حسن روحانی در نشست یلدایی نخست وزیر ژاپن برای حفظ برجام مذاکره کرد امید درمهمانی توکیو

همدلی| استقبال گرم ژاپنی‌ها از حسن روحانی و همراهانش امید دولتی‌ها را زیاد کرده است. حالا که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا و دشمن درجه یک برجام یک گام تا برکناری از سمت خود فاصله دارد، این لبخند شب یلدایی توکیو به تهران هم مزید بر علت شده و امید را برای دولت دوازدهم زنده کرده است.
دیروز روحانی و هیات همراهش برای دیداری دو روزه وارد توکیو شدند. او پس از استقبال رسمی، وارد گفت‌وگوی خصوصی با آبه شینزو، نخست وزیر ژاپن شد. روحانی نخستین رئیس جمهوری ایران است که در دو دهه گذشته به ژاپن سفر می‌کند و به همین دلیل، این دیدار از اهمیت بالایی برخوردار است.
پیش از این نیز آبه روزهای ۲۲ تا ۲۴ خرداد سال جاری به تهران آمده بود و با مقامات عالی‌رتبه کشور دیدار و گفت‌وگو کرد. در این سفر مجموعه‌ای از موضوعات از مسائل اقتصادی گرفته تا تجارت، سرمایه‌گذاری، فرهنگ و مناسبات سیاسی، راه‌های توسعه روابط، مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی و تنش‌های اخیر بین آمریکا و ایران در دستور کار ملاقات و گفت‌وگوی طرفین قرار گرفت.
دیروز هم هیات‌های عالی‌رتبه ایران و ژاپن با حضور آبه و روحانی مذاکرات مشترکی را آغاز کردند. این دیدار در حالی اتفاق می‌افتد که آبه شینزو، نخست‌وزیر ژاپن خرداد ماه سال جاری به عنوان اولین نخست وزیر این کشور در ۴۰ سال گذشته، به تهران سفر کرده بود. ژاپن و ایران به طور سنتی روابط دوستانه‌ای دارند. روحانی و آبه پیش از این، تابستان سال جاری در حاشیه برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل با یکدیگر دیدار کرده بودند که این دیدار، نوزدهمین دیدار رهبران و مقامات ارشد دو کشور در ۱۹ سال گذشته و دهمین دیدار آبه و روحانی است. حالا سفر رئیس‌جمهوری به ژاپن نقطه عطفی در مناسبات ۹۰ ساله تهران-توکیو است.


بسیاری از کارشناسان سیاسی بر این باورند که حضور روحانی در ژاپن برای حفظ برجام است. مذاکراتی که می‌تواند راهگشای بن بست‌های تحریمی آمریکا باشد. در واقع این دیدار دیپلماتیک در راستای سایر تلاش‌های ایران برای بی اعتبار کردن تحریم‌های فزاینده آمریکا و ایجاد راهی برای کم کردن فشارهای اقتصادی است. هدفی که با توجه به متن منتشر شده از مذاکرات رئیس جمهوری ایران و نخست وزیر ژاپن به نظر می‌رسد تا حدودی محقق شده است. ژاپنی‌ها در این دیدار اعلام کرده اند که به زودی برای حفظ برجام قرار است با سه کشور اروپایی همکاری داشته باشند.
رئیس جمهور روز جمعه در مذاکرات مشترک با «آبه شینزو» با بیان اینکه همه کشورها باید به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متعهد باشند، گفت: تحریم‌های آمریکا نوعی تروریسم اقتصادی تلقی می‌شود و کشورهایی که در راه مقابله با تروریسم فعالیت می‌کنند باید با این کار آمریکا نیز مقابله کنند.
وی اظهارداشت: ایران همه تلاش خود را برای حفظ برجام در چارچوب تامین منافع خود انجام داده و خواهد داد و از طرف‌های دیگر در برجام نیز می‌خواهیم به تعهدات خودشان عمل کنند. روحانی افزود: بی‌تردید این اقدام، رمز بقاء این تعهد بین‌المللی خواهد بود و کشورها می‌توانند با پایبندی و عمل به تعهدات خود، امریکا را به اصلاح اشتباهات و بازگشت به مسیر درست و قانونی مجبور کنند. رئیس جمهور با اشاره به زمینه‌های همکاری میان ایران و سایر کشورها، افزود: ما از هر طرحی که بتواند موجب افزایش تبادلات اقتصادی بویژه در حوزه انرژی و افزایش صادرات و فروش نفت بشود، استقبال می‌کنیم.
رئیس جمهور با تاکید بر اینکه کاهش مرحله به مرحله تعهدات برجامی از سوی ایران بعد از خروج آمریکا از این توافق و کوتاهی اروپایی‌ها از عمل به تعهداتشان در چارچوب مفاد برجام بوده است، تصریح کرد: معتقدیم برجام یک الگوی موثر برای رسیدن به صلح و دوستی میان همه کشورها است. روحانی با تاکید بر اینکه خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های بی سابقه اقتصادی علیه ملت ایران به سود هیچکس نبوده است، افزود: بدعهدی آمریکایی‌ها نه تنها ضربه به یک توافق بزرگ بین المللی بود بلکه آسیب و ضربه به صلح و روابط سیاسی دوستانه میان کشورها است.
رئیس جمهور با بیان اینکه جمهوری اسلامی از هر تلاش و کوششی از سوی کشورها برای حفظ برجام و تامین امنیت و صلح و ثبات در منطقه و جهان استقبال می‌کند، خاطرنشان کرد: به طور طبیعی در چارچوب منافع خود از هیچگونه مذاکره و توافقی در این زمینه رویگردان نیستیم. روحانی افزود: طی این سالها ایران ثابت کرده که با منطق و گفت و گو منافع خود را تامین می‌کند و همیشه معتقد بوده که با منطق مذاکره و افق برد – برد می‌توان به توافقات موثر و پایدار رسید.
رئیس جمهور تصریح کرد: روش غیرقانونی آمریکا در خروج غیرمتعهدانه از توافق برجام نشان داد که این اقدام ضربه به یک توافق بین‌المللی و صلح و امنیت بود و در واقع نه برای آمریکا و نه هیچکدام از طرف‌های برجام سودی نداشت و ثابت کرد که تحریم سرنوشتی جز باخت – باخت برای هیچکس ندارد.
روحانی همچنین ابراز امیدواری کرد که همه کشورها از جمله ژاپن برای حفظ برجام تلاش خود را انجام دهند.
همکاری با اروپایی‌ها برای حفظ برجام
«آبه شینزو « نخست وزیر ژاپن نیز در نشست هیات‌های عالیرتبه ایران و ژاپن با ابراز خرسندی از حضور رئیس جمهور ایران در کشورش گفت: روابط ایران و ژاپن وارد نودمین سال خود شده و رفت و آمد مسولین دوکشور در سال‌های اخیر موجب تقویت بیش از پیش روابط تهران و توکیو شده است.
نخست وزیر ژاپن با تاکید بر علاقه مندی کشورش بر گسترش روابط با ایران در همه عرصه‌ها اظهارداشت: مصمم هستیم همکاری‌های خود را با ایران به‌ویژه در زمینه‌های کنسولی، فنی و مدیریت پزشکی ، مدیریت بحران و مقابله با زلزله توسعه دهیم. وی افزود: ژاپن همچنین علاقه مند است سریعا تفاهمنامه دو کشور در حوزه گردشگری عملیاتی شود تا روابط دو ملت نیز بیش از پیش توسعه یابد.آبه شینزو با اشاره به جایگاه بخش‌های خصوصی دو کشور در توسعه همکاری‌های مشترک گفت: ما علاقه مندیم بخش‌های خصوصی دو کشور نیز در روند توسعه روابط مشترک اقتصادی فعالتر شوند.
نخست وزیر ژاپن با استقبال و اعلام پشتیبانی کشورش از طرح صلح هرمز افزود: تامین امنیت منطقه برای همه کشورهایی که به این حوزه رفت و آمد دارند بسیار مهم است و ما از نقش سازنده ایران در تامین امنیت و ثبات و صلح در منطقه قدردانی می‌کنیم.وی با تاکید بر اینکه ژاپن پیوسته از برجام حمایت کرده و به تلاش‌های خود در این عرصه ادامه می‌دهد، از شروع همکاری کشورش با سه کشور اروپایی در این زمینه خبر داد.
پیشینه روابط سیاسی دو کشور
ایران و ژاپن در سال ۱۳۰۸ شمسی یک پیمان و قرارداد دوستی امضا کردند که در واقع سرآغاز روابط رسمی دو کشور بوده است و بر مبنای همان، همواره یک نوع روابط سنتی دوستانه داشته‌اند. مناسباتی که به رغم هر فرازوفرودی دست نخورده و بکر باقی مانده است و یکی از سالم‌ترین روابط میان دو کشور در دنیا و در جامعه بین‌المللی محسوب می‌شود.
تا قبل از تحریم‌های آمریکا علیه ایران، بنیان مناسبات خوب باعث شده بود، دو کشور بتوانند در عرصه‌های مختلف اقتصادی و تجاری نیز شاهد گسترش روابط باشند. افزون بر این نباید فراموش کرد که دو کشور در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی همواره رایزنی‌هایشان را حفظ کرده‌اند و هر دو کشور اذعان می‌کنند که گام‌های آنها از گذشته تا به حال به سمت رشد بوده و اینکه در هر شرایطی از اساس مثبت مناسبات حراست شود.از سال ۱۳۵۷ یعنی به دنبال پیروزی انقلاب اسلامی ایران، رشد روابط دو کشور در عرصه‌های مختلف قابل توجه بوده است دو کشور ضمن اعزام هیات‌های مختلف سیاسی، دیپلماتیک، فرهنگی و اقتصادی، کوشیده‌اند با برگزاری همایش‌ها، تبادلات میان رهبران و مقام‌های ارشد، نشست‌های مختلف و در حاشیه اجلاس‌های بزرگ بین المللی روابط، ملاقات‌ها و رایزنی‌ها را حفظ کنند.
نودمین سالگرد برقراری روابط
در این میان به نظر می‌رسد که ۹۰ سالگی روابط دیپلماتیک ایران و ژاپن، سال‌های دوستی و همکاری با آینده‌ای روشن است و این قدمت دوستی فرصت مناسبی جهت توسعه هر چه بیشتر روابط دو کشور است و امیدواری طرفین این است که با برنامه‌های پیش‌بینی شده در سال آتی، بخش‌های گوناگون تاریخ روشن و بدون مجادله روابط دو کشور را معرفی کنند.
فومیو کیشیدا، رئیس گروه دوستی پارلمانی ژاپن و ایران هم در سخنانی در ابتدای سال جاری میلادی ضمن تبریک نودمین سالگرد روابط ژاپن و ایران اظهار کرده بود: پیشینه روابط دو کشور به سال‌های ایجاد جاده ابریشم باز می‌گردد در سال ۱۹۲۹ فصل جدیدی در تاریخ دو کشور آغاز شد و به مدت ۹۰ سال حفظ شده است. او پایه و اساس روابط دوستانه و دیرینه سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ژاپن و ایران را بیش از همه چیز تبادلات انسانی بین دو کشور دانست و با توجه به ملاقات‌های حسن روحانی و آبه و مذاکرات صریح در خصوص مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی تصریح کرد: در زمان مسئولیت وزارت امور خارجه، دو بار به ایران سفر کردم و چندین بار با ظریف برای توسعه روابط دو کشور گفتگو کردیم و اکنون به عنوان رئیس گروه پارلمانی دو کشور مایلم نقش خود را برای گسترش روابط ایفا کنم.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران هم در ابتدای سال جاری میلادی و در پیام خود به مناسبت آغاز نودمین سالگرد روابط دیپلماتیک بین ایران و ژاپن، این مناسبت را صمیمانه تبریک گفت و ابراز امیدواری کرده بود در سایه اراده مقامات دو دولت و با استفاده از ظرفیت‌های موجود، شاهد رشد و توسعه روابط بین دو کشور در همه زمینه‌ها باشیم.
ایران و ژاپن امیدوارند در سایه سفر روحانی به ژاپن، ضمن تعمیق مناسبات از پیشرفت‌های حاصله در روابط دو طرف در ۹۰ سال گذشته حراست کنند. سفر نخست وزیر ژاپن به ایران هم گام دیگری بود برای افزایش درک متقابل و تقویت این روابط سنتی و دوستانه؛ اینکه دو کشور با اقتدار در مسیری نو گام بگذارند که نتیجه آن مطلوبیت و بهره‌وری بیشتر از توانایی‌ها و قابلیت‌ها برای به ثمر رساندن رشد و توسعه مناسبات است.