روزنامه ابتکار
1398/10/09
روسیه در دو دهه حکمرانی ولادیمیر پوتین چه مسیری را پیموده است؟ تزار پسا کمونیسم
محمدرضا ستاریدر ماه ژوئن سال 2000 میلادی، هنگامی که چند ماه از به قدرت رسیدن ولادیمیر پوتین در روسیه می‌گذشت، او میزبان بیل کلینتون رئیس‌جمهوری وقت آمریکا بود. در ضیافت مفصلی که پوتین برای همتای آمریکایی خود در کرملین تدارک دیده بود، رئیس جمهوری جدید و جوان روسیه با پرسیدن سوالی از کلینتون بمب خبری خود را منفجر کرد. او از کلینتون پرسیده بود که آیا امکان پیوستن روسیه به ناتو وجود دارد؟ موضوعی که کلینتون در پاسخ به پوتین گفته بود: از نظر من هیچ مشکلی برای پیوستن روسیه به ناتو وجود ندارد.
حالا دو دهه پس از حکمرانی پوتین در روسیه، این کشور به میزان قابل توجهی موقعیت‌های ژئوپلتیکی اتحاد جماهیر شوروی در سراسر جهان را احیاء کرده است؛ به طوری که همزمان با الحاق شبه جزیره کریمه به روسیه، گسترش روابط با چین، حضور نظامی چشمگیر در سوریه، فروش سیستم دفاع هوایی پیشرفته به یکی از اعضای مهم ناتو یعنی ترکیه، انعقاد قراردادهای نفتی و تسلیحاتی با عربستان و نیز گسترش نفوذ در لیبی و ونزوئلا، به گفته برخی از کارشناسان در انتخابات آمریکا و انگلستان نیز نقش تعیین کننده‌ای ایفا می‌کند. مواردی که تمامی آنها منجر به دغدغه‌های روزافزون اعضای ناتو شده است. در همین راستا، خبرگزاری بلومبرگ گزارش میدهد که در ماه جاری میلادی جلسه‌ای میان پوتین با آنگلا مرکل و امانوئل ماکرون در پاریس به منظور بررسی اوضاع اوکراین برگزار شد؛ نشستی که در شرایط ویژه اروپا برگزار شد و همتای فرانسوی پوتین که اکنون در کشورش با اعتصابات فلج کننده و موضوع خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا مواجه است، از ناتو خواسته تا پوتین را به عنوان یک دشمن متوقف کند.
اما این پایان ماجرا نیست، زیرا پوتین این هفته نخستین واحد از موشک‌های آوانگارد خود که 20 برابر سریع‌تر از سرعت صوت هستند را در ارتش روسیه مستقر کرده است. موشک‌هایی که با 4 هزار کیلومتر برد، توان تهاجمی روسیه به تمامی قاره‌ها را امکان‌پذیر ساخته و عملاً رقیب خود یعنی ایالات متحده آمریکا را به چالش کشیده است.
روس‌ها همچنین اکنون به عنوان یک قدرت بزرگ در خاورمیانه حضور دارند و این حضور خود را نیز در حال بسط دادن به آفریقا هستند؛ جایی که مسکو ضمن تجدید روابط نظامی با مصر، عملاً با ورود به لیبی در حال حمایت از خلیفه حفتر به عنوان مهم‌ترین نیروی معارض دولت طرابلس است.
قدرت جهانی، چالش داخلی
در ادامه گزارش بلومبرگ آمده است: هرچند پوتین اکنون با استفاده از سیاست، اقتصاد و قدرت نظامی در حال گسترش حوزه نفوذ روسیه در نقاط مختلف جهان است، اما با وجود تمامی موفقیت‌های خارجی، او اکنون با چالش‌های سیاسی و اقتصادی مهمی در داخل کشورش روبه‌رو است. نخستین چالش برای پوتین مربوط به نظام سیاسی متمرکز و الیگارشیک در روسیه است که مشخص نیست پس از پایان یافتن دوران پوتینیسم در سال 2024 میلادی، این دموکراسی هدایت شده چگونه تداوم خواهد داشت. تحلیلگر ارشد سیاست روسیه در دو دولت جورج دبلیو بوش معتقد است، اگر روسیه امروز را با سال 2000 میلادی مقایسه کنید، شاهد وضعیت به مراتب بهتری هستید. اما اگر این وضعیت را برای 10 سال آینده در نظر بگیرید، مشخص نیست که ساختار کنونی چگونه خواهد توانست خود را حفظ کند؟ درواقع یکی از نکته‌های قابل توجه درمورد توانایی پوتین در ادامه دادن سیاست خارجی کنونی روسیه این است که او این استراتژی را با اقتصادی کم رمق و وابسته به منابع داخلی خود دنبال می‌کند؛ اقتصادی که تنها نزدیک به 8 درصد اقتصاد ایالات متحده آمریکا است.
درست است که روسیه اکنون مازاد بودجه دارد، بدهی نسبتاً کمی دارد و دارنده یکی از بزرگ‌ترین ذخایر طلا و ارز در جهان است، اما عدم تلاش پوتین برای استفاده از محرک‌های اقتصادی، نشان دهنده محدودیت‌ها و ناکارآمدی‌های ناشی از اقتصاد تحت سلطه دولت او است؛ جایی که کرملین ناچار شد سال گذشته با افزایش سن بازنشستگی و کاستن از مزایای آن با اعتراضات بزرگی نیز مواجه شود.
در همین راستا پیش‌بینی میشود که رشد اقتصادی روسیه در سال 2019، یک درصد و این رقم در سال 2020 به 2 درصد برسد. همچنین صندوق بین‌المللی پول گزارش داده، در حالی که رشد اقتصادی جهان حدود 3.5 درصد برآورد میشود، انتظار می‌رود که سهم روسیه از تولید جهانی، از 3 درصد در سال 2013 به 1.7 درصد در سال 2024 کاهش یابد.
سرگئی گوریف، اقتصاددان ارشد سابق بانک توسعه و بازسازی اروپا و مشاور دولت روسیه که از سال 2013 به دلیل اختلافات با کرملین در فرانسه به سر می‌برد، معتقد است: پوتین بارها وعده یک موفقیت بزرگ اقتصادی را داده است، اما با این حال درآمد واقعی همچنان در حال کاهش بوده و در 5 سال گذشته نیز 10درصد سقوط کرده است. طبق نظرسنجی که در ماه نوامبر توسط مرکز مستقل لوادا انجام شد، با کوچک شدن چشم انداز شغلی، بیش از نیمی از روس‌های 18 تا 24 ساله می‌خواهند از کشور مهاجرت کنند.
پس از پوتین چه میشود؟
پوتین که اکنون محبوبیتش از زمان الحاق کریمه به روسیه از 90 درصد به 68 درصد کاهش یافته است، با منتقدانی جدی در داخل مانند الکسی ناوالنی نیز مواجه است. با این حال اکثریت مردمی که دوران پس از فروپاشی شوروی و بی‌ثباتی‌های اقتصادی آن را به یاد دارند، وی را ناجی روسیه و احیاگر نظم و قانون می‌دانند.
از سوی دیگر هرچند وعده‌های اقتصادی پوتین به طور کامل محقق نشده، به گفته دیمیتری ترنین رئیس مرکز کارنگی مسکو، وی توانسته با کمک چین و سایر کشورها از بار سلطه اقتصادی دلار و فشار تحریم‌ها بکاهد. این موضوع سبب شده تا با پیوند خوردن به توانایی تاکتیکی پوتین در امور بین‌المللی، علی‌رغم فشارهای موجود، وزن روسیه در نظام جهانی افزایش یابد.
با تمامی این موارد و در حالی که گفته میشود سقوط GDP معیار دقیق شرایط اقتصادی نیست و مقاومت اساسی اقتصاد امری مهم‌تر از آن محسوب میشود، افراد نزدیک به پوتین برای اولین بار پس از دوران رهبری ژوزف استالین، این دغدغه را دارند که روسیه پس از سال 2024 و پایان یافتن دوره ریاست‌جمهوری پوتین به کدام مسیر خواهد رفت؟
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
سایر اخبار این روزنامه
پیام رزمایش مشترک دریایی ایران، چین و روسیه
نمی‌توان ایران را منزوی کرد
علیرضا صدقی
«گفت‌وگو» راه برون‌رفت از «کمای اجتماعی»
همایش انتخاباتی تندروها کلید خورد
سهم‌خواهی جدید پایداری‌ها
وزیر گردشگری از احتمال اختصاص سهمیه نوروزی بنزین خبر داد
نوروزگردی با بنزین سهمیه‌ای!
روسیه در دو دهه حکمرانی ولادیمیر پوتین چه مسیری را پیموده است؟
تزار پسا کمونیسم
«ابتکار» از میزان تاثیر وام‌های بانکی در خرید خانه گزارش میدهد
جاماندن تسهیلات بانکی از رشد قیمت مسکن
رسانه‌ها چگونه باید در مورد سوژه‌های تکرارشونده مطالبه‌گری کنند که گرفتار عادت نشوند؟
مهدی تاج 5 ماه مانده به انتخابات ریاست فدراسیون فوتبال از سمت خود استعفا کرد
فدراسیون بدون «تاج»
رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور مطرح کرد
سیاسی شدن امر مبارزه با فساد
معاون استاندار خبر داد
3593 داوطلب انتخابات مجلس در استان تهران تایید صلاحیت شدند
اصلاحات بر مدار دو مثلث!
محمد یوسفیآرامش، فعال اجتماعی
