حصر شبکه‌ای یا مقاوم‌سازی؛ مسئله این است

آفتاب یزد – گروه سیاسی: حسن روحانی رئیس جمهور هنگام تقدیم لایحه بودجه به مجلس درباره شبکه ملی اطلاعات توضیحاتی داد.
آن طور که انتخاب می‌نویسد روحانی با اشاره به ارقامی از بودجه و ویژگی‌های آن، تقویت حوزه‌های بهداشت و درمان، محیط زیست، کشاورزی، آب، برق، ارتباطات و پهنای باند را از اصول سیاست‌های دولت عنوان کرد و افزود: از آغاز دولت یازدهم قدرت پهنای باند تقریبا 20برابر شده است و این روند را ادامه می‌دهیم تا بتوانیم شبکه ملی اطلاعات را آنچنان تقویت کنیم که مردم برای رفع نیازمندی‌های خود نیازی به خارج نداشته باشند.
>واکنش‌ها
اظهارات رئیس جمهور درباره شبکه ملی اطلاعات با توجه به قطعی یک هفته‌ای اینترنت جهانی در سراسر کشور به دلیل وقایع آبان ماه- طوریکه برخی از استان‌ها، مثل سیستان و بلوچستان همین هفته گذشته اینترنت شان وصل شده - به بیان تکرار تجربه این موضوع اما اینبار نه برای یکی دوهفته بلکه برای همیشه ارزیابی شده است. مسئولین معتقدند که ساز و کار شبکه ملی اطلاعات چیزی از نمونه جهانی آن کم ندارد و می‌تواند نهادینه شود. اظهارات حسن روحانی البته که بدون واکنش نبوده است و شبکه‌های اجتماعی پرشده از انتقاد در اینباره.


در این میان کسانی مثل حسن نمک دوست استاد ارتباطات در واکنش به سخنان دیروز رئیس جمهور درباره شبکه ملی اینترنت، توئیتی منتشر کرد که در آن نوشته است: « خودرو ملی، شبکه ملی، شوخی تلخ ملی.»
با این حال علیرضا معزی معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهوری به واسطه این انتقادات در توئیتی پیرامون این موضوع نوشت: «صحبت از توسعه‌ شبکه‌ ملی اطلاعات و استقلال در فضای مجازی، هرگز و هرگز به معنای قطع اینترنت و زیستن در عصر حجر نیست؛ این دو مکمل یکدیگرند. تعبیر قطع ارتباط با جهان، نشان از فقدان درک زیستن در جهان شبکه‌ای است.»
اظهاراتی که البته نوعی دوگانگی در خود دارد به این معنا که اظهارات روحانی در باره شبکه ملی اطلاعات می‌تواند به معنای این باشد که ایران همچنان اینترنت دارد هرچند این اینترنت ملی است و کسی آن را قطع نکرده و از سویی بیانگر این که با وجود شبکه ملی اطلاعات ارتباط با جهان می‌تواند ادامه بیابد، البته در چارچوب! معزی درباره این بخش از اظهارات روحانی که بیان داشته: «آنچنان شبکه ملی اطلاعات را تقویت می‌کنیم که مردم برای رفع نیازمندی‌های خود نیازی به خارج نداشته باشند.» را توضیح نمی‌دهد چرا که روحانی مشخصا در این جمله برخلاف اظهارات معزی به جایگزینی شبکه ملی اطلاعات اشاره دارد نه مکمل.
پیش از این نیز دولت از این می‌گفت که اقبال مردم به این شبکه بیشتر شده و استفاده از محتوای داخلی نیز افزایش یافته است و خدمت بزرگی در کشور است و متعلق به همه بخشهای مختلف است.
جالب اینکه بهمن 95 بود که محمود واعظی وزیر ارتباطات وقت و رئیس دفتر فعلی دولت با صراحت درباره انتقادها و نگرانی‌هایی که مردم درباره شبکه ملی اطلاعات داشته‌اند گفته بود: در وزارت ارتباطات از سه سال قبل سیاستی در پیش گرفتیم که توجهی به این حرف‌ها نمی‌کردیم.
اکنون پرسش اینجاست که چرا در چنین برهه‌ای باید شاهد چنین سخنانی از سوی
حسن روحانی باشیم.
>چرا روحانی چنین گفت
عبدالله ناصری فعال سیاسی و رسانه‌ای اصلاح طلب در اینباره به آفتاب یزد گفت: این نشان می‌دهد که روحانی نیز نگرش‌های خاصی که از ابتدای انقلاب داشته را به نگرش‌های اجتماعی ترجیح می‌دهد، سیر مسئولیت‌هایی که وی در این زمینه داشته به خوبی بیانگر این موضوع است. نمونه‌اش اینکه در گذشته دبیر شورای عالی امنیت ملی بوده است. از طرف دیگر نوع انتخاب وزیر مخابرات، وزیر کشور و وزیر اطلاعات نیز مبین همین موضوع است. در پس ذهن آقای روحانی همانی است که در پس ذهن رحمانی فضلی، آذری جهرمی و اشخاص دیگر می‌بینیم.
وی در ادامه اظهار کرد: موضوع اینترنت ملی مدت‌هاست که یکی از اهداف کل ساختار کشور است. وقتی اینترنت را در حوادث اخیر به صورت غیر منتظره و معنادار قطع کردند این تصمیم که مدت‌هاست مسئولین کشور در پس آن بودند آزمایش شد. می‌توان در اینباره گفت که این کار یک برنامه کاملا حساب شده بود و اینترانت ملی یک محک بسیار جدی در این مدت خورد. در همان ایام که اینترنت مردم و جامعه قطع بود اما تمام سیستم دولت و حکومتی، دفاتر مختلف و غیره امکان برقراری ارتباطی را با خودشان داشتند این آزمایش این قدر برای مقامات موفقیت آمیز بود که اکنون نهادهای مختلف به این جمع بندی رسانده است که کاملا می‌توانند مانند چین و البته فراتر از این کشور، صفحات مجازی و وب را کنترل و مدیریت کنند.
وی ادامه داد: شبکه ملی که حسن روحانی از آن سخن می‌گوید سال‌هادغدغه همه مسئولین بوده است. یکی از دلایل انتخاب آقای جهرمی در دولت دوم هم اینترنت ملی و مدیریت صفحات وب با کمک بخش‌ها و افراد فرادولتی بوده است.
>اگر روحانی موفق شود
ناصری در اینباره که اگر به صورت کلی این اتفاق در کشور بیفتد، آیا فشاری از نهادهای بین‌الملل به این اقدام وارد می‌شود؟ اظهار کرد: اگر روحانی موفق شود ماموریتی که همه مسئولین به دنبال آن هستند را انجام دهد رضایت تمام مسئولین کشور جلب شده است. تمامی بخش‌های کشور به این جمع بندی رسیده‌اند که دنیای وب را مدیریت کنند. سال‌ها این آرزوی کل بدنه بوده است. اما این که موفق شوند با این کار، تمام آنچه که اینترنت جهانی انجام می‌دهد را انجام دهند، در این مورد باید کمی تردید کرد. اصل این فناوری در دنیای توسعه یافته غرب طراحی و سرمایه‌گذاری شده است و هر بار گسترده‌تر می‌شود، بنابراین ممکن است که آن‌ها نتوانند ما به ازای تمام امکانات دنیای توسعه یافته جایگزین انتخاب کنند. اما به هر صورت ایران با این کار وارد یک کشاکش جدی با جامعه مدنی خواهد شد.
وی گفت: ساختار کشور در انجام این کار کاملا جدی است. اما در حادثه اخیر هم دیدیم چه ایرانیان خارج نشین و چه سایر مردم جهان نسبت به این موضوع چه واکنشی داشتند. دنیا به این راحتی اجازه این کار را به هر کشوری نمی‌دهد. در این مورد هم باید گفت اولا ایران فراتر از چین در بحث کنترل و مدیریت اینترنت و دنیای اطلاعات گام برداشته است از سویی اگر چین برای خود، سیستم مدیریتی وب را به راه انداخته باید این را هم در نظر گرفت که این کشور قدرت اول یا نهایتا دوم اقتصاد جهان است یک پنجم تا یک چهارم جمعیت جهان را دارد برای همین مطمئنا نوع رفتار جامعه جهانی با چین و ایران در قبال موضوع اینترنت و دهکده جهانی و تبادل اطلاعات می‌تواند متفاوت باشد.
>رفتارشان را حفظ می‌کنند
محمد صادق جوادی حصار فعال سیاسی و رسانه‌ای اصلاح طلب نیز در اینباره به آفتاب یزد گفت: اینکه تمامی سیستم‌های کشور مانند بانک‌ها نرم افزاری داشته باشند که بتوانند با هم ارتباط برقرار داشته باشد یک بحث است. اینکه اینترنت یا شبکه ملی دقیقا تمام بخش‌های نمونه جهانی آن را پوشش می‌دهد یا نه بحث دیگری است. اگر فقط قرار باشد که یک دیوار اینترنتی و اطلاعاتی دور خودمان بکشیم و اکتفا کنیم به اینترانت داخلی در حقیقت نتیجه‌ای نخواهیم گرفت چون این موضوع یک حصر خود ساخته است و طبیعتا چیز خوبی هم نیست.
از او درباره اینکه آیا این اقدام ممکن است مزیتی هم داشته باشد می‌پرسیم پاسخ می‌دهد: به هر حال وجود چنین ساختاری در مواردی برعکس آنچه در وقایع اخیر رخ داد می‌تواند کاربرد داشته باشد به این معنا که اگر چه آبان ماه مسئولین تصمیم گرفتند تا اینترنت را برای مردم قطع کنند اما اگر در آینده، جامعه جهانی تصمیم بگیرد تا اینترنت ایران را قطع کند آن موقع ما باید آماده باشیم، بنابراین این ساختار، ابزار پیشگیرانه‌ای در قبال اقدام جهانی علیه اینترنت در کشور است. شاید ما را در برابر اقدام جهانی در قطع اینترنت ایران مقاوم کند. آن موقع ما می‌توانیم کارمان را پیش ببریم.
این فعال رسانه‌ای درباره اینکه تا چه اندازه این احتمال وجود دارد که به صورت همیشگی چنین طرحی در کشور عملیاتی شود گفت: اگر این روش اطمینان مردم را به مرور جلب کند ممکن است درصد میزان عملیاتی شدنش را بالا ببرد، اما اینکه مردم همیشه با این سیستم همراهی کنند را بعید می‌دانم و به احتمال زیاد مردم به سراغ روش‌های دیگری می‌روند تا رفتارشان را با اینترنت جهانی حفظ کنند.
>کدام یک
به هر صورت مشخص نیست منظور و هدف روحانی از طرح این موضوع چیست. برخی آن را حصر شبکه‌ای تغییر می‌نمایند و عده‌ای آن را مقاوم‌سازی کشور در برابر فشارهای بیشتر آمریکا از جمله قطعی اینترنت می‌دانند.