افتتاح 43 طرح فاضلاب تا پایان دولت دوازدهم




سیاوش رضایی


خبرنگار
بروز مشکل در فاضلاب شهر اهواز، موضوع پروژه‌های فاضلاب و بازچرخانی آب را درکانون توجه مسئولان و مردم قرار داد. گرچه با برداشت 100 میلیون یورویی از صندوق توسعه ملی با موافقت رهبر معظم انقلاب معادل 4 هزار میلیارد تومان برای اجرای 60 درصد باقی مانده شبکه فاضلاب اهواز طی دو تا سه سال مشکل این شهر حل خواهد شد، اما بررسی لایحه بودجه سال آینده دولت در بخش فاضلاب نشان می‌دهد که پروژه‌های مختلفی دراین بخش راه‌اندازی خواهد شد.
براساس اطلاعات ارائه شده از سوی سازمان برنامه و بودجه تاکنون در دولت دوازدهم 21 طرح فاضلاب با ظرفیت اسمی 257 هزار و 902 متر مکعب در شبانه روز به بهره‌برداری رسیده است. 43 طرح فاضلاب نیز تا پایان دولت دوازدهم و طی سال‌های 1399 و 1400 با ظرفیت 846 هزار و 782 مترمکعب در شبانه روز افتتاح خواهد شد که 5 میلیون و 292 هزار و 418 نفر را تحت پوشش این شبکه قرار می‌دهد. همچنین طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته 14 تصفیه خانه و تأسیسات آن تا سال 1400 به بهره‌برداری می‌رسد.
چقدر اعتبار پیش‌بینی شده است
طبق اطلاعات ارائه شده از سوی سازمان برنامه و بودجه، از میان وظایفی که برای وزارت نیرو پیش‌بینی شده است، برنامه توسعه تأسیسات فاضلاب و بازچرخانی آن یکی از اولویت‌های اصلی درنظرگرفته شده است. برای اجرای این برنامه در سال 1397 معادل 969 میلیارد تومان بودجه اختصاص یافته است که این رقم در سال‌جاری به هزار و 435 میلیارد تومان افزایش یافته است. برآوردی که در لایحه بودجه برای سال‌های 1399 و 1400 درنظرگرفته شده است نیز برای هر سال بیش از هزار و 432 میلیارد تومان است که این ارقام برای اجرای طرح‌های عمرانی این بخش است.
 جذب سرمایه‌گذاری خارجی
تنوع بخشی به منابع مالی و واگذاری طرح‌های فاضلاب به بخش خصوصی و کاهش نقش دولت در اجرای این طرح‌ها مطابق برنامه ششم توسعه. بخش آب و فاضلاب در اخذ تسهیلات از بانک‌های توسعه اسلامی، بانک جهانی و اکو رتبه اول در کشور را داراست. این بخش در سنوات اخیر در زمینه استفاده از پتانسیل بخش خصوصی نیز در انواع روش‌های مشارکتی اعم از BOO، BOT، ROT و بیع متقابل، عملکرد قابل توجهی در 160 پروژه جمعاً به مبلغ 9 هزار و 500 میلیارد تومان داشته است. اجرای این 160 قرارداد ظرفیت 2 میلیون و 877 هزار متر مکعب در شبانه روز ایجاد می‌کند.
علاوه براین برای تعهدات طرح‌های دارای تسهیلات خارجی ضمانت‌های مختلفی از سوی دولت ارائه شده است. یکی از این طرح‌ها فاضلاب مشهد است که در سال‌جاری 18.6 میلیون یورو و برای سال‌های 1399 و 1400 نیز هر سال 8 میلیون یورو تعهد ایجاد شده است. فاضلاب کاشان نیز که در سال‌جاری 15.4 میلیون یورو تعهد دارد دردو سال آینده هر سال 11 میلیون یورو اختصاص خواهد یافت. همچنین برای فاضلاب شهر قم در سال‌جاری 11.6 میلیون یورو، در سال 1399 معادل 8.3 میلیون یورو و برای 1400 نیز 8.3 میلیون یورو در نظر گرفته شده است. فاضلاب شهریار هم در سال‌های 99 و 1400 هر سال 2.5 میلیون یورو و فاضلاب بیرجند به ترتیب 3.9 و 3.8 میلیون یورو اختصاص می‌یابد. ا
ز سوی دیگر درمجموع برای تصفیه‌های فاضلاب در سال‌جاری 14.5 میلیون یورو در سال آینده 9.9 میلیون یورو و در سال 1400 معادل 9.4 میلیون یورو تخصیص می‌یابد. مطالعه فاضلاب‌های شهری نیز امسال 9.4 میلیون یورو و در سال‌های 99 و 1400 به ترتیب 99 و 9.4 میلیون یورو از تسهیلات خارجی بهره‌مند می‌شود.
233طرح در بودجه 98
سامانه فاضلاب به‌دلیل گستردگی و حساسیت بالای بهداشتی و زیست محیطی یکی از زیرساخت‌های حیاتی است که جزو دستورالعمل‌های سازمان حفاظت محیط زیست و از شروط اولیه اجتماعات متمدن شهری است. عدم وجود سیستم صحیح جمع‌آوری و دفع فاضلاب‌های بهداشتی و صنعتی یا به وجود آمدن اختلال درعملکرد صحیح آن می‌تواند سبب پخش فاضلاب در شهر، نفوذ فاضلاب به آب‌های زیر زمینی، آلوده شدن منابع تأمین آب شرب شهر، آلودگی معابر شهری، بالارفتن احتمال سرایت بیماری‌های گوناگون، ایجاد بو، تکثیر حشرات موذی و.... شود.
فصل آب و فاضلاب با 223 طرح در قانون بودجه سال 1398 شامل 2 برنامه «توسعه تأسیسات فاضلاب و بازچرخـانی آب» و «ارائه خـدمات آب شهری و روستایی» است.
دربرنامه توسعه تأسیسات فاضلاب و بازچرخانی آب؛ بخش فاضلاب با هدف ایجاد، توسعه و بازسازی تأسیسات فاضلاب و جلـوگیری از آلـودگی منابع تأمین‌کننده آب شرب از طریق دفع بهداشتی فاضلاب دارای 214 طرح است. دستگاه اجرایـی تمـام طرح‌های مذکور وزارت نیـرو وشرکت‌های زیر مجموعه آن اعم از شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، شرکت‌های آب و فاضلاب شهری و روستایی هستند.
همچنین در بخش برنامه ارائه خدمات آب شهری و روستایی؛ برنامه ارائه خدمات آب شهری و روستایی با هدف افزایش جمعیـت تحـت پوشـش تأسیسـات آب، مطالعه و مشارکت در احداث شبکه آبیاری فضای سبز، مدیریت مصرف آب شهری، کاهش هدر رفت آب شـهری و آبرسانی بـه روسـتاهای دارای اولویت، دارای 9 طرح است. 8 طرح از این فصل مربوط به امور راه و ترابری و مدیریت عمران شهری و روستایی و یک طـرح مربـوط بـه امورآب، کشاورزی و محیط زیست است. دستگاه اجرایی تمام طرح‌های مذکور وزارت نیرو و شرکت‌های زیر مجموعه آن است، تنها یک طرح از برنامه ارائه خدمات آب شهری و روستایی مربوط به سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور (زیر نظر وزارت کشور) است.
اهداف و چشم انداز
صنعت آب و فاضلاب کشور در برنامه ششم توسعه چشم اندازهای مطلوب خود را تعریف کرده است که مهم‌ترین رئوس آن، دسترسی و برخورداری 99.8 درصد جمعیت شهری و93 درصد جمعیت روستایی کشور به آب شرب بهداشتی، دسترسی و برخورداری 51 درصد جمعیت شهری و 8/3 درصد جمعیت روستایی به سامانه‌های جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب است. مسلماً دسترسی به این چشم‌انداز نیازمند برنامه‌ای مدون جهت راهبردی کردن روش‌های دستیابی به اهداف تعیین شده است که در اولویت آن توجه به توسعه پایدار با محوریت منابع آب و جامع نگری در بهره‌برداری از تأسیسات آب و فاضلاب قرار دارد.
از جمله اهداف کلی برنامه ششم توسعه در مبحث آب، حفظ و صیانت از منابع آب و اعمال مدیریت کیفی آب است که توسعه سامانه‌های جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب و بازچرخانی و استفاده مجدد از این منابع با کیفیتی متناسب با نوع مصرف و رعایت استانداردها از راهبردهای دستیابی به این سیاست است. یکی دیگر از اهداف کلی برنامه ششم توسعه اصلاح ساختار اقتصاد صنعت آب و آبفا است که تنوع بخشی به منابع مالی در سرمایه‌گذاری طرح‌های آب و فاضلاب و واگذاری طرح‌ها و تأسیسات در اجرای سیاست‌های کلی اصل 44 قانون اساسی از راهبردهای دستیابی به این هدف مطرح شده است.
همانگونه که اشاره شد براساس اهدافی که در بودجه سال آینده پیش‌بینی شده است در سال‌های 99 و 1400 درمجموع 43 تصفیه خانه فاضلاب به بهره‌برداری می‌رسد.