی ایران نیستند بلکه به تمام بشریت تعلق دارد.»
نشریه نیویورک‌تایمز هم در گزارشی هدف قرار دادن سایت‌های فرهنگی در جنگ را غیرقانونی و وحشیانه خواند. در بخشی از این گزارش آمده است: «دونالد ترامپ تهدیدهای خود برای نابود کردن گنجینه‌های هنری و معماری ایران را تکرار کرده و این کار او ایالات متحده را در زمره «داعش» و «طالبان» قرار می‌دهد.»
به جز رسانه‌های رسمی و شخصیت‌های حقوقی، افکار عمومی هم در سرتاسر جهان نسبت به تهدید ترامپ واکنش نشان دادند. در شبکه اجتماعی توئیتر هشتگ #IranianCulturalSited مورد استفاده کاربران قرار گرفته و بسیاری از خارجی‌هایی که به ایران سفر کرده‌اند، از تجربیات و زیبایی‌های ایران گفته‌اند.
حالا باید دید آیا ترامپ با وجود اعتراض‌های جهانی نسبت به اینگونه تهدیدها که میراث و فرهنگ جهانی را هدف قرار می‌دهد، قصد دارد همچنان به اینگونه تهدیدهایش ادامه دهد یا خیر؟
سایر اخبار این روزنامه
برگزاری مراسم تشییع کرمانی‌ها برای سردار سلیمانی و آخرین دیدار با فرزندشان
سردار در آغوش کرمان
ژوبین صفاری
توفیقِ اجباریِ اصلاح
دانشمندان می‌گویند آتش‌سوزی جنگل‌ها نشانی از بحران آب و هوایی بر روی زمین است
آتش تغییرات اقلیم بر حیات وحش استرالیا
جامعه جهانی به تهدید ترامپ نسبت به هدف قرار دادن مراکز فرهنگی ایران واکنش نشان داد
مستاجران برای تامین ودیعه به دریافت وام‌های سنگین رو آوردند
بازار اجاره‌بها گزینه اجباری برای دهک‌های پایین
بسته معیشتی دولت به کدام یک از خانوارها تعلق می‌گیرد؟
دشواری هدف‌گیری خانوارهای هدف
«ابتکار» موضوع اخراج نیروهای آمریکایی از عراق را بررسی می‌کند
کارت قرمز عراقی‌ها به آمریکا
ظریف در گفت‌وگو با خبرنگار سی‌ان‌ان در تهران:
ترامپ در حال بدتر کردن اوضاع آمریکا در خاورمیانه است
در صحن علنی مجلس صورت گرفت
تصویب طرح ۳ فوریتی مجلس برای تروریست خواندن ترامپ و پنتاگون
