مبادله زندانیان ایران و امریکا‌

گروه سیاسی/  «مسعود سلیمانی»، استاد و پژوهشگر ایرانی در حالی روز گذشته پس از حدود یک‌سال بازداشت غیرقانونی در امریکا آزاد شد که ایران هم متقابلاً «ژیو وانگ» شهروند این کشور را که در ایران به جرم جاسوسی در زندان بود، آزاد کرد. اقدامی که با قدردانی وزرای خارجه ایران و امریکا از سوئیس به عنوان کانال ارتباطی دو کشور روبه‌رو شد. خبر آزادی مسعود سلیمانی را ابتدا محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد و در توئیتی نوشت: «بسیار خوشحالم که استاد دکتر مسعود سلیمانی و آقای وانگ بزودی به خانواده‌هایشان ملحق می‌‌شوند. از همه کسانی که در این امر دخیل بودند، بویژه دولت سوئیس قدردانی می‌‌کنم.» وزیر خارجه ایران همچنین برای استقبال از سلیمانی، راهی زوریخ در سوئیس شد.
سوم آبان سال 1397 بود که سلیمانی بعد از ورود به فرودگاه شهر شیکاگو بازداشت شد. او که استادتمام دانشگاه تربیت مدرس و یکی از محققان برجسته حوزه سلول‌های بنیادی در جهان شناخته می‌شود، ۱۵ مهر سال گذشته در قالب یک فرصت مطالعاتی عازم کشور امریکا شد. این دانشمند ایرانی که در رشته خون‌شناسی (هماتولوژی) و سلول‌های بنیادی تحقیق می‌کند، با ویزای رسمی تحقیقاتی و با هماهنگی دانشگاه تربیت مدرس وارد فرودگاه شیکاگوی امریکا شد اما امریکا در اقدامی غیرقانونی و با زیر پا گذاشتن پروتکل‌های دانشگاهی و تحقیقاتی، پیش از ورود سلیمانی به خاک امریکا، وی را بازداشت و به زندان منتقل کرد. سلیمانی روز گذشته پس از آزادی وارد زوریخ شد و مورد استقبال ظریف قرار گرفت.
مقام‌های ایرانی هم در اقدامی متقابل «ژیو وانگ»، تبعه امریکایی را که  25 تیرماه 1396 به جرم جاسوسی برای سرویس‌های اطلاعاتی امریکا در ایران بازداشت شده بود، همزمان با ورود سلیمانی به ایران آزاد کردند. به گفته غلامحسین اژه‌ای سخنگوی وقت قوه قضائیه، وانگ یکی از عوامل نفوذی امریکا بود که با نفوذ خاصی وارد ایران شد و پس از شناسایی، دستگیر شد. او همچنین با اشاره به حکم اولیه صادر شده برای این جاسوس امریکایی، از محکوم شدن او به 10 سال حبس خبر داده بود. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا در واکنش به آزادی شهروند چینی - امریکایی زندانی در ایران، نسبت به عملکرد سازنده دولت ایران در این زمینه ابراز خرسندی کرد. او در این پیام با بیان اینکه ژیو وانگ بزودی به خانه بازمی‌گردد، افزود: «ما تا زمانی‌که تمامی شهروندان امریکایی زندانی در ایران و دیگر نقاط جهان را به آغوش عزیزان‌شان بازنگردانیم، از پا نخواهیم نشست. ما از دولت سوئیس برای فراهم کردن بازگشت آقای وانگ قدردانی می‌کنیم و از عملکرد دولت ایران در این مسأله که سازنده بوده است، خرسند هستیم.» دونالد ترامپ، رئیس ‌جمهور امریکا هم در پیامی در صفحه توئیتر خود، آزاد شدن ژیو وانگ، شهروند این کشور را اعلام کرده است.
دو هفته پیش از اقدام ایران و امریکا به آزادی متقابل سلیمانی و «ژیو وانگ»، عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه ایران در نشست خبری خود از قوت گرفتن تلاش‌های دیپلماتیک و حقوقی ایران برای آزاد کردن زندانیان ایرانی و امریکایی خبر داده و گفته بود که «ما حتی لیستی را برای مبادله ارائه کردیم و اسامی را دادیم که آنها باید آزاد شوند.» گرچه ایران نام این افراد را اعلام نکرد اما وزیر خارجه ایران گفت امیدوار است بزودی خبرهای خوبی درباره آزادی مسعود سلیمانی محقق ایرانی بشنود.


موضوع تبادل زندانی بین ایران و امریکا در سفر اخیر رئیس جمهوری ایران به نیویورک برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شد. روحانی در جریان سفر به نیویورک گفته بود: «در دولت ترامپ هم یکی دو بار این بحث شد و ما راجع به زندانیان با هم حرف زدیم و حتی یک دوتابعیتی امریکایی- لبنانی (نزار زاکا) آزاد شد اما امریکایی‌ها به جای اینکه به وعده خود عمل کنند، تنها به تشکر کردن، اکتفا کردند.» او گفت اگر امریکا در این زمینه قدمی بردارد، ایران هم آماده مبادله زندانیان است. این در حالی بود که پیش از آن یک مقام‌ وزارت خارجه امریکا مدعی شده بود که مقام‌های این کشور پیشنهاد مذاکره در این زمینه را به ایران داده‌اند و نامه‌ای هم برای مقام‌های ایرانی فرستاده‌اند اما ظریف خبر این پیشنهاد را تکذیب کرد.
در سال‌های گذشته شماری از شهروندان امریکایی به اتهام امنیتی در ایران بازداشت شدند و متقابلاً هم ایرانیانی به دلایلی چون نقض تحریم‌ها از سوی امریکا به زندان محکوم شدند. ماه پیش یک شهروند ایرانی در امریکا به نام نگار قدس کنی که به اتهام صدور غیرقانونی فناوری ممنوعه از امریکا به ایران محکوم شده بود، از این کشور آزاد شد. مجازات او همان دوره‌ای بود که تحت بازداشت گذراند و بعد آزاد شد. ایران در ماه ژوئن نزار زاکا  شهروند لبنانی را که برای دولت امریکا کار کرده بود، بعد از تحمل تقریباً چهار سال زندان آزاد کرد. او به 10 سال زندان محکوم شده بود. چند امریکایی دیگر از جمله مایکل وایت که به 10 سال زندان محکوم شد، سیامک و پدرش باقر نمازی و ژیو وانگ، محقق چینی تبار دانشگاه پرینستون در ایران زندانی بودند که ژیو وانگ روز گذشته در ازای آزادی سلیمانی آزاد شد.
آزادی متقابل زندانیان ایرانی و امریکایی در شرایطی که امریکا بعد از بازگشت روحانی از نیویورک، پیشنهادهای مستقیم و غیرمستقیم در این رابطه را که ظریف به طور علنی مطرح کرد، نپذیرفته بود می‌‌تواند روزنه‌ای برای همکاری بیشتر دو کشور در این زمینه و مقدمه‌ای برای نشان دادن حسن نیت جهت کاستن از اختلافات دو طرف باشد.‌‌